Του Βασίλη Παζόπουλου*
Το βιβλίο που περιέχει τα διαχρονικότερα επενδυτικά μαθήματα είναι το «Αναμνήσεις από μια ζωή στο χρηματιστήριο». Η μυθιστορηματική βιογραφία του Jesse Livermore, που εκδόθηκε πριν σχεδόν έναν αιώνα.
Πρόκειται για ένα θησαυρό από τις πολυτιμότερες συμβουλές που μπορεί να βρει κάποιος συγκεντρωμένες. Για εμένα προσωπικά αποτέλεσε μια ανεκτίμητη πηγή έμπνευσης, όχι μόνο σαν επενδυτή, αλλά και σαν άνθρωπο.
Φυσικά η θεωρητική γνώση δεν επαρκεί για μια επιτυχημένη πορεία στις αγορές, καθώς είναι απαραίτητη και η πρακτική άσκηση. Ωστόσο οι εμπειρίες των άλλων αποτελούν τον ασφαλέστερο οδηγό για κάθε επίδοξο κερδοσκόπο.
Με την παρότρυνση να αποκτηθεί και να μελετηθεί, παραθέτουμε σήμερα κάποια επιλεγμένα κομμάτια:
Η ελπίδα ότι θα αναγκάσεις την αγορά να σου πληρώσει τα χρήματα που σου χρειάζονται είναι μια από τις μεγαλύτερες πηγές ζημιών. Αν κυνηγήσεις αποφασιστικά αυτόν τον στόχο θα καταλήξεις να χάσεις ό,τι έχεις και δεν έχεις.
Η κορυφή πότε δεν φαίνεται στον ορίζοντα, όταν η μάτια σου είναι ποτισμένη με ελπίδα.
Ακόμα και οι επαγγελματίες είναι εξίσου πιθανό να ενδώσουν σε ευσεβείς πόθους όσο και οι πολιτικοί ή τα απλά κορόιδα.
Η κορδέλα που είπε ΠΑΝΩ δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι είπε ψέματα. Απλώς τώρα λέει ΟΧΙ ΑΚΟΜΑ.
Οι τιμές, όπως είναι γνωστό, θα κινηθούν είτε προς τα πάνω, είτε προς τα κάτω, ανάλογα με την αντίσταση που συναντούν. Οι τιμές, όπως και κάθε τι άλλο, κινούνται ακολουθώντας τη γραμμή της ελαχίστης αντίστασης. Επομένως θα ανεβούν, αν υπάρχει μικρότερη αντίσταση στην άνοδο από ό,τι στη κάθοδο και το αντίστροφο.
Όταν ορισμένα σφάλματα τα συνδέσετε με ένα γερό στραπάτσο, δεν έχετε όρεξη για δεύτερη δόση από το ίδιο. Όλα τα σφάλματα στο χρηματιστήριο σας πληγώνουν σε δυο ευαίσθητα σημεία. Στο πορτοφόλι και στη ματαιοδοξία σας.
Το να ξέρεις τι δεν πρέπει να κάνεις είναι σχεδόν εξίσου σημαντικό με το να ξέρεις τι πρέπει να κάνεις.
Αν ακολουθείτε τα παραγγέλματα της πείρας σας, μπορεί περιστασιακά να πέσετε έξω. Αν όμως δεν τα ακολουθείτε, θα πέφτετε συνεχεία έξω και παταγωδώς.
Αν περπατώ πάνω στις ραγές του σιδηρόδρομου και δω ένα τρένο να έρχεται καταπάνω μου με εξήντα μιλιά την ώρα, θα συνεχίσω άραγε τον δρόμο μου; Όχι, φιλέ μου, θα κάνω στην άκρη. Και ούτε καν θα δώσω συγχαρητήρια στον εαυτό μου για την εξυπνάδα και τη σωφροσύνη του.
Όσοι πιστεύουν σε πληροφορίες δεν το κάνουν επειδή είναι κορόιδα με πατέντα, αλλά επειδή τους αρέσουν τα κοκτέιλ ελπίδας.
Αν έλεγα στο μέσο άνθρωπο «πήγαινε και πούλησε πέντε χιλιάδες κομμάτια Στιλ», θα το έκανε αμέσως. Αν όμως του πω ότι είμαι πολύ απαισιόδοξος για ολόκληρη την αγορά και του εκθέσω τους λόγους μου, δυσκολεύεται να με ακούσει. Όταν τελειώσω την ανάλυση μου με κοιτάζει αγριεμένος, επειδή τον έκανα να χάσει τον χρόνο του εκθέτοντας του τις απόψεις μου για τις γενικές συνθήκες, αντί να του δώσω μια άμεση και συγκεκριμένη πληροφορία.
Η κερδοσκοπία δεν αποτελείται από συγκρούσεις ανάμεσα σε ανθρωπινά όντα. Είναι απλώς αναμετρήσεις επιχειρηματικής οπτικής.
Η μοίρα δεν σε αφήνει πάντοτε να καθορίσεις εσύ το ύψος των διδάκτρων που θα πληρώσεις. Δίνει την εκπαιδευτική της σφαλιάρα και μετά σου παρουσιάζει τον λογαριασμό της, γνωρίζοντας ότι πρέπει να το πληρώσεις, όσο μεγάλο και αν είναι το ποσό.
Όποιος είναι απλός τζογαδόρος μια συμβουλή έχω να του δώσω: να μην είναι.
Αν δεν μπορείς να κοιμηθείς γιατί έχεις αγοράσει πολλά, πούλησε μέχρι το σημείο που να σε πιάνει ύπνος.
Είναι μεγάλο λάθος για το κερδοσκόπο να προσαρμόζει την πραγματικότητα στις θεωρίες του. Στη πράξη όμως πρέπει κάνεις να προφυλάγεται από πολλά πράγματα και πάνω από όλα από τον ίδιο του τον εαυτό, δηλαδή από την ανθρωπινή φύση.
Ο κερδοσκόπος πρέπει να επιδιώκει να βγάζει λεφτά από την αγορά και όχι να επιμένει να συμφωνήσει μαζί του η κορδέλα. Πότε μη μαλώνετε μαζί της, μην της ζητάτε δικαιολογίες ή εξηγήσεις. Στο χρηματιστήριο οι νεκροψίες δεν δίνουν μέρισμα.
Ένας μάλλον νέος και φυσιολογικός άνθρωπος δεν χρειάζεται πολύ καιρό για να ξεχάσει τη συνήθεια να είναι φτωχός. Χρειάζεται όμως λίγο περισσότερο για να ξεχάσει ότι κάποτε ήταν πλούσιος. Υποθέτω ότι αυτό οφείλεται στο ότι τα χρήματα δημιουργούν ανάγκες ή ενθαρρύνουν τον πολλαπλασιασμό τους. Εννοώ ότι όταν κάποιος κερδίσει χρήματα στο χρηματιστήριο, πολύ γρήγορα ξεχνά τη συνήθεια να μην ξοδεύει πολλά. Όταν όμως χάσει τα χρήματα του, χρειάζεται περισσότερο καιρό για να ξεχάσει τη συνήθεια του να ξοδεύει.
Όποιος κάνει στον εαυτό του ερωτήσεις και μελετήσει τις συνθήκες θα δει ότι οι απαντήσεις έρχονται μονές τους. Αλλά οι άνθρωποι πότε δεν κάνουν το κόπο να θέτουν ερωτήσεις, πολύ δε περισσότερο να αναζητούν απαντήσεις.
Ρίχνεται στο ένα και σπουδαιότερο παιχνίδι που απαιτεί πραγματική μελέτη πριν κάνεις μια κίνηση. Ρισκάρει τη μισή του περιουσία στο χρηματιστήριο με λιγότερη σκέψη από όση αφιερώνει για να διαλέξει ένα αυτοκίνητο.
Ο συνειδητοποιημένος κερδοσκόπος ποτέ δεν θα ξέρει πόσα λεφτά θα έχει σίγουρα στην τσέπη του την άλλη Πέμπτη στις 2 παρά 25 το μεσημέρι.
Τα λεφτά δεν χαρίζουν στον παίχτη του χρηματιστηρίου μεγαλύτερη άνεση. Είτε πλούσιος είναι, είτε φτωχός πάντοτε μπορεί να κάνει λάθη και πότε δεν είναι ευχάριστο να κάνεις λάθη.
Αύξησα το απόθεμα των γνώσεων μου για το παιχνίδι και για τον εαυτό μου. Προβιβάστηκα σε ανώτερη τάξη στο σκληρό σχολειό της κερδοσκοπίας. Ήταν ένα βήμα που χρειάστηκε πολύ χρόνο και κόπο. Αν κάποιος δεν επωφελείται από τα λάθη του, δεν θα του μείνει δεκάρα τσακιστή.
Είμαι υποχρεωμένος να κάνω αγοροπωλησίες με βάση τη πολύχρονη πείρα μου. Πλήρωσα ακριβά για να την αποκτήσω και δεν είμαι διατεθειμένος να πληρώσω αδίκως δίδακτρα δεύτερη φόρα. Κάθε φόρα που ανακάλυπτα την αίτια για μια ζημιογόνα αγοροπωλησία μου ή το γιατί ενός σφάλματος μου, πρόσθετα μια ολοκαίνουρια εντολή στο θησαυροφυλάκιο της πείρας μου.
Τα πολλά λεφτά δεν βρίσκονται στις επιμέρους μικροδιακυμάνσεις, αλλά στις ευρύτερες κινήσεις, δηλαδή όχι στο βραχυπρόθεσμο trading, αλλά στην εκτίμηση της συνολικής αγοράς και της τάσης της.
Είσαι καλός σκοπευτής; Βέβαια, είπε ο μέλλων μονομάχος. Μπορώ να πετύχω το ποδαράκι ενός κολονάτου ποτηριού από απόσταση είκοσι βημάτων. Καλό αυτό είπε ο συνοδός χωρίς να εντυπωσιαστεί. Μπορείς όμως να πετύχεις το ποδαράκι, όταν το ποτήρι κρατάει πιστόλι και σημαδεύει κατευθείαν τη καρδιά σου;
Ο λόγος για τον οποίο μια μετοχή κινείται σήμερα μπορεί να μην γίνει γνωστός για δυο τρεις μέρες ή εβδομάδα ή και μήνες. Αλλά, για όνομα του Θεού, τι σημασία έχει αυτό; Η δουλειά σου με την κορδέλα είναι σήμερα, όχι αύριο. Ο λόγος μπορεί να περιμένει. Εσύ όμως πρέπει να δράσεις αμέσως ή ποτέ.
Βρέθηκα αδέκαρος καμπόσες φόρες, αλλά η χασούρα μου πότε δεν ήταν ολοκληρωτική. Αλλιώς δεν θα βρισκόμουν εδώ τώρα. Πάντοτε ήξερα ότι θα μου δοθεί και άλλη ευκαιρία και ότι δεν θα έκανα το ίδιο λάθος δεύτερη φορά.
Λένε ότι όποιος εισπράττει κέρδη δεν φτωχαίνει πότε. Σωστό είναι αυτό, δεν φτωχαίνει. Ούτε και πλουτίζει όμως, όταν σε ανοδική αγορά αρκείται σε μικρά κέρδη.
* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).
