Το πρεστίζ των ΗΠΑ και το γεγονός ότι αν μείνει αναπάντητη η επίθεση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, θα φανεί πόσο αναποφάσιστοι είναι οι Αμερικανοί να υποστηρίξουν ένα βασικό τους σύμμαχο στη Μ. Ανατολή, δηλαδή τη Σαουδική Αραβία, επιβάλει κάποια απάντηση προς το Ιράν, θεωρεί μιλώντας στο Liberal.gr ο Κώστας Φίλης, εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων. Διαφορετικά, όπως λέει, θα φανεί και πόσο αδύναμοι είναι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή, παρά τη στενή σχέση μαζί τους.
Εκτιμά επίσης ότι η απάντηση αυτή δεν θα έχει δυναμικό χαρακτήρα, αφού μια ανάφλεξη στην περιοχή δεν είναι προς το συμφέρον καμίας πλευράς, παρά θα αφορά είτε ένα χειρουργικό χτύπημα χωρίς ανθρώπινες απώλειες, όπως εκείνο κατά του Άσαντ το 2018, είτε ακόμη πιο σκληρές κυρώσεις κατά της Τεχεράνης, οι οποίες την έχουν φέρει σε πολύ δύσκολη θέση.
Διατυπώνει μάλιστα την άποψη ότι σε μια τέτοια περίπτωση, εφόσον πάντα η αντίδραση των ΗΠΑ είναι μετρημένη, μάλλον οι Ιρανοί θα μπορέσουν να ζήσουν με αυτό. Όπως λέει, το Ιράν αντιλαμβάνεται ότι αν ερεθίσει περισσότερο τα αντανακλαστικά των ΗΠΑ ή των Ισραηλινών, αυτό θα αποβεί σε βάρος του. Αρκεί η επόμενη ημέρα να συνοδευτεί από διαπραγμάτευση και αποκλιμάκωση της έντασης.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Σχολιάστε μας τις τελευταίες εξελίξεις στον Περσικό. Βλέπετε ανάφλεξη ή αποκλιμάκωση;
Θεωρώ ότι η Σαουδική Αραβία αντιλαμβάνεται πόσο ευάλωτη είναι απέναντι στο Ιράν και παρ/ ότι έχει εγκαταστήσει αμερικανικά οπλικά συστήματα τελευταίας τεχνολογίας, εντούτοις επιχειρεί να βρει ένα τρόπο, προκειμένου από την μια να δείξει ότι δεν είναι ανεκτές τέτοιες επιθέσεις, από την άλλη ωστόσο να μην προκαλέσει μια περιφερειακή σύρραξη.
Αντιλαμβάνεται ότι από αυτό, όλα τα μέρη θα βγουν χαμένα. Τούτο σημαίνει ότι μπορεί να καθυστερήσει το τελικό πόρισμα που προφανώς και θα δείχνει προς την πλευρά του Ιράν.
Ωστόσο μια καθυστέρηση μπορεί να καθησυχάσει τα πάθη και να μην χρειασθούν η Σαουδική Αραβία και οι ΗΠΑ να απαντήσουν με πλήγμα στο Ιράν. Σε μια τέτοια περίπτωση, το Ιράν είναι σε θέση να απαντήσει με ασύμμετρο τρόπο, και αυτό θέλουν να αποφύγουν πάση θυσία τόσο η Ουάσινγκτον, όσο και το Ριάντ.
- Στην ουσία, λέτε ότι μια ανάφλεξη δεν θα συνέφερε καμία πλευρά, σωστά;
Άρα η ανάφλεξη προφανώς δεν είναι προς το συμφέρον καμίας πλευράς. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τις τιμές του πετρελαίου, αλλά με το τι θα προκαλέσει σε μια περιοχή όπου διεξάγονται ήδη δύο πόλεμοι. Ο ένας, αυτός στη Συρία, φαίνεται ότι βαίνει προς ολοκλήρωση, παρ' ότι υπάρχουν εστίες. Ο δε άλλος, στην Υεμένη, βρίσκεται σε έξαρση. Σε αυτά, συνυπολογίστε τις προβληματικές σχέσεις εντός του σουνιτικού κόσμου μεταξύ των κρατών του Κόλπου, και την σοβαρή διαφορά μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για τα τεκταινόμενα στην Υεμένη. Το τελευταίο που λείπε από την περιοχή είναι μια ακόμη σύρραξη.
Εξάλλου και οι ΗΠΑ, ήδη από την εποχή Ομπάμα, βρίσκονται σε μια στάση συνεχούς αποστασιοποίησης από τα δρώμενα και την καθημερινότητα στη Μέση Ανατολή. Εάν λοιπόν, υπήρχε ένα πλήγμα κατά του Ιράν, αυτό θα ενέπλεκε περαιτέρω τις ΗΠΑ, το οποίο και δεν επιθυμούν.
- Παρ' όλα αυτά, όταν θα ανακοινωθεί το πόρισμα για τους υπεύθυνους της επίθεσης στη Σαουδική Αραβία, δεν θα προβλέπει κάποια απάντηση, ακόμη και αν δεν είναι δυναμική, κατά του Ιράν;
Εδώ να σημειώσω ότι ακόμη και αν αποδειχθεί ότι πίσω από την επίθεση βρίσκονται οι Χούτι ή Ιρακινοί Σιίτες, αμφότεροι εγγράφονται στο Ιράν. Επομένως, η Τεχεράνη δεν θα αποφύγει την άμεση εμπλοκή στο χτύπημα.
Από εκεί και πέρα, η λογική λέει ότι είτε έτσι, είτε αλλιώς, κάποια απάντηση προς το Ιράν θα υπάρξει. Τόσο για την τιμή των όπλων, και για το πρεστίζ των ΗΠΑ, όπως και γιατί αν μείνει αναπάντητο το χτύπημα, θα φανεί ότι οι Αμερικανοί είναι αναποφάσιστοι στο να υποστηρίξουν ένα βασικό τους σύμμαχο στη Μ.Ανατολή, δηλαδή την Σαουδική Αραβία. Επίσης θα φανεί, πόσο αδύναμοι είναι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή, παρά την στενή σχέση μαζί τους.
Για όλους αυτούς τους λόγους, οι ΗΠΑ θα απαντήσουν στο Ιράν, είτε επιχειρησιακά, είτε μέσω της διπλωματίας, δηλαδή με επιβολή ακόμη πιο σκληρών κυρώσεων. Το λέω αυτό γιατί οι μέχρι τώρα αμερικανικές κυρώσεις έχουν λειτουργήσει πολύ αποτελεσματικά και το Ιράν βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση.
Αυτός είναι και ο βασικός λόγος, για τον οποίο το Ιράν - εφόσον αποδειχθεί ότι η επίθεση έγινε από το ίδιο ή από προσκείμενους σε αυτό- επιδιώκει να αντιστρέψει τους όρους, προκειμένου η όποια μελλοντική διαπραγμάτευση με τις ΗΠΑ να γίνει με καλύτερες για το ίδιο προϋποθέσεις. Δεν μπορεί επίσης να αποκλείσει κανείς ένα χειρουργικό χτύπημα, ανάλογο με εκείνο των ΗΠΑ στη Συρία, επί Τραμπ.
- Το ερώτημα επομένως είναι, ακόμη και ένα μικρής έκτασης χτύπημα δεν θα προκαλέσει αντίποινα από την Τεχεράνη;
Η Τεχεράνη έχει καταστήσει σαφές με κάθε τρόπο, πως η ίδια εννοεί την κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Δεν θέλει να υποχρεωθεί σε αναδίπλωση από την Συρία, το Ιράκ και το Λίβανο, την οποία βέβαια δεν είναι εύκολο να αποφύγει λόγω της οικονομικής του κατάστασης. Από εκεί και πέρα θέλει να έχει ρόλο και λόγο στα πράγματα.
Το Ιράν δεν επιθυμεί τον πόλεμο, όπως δεν τον επιθυμούν οι Σαουδάραβες και οι Αμερικανοί. Αντιλαμβάνεται ότι αν ερεθίσει περισσότερο τα αντανακλαστικά των ΗΠΑ ή των Ισραηλινών- χτύπησε την Σαουδική Αραβία, καθώς γνωρίζει ότι ενδεχόμενη επίθεση στο Ισραήλ θα έφερνε αυτομάτως απάντηση - αυτό θα αποβεί σε βάρος του.
Αν λοιπόν υποθέσουμε ότι η αμερικανική αντίδραση δεν θα έχει ανθρώπινες απώλειες, και είναι περισσότερο μια απάντηση, ανάλογη με εκείνη προς τον Άσαντ, τον Απρίλιο του 2018, όταν του είχε χρεωθεί η επίθεση με τα χημικά, δηλαδή είναι μετρημένη, μάλλον οι Ιρανοί θα μπορέσουν να ζήσουν και με αυτό. Αρκεί η επόμενη ημέρα να συνοδευτεί από μια διαπραγμάτευση και αποκλιμάκωση της έντασης.
-Τι επιπτώσεις θα έχουν όλα αυτά στην αγορά πετρελαίου, όπου η τιμή του μπρεντ υποχωρεί από χθες, μετά και την είδηση ότι είναι θέμα μερικών εβδομάδων, προκειμένου να επανέλθει η παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας στο 100%; Δεν θα πάρει ξανά την ανιούσα;
Η αγορά πετρελαίου δείχνει σταθερά τα τελευταία χρόνια ότι έχει ωριμάσει και έχει εναλλακτικές. Έπειτα, ο Τραμπ δεν θα ήθελε να δει μια αλματώδη αύξηση του μαύρου χρυσού, καθώς αντιλαμβάνεται ότι αυτό θα επηρεάσει και τον ίδιο, ενόψει των εκλογών που έχει σε 14 μήνες από σήμερα.
Εκτιμώ λοιπόν ότι είτε έτσι, είτε αλλιώς οι τιμές στην αγορά πετρελαίου, θα αποκλιμακωθούν, κάτι που βλέπουμε ήδη να συμβαίνει, μετά και την είδηση ότι η παραγωγή αναμένεται να έχει αποκατασταθεί πλήρως μέσα στις επόμενες δύο με τρεις εβδομάδες. Τυχόν αποκλιμάκωση και της έντασης, θα οδηγήσει σε ακόμη χαμηλότερα τις τιμές.
