Μεταναστευτικό και Homo economicus

Του Βασίλη Φασούλα*

Μία αθέατη πλευρά του προσφυγικού - μεταναστευτικού αποτελεί η ίδια η οικονομική παράμετρος για τις τοπικές κοινωνίες και μεγάλα ή μικρά συμφέροντα. Τόσο όμως ορατή στην μικρόσφαιρα εκάστης τοπικής κοινωνίας ώστε εν πολλοίς να αποτελεί τον οδοδείκτη συμπεριφοράς εξεχόντων μελών της. Διά του παρόντος άρθρου αποπειράται μία πραγματιστική αποτύπωση αυτής της πτυχής.

Φυσικά στα κανάλια συνήθως, και προς χάριν show, εμφανίζονται οι «υπερπατριώτες» και οι «υπερευαίσθητοι» της μίας και της άλλης πλευράς να καταγγέλλουν ο καθείς εφ΄ω ετάχθη την κεντρική εξουσία για τις επιλογές της. Είναι όμως αυτοί τόσο άδολοι ή συνεπείς ιδεολόγοι;

Το «προσφυγικό – μεταναστευτικό » λοιπόν αποτελεί μεγάλη ευκαιρία για άφθονο χρήμα σε συντομώτατο χρονικό διάστημα, το οποίο δεν αφορά πλέον αποκλειστικά και μόνον περίεργους τύπους σε ΜΚΟ «διασώστες και ευαίσθητους επαγγελματίες δικαιωματιστές». Τουναντίον το χρήμα εξαπλούται πλουσιοπάροχα τόσο, ώστε οι διάφορες αντιδράσεις να χρήζουν ξεχωριστής και κατά περίπτωσιν και κατά τόπον ερμηνείας.

Έτσι, της αφίξεως διαφόρων ετερόκλητων αλλογενών πληθυσμών ακολουθούν αστραπιαίες (και αναγκαίες) επενδύσεις σε υποδομές, επιδοτήσεις, διορισμούς, αναθέσεις, διαγωνισμούς, ακόμη και μειοδοτικούς, προμήθειες, μέχρι και σε πιο στενό ατομικό πλαίσιο συμφερόντων, εκμισθώσεις από αχανείς εκτάσεις έως διαμερίσματα, αύξηση του τζίρου σε ταχυφαγεία και εστιατόρια κοκ. Όλα αυτά μάλιστα «αβίαστα», χωρίς υπέρμετρη γραφειοκρατία και στα πλαίσια «εκτάκτου ανάγκης» της εκάστοτε αφίξεως πληθυσμών.

Την ίδια στιγμή και ανά την ελληνική επικράτεια κοινότητες και δήμοι, εμφανίζονται «διχασμένοι» ή «χαωτικά διαφορετικοί» όσον αφορά τον τρόπο αντιμετωπίσεως του «προβλήματος». Άλλοτε εμφανίζονται προεχόντως «ξενόφοβοι και ρατσιστές» άλλοτε κυρίως «φιλόξενοι και αλληλέγγυοι». Η ιδεολογική όμως καθώς και η εθνοκεντρική προσέγγιση πολλές φορές φαντάζουν ιδιαίτερα περίπλοκες έως ιδεοληπτικές αναφορικώς με την πραγματική αποτίμηση της καταστάσεως και την ανίχνευση των βουλητικών στοιχείων των εκάστοτε συμπεριφορών. Η «στάση» λοιπόν σε οργανισμούς συνηθισμένους και εμπεποτισμένους στην διαφθορά ως τρόπο συναντιλήψεως των πραγμάτων, όπως είναι οι ΟΤΑ, δεν εκπορεύεται πολλές φορές από την «ιδέα επί των πραγμάτων» αλλά από το «κονδύλιο επί των τσεπών».

Και οι ΟΤΑ είναι απολύτως συνηθισμένοι έως εθισμένοι στον «ανταρτοπόλεμο» με την κεντρική εξουσία αναφορικώς με τους ποθούμενους πόρους. Το «πόσα για κάθε κεφάλι» εκφεύγει πλέον της λογικής των «ΜΚΟ περισυλλεκτών» αλλά εναποτίθεται πλέον σε «δημοτικές και κοινοτικές αρχές», ένα ευκταίο σενάριο για ασύστολο πλουτισμό πολυάριθμων μελών μιας τοπικής κοινότητος.

Κέρδη εξαιρετικά με πλήρη και απτή διασπορά καθ' όλην την κοινωνική διαστρωμάτωση μιας τοπικής κοινωνίας: από εισαγωγές μεταναστών σε εγκαταλελειμμένα ή παλαιά ξενοδοχεία και άλλα τουριστικά καταλύματα, στρατόπεδα, ξενώνες έως ενοικιάσεις οικιών παλαιότερα κατάλληλες για κοτέτσια. 

Μία στρατιά ανθρώπων στους οποίους εμφαίνεται ως δώρο εξ ουρανού όντες σε κλειστές κοινωνίες όπου πρέπει να βιοπορισθούν η διασπορά ανθρωπίνου δυναμικού, από όπου και αν κρατά η σκούφια του: δικηγόροι, ιατροί, δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί, αλλά και σε καθαρά επιχειρηματικό επίπεδο: έμποροι, προμηθευτές, εργολάβοι, καταστηματάρχες, εστιάτορες, ιδιοκτήτες ακινήτων αλλά και μεγαλοαγρότες των οποίων λύνονται τα χέρια τους με το άφθονο ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό.

Φυσικά η πληθυσμιακή και εθνολογική αλλοίωση ούτε παροράται ούτε υποτιμάται. Απλώς στο παρόν άρθρο εξετάζεται η αίφνης «κυβίστηση» από ένθερμος πατριώτης σε συγκινητικό αλληλέγγυο και τανάπαλιν.

Δεν είναι πάντοτε θέμα συνειδησιακό. Μακάρι να ήταν.

*Ο Βασίλης Φασούλας είναι δικηγόρος, Υπεύθυνος Οργανωτικού της Δημοκρατικής Ευθύνης