Tορπιλίζει την συμφωνία για κατάπαυση πυρός και εκλογές τον Μάρτιο του 2021 η επανεμφάνιση Χαφτάρ στην Λιβύη ή πρόκειται για ένα ακόμη ελιγμό από τον αποδυναμωμένο στρατάρχη και μια προσπάθεια να ξαναέρθει στο προσκήνιο και να δηλώσει παρών στον λιβυκό εμφύλιο;
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η επιρροή του διοικητή του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) έχει μειωθεί σημαντικά στο στρατόπεδο της Αν. Λιβύης, το οποίο ελέγχει την Κηρυναική. Η αυτοανακήρυξή του τον περασμένο Απρίλιο ως ηγέτη της Λιβύης, λειτούργησε αντίστροφα απ’ ότι ο ίδιος περίμενε. Εξαιτίας της κίνησης εκείνης, αλλά και του γεγονότος ότι ήταν συγκρουσιακός και έχει κάνει πολλά λάθη στρατηγικής, ο Χαφτάρ έχασε συμμάχους, η Ρωσία απομακρύνθηκε από κοντά του και όσοι τον στήριζαν, ποντάρουν στον παράγοντα Σάλεχ, τον επικεφαλής του κοινοβουλίου, που εδρεύει στην Αν. Λιβύη.
Η επιρροή του Αγκίλα Σάλεχ έχει αυξηθεί, καθώς είναι πιο μετριοπαθής και έχει ευρύτερη απήχηση. Εχει πίσω του ένα θεσμό και συγκεντρώνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου ο οποίος μπορεί να συνομιλήσει τόσο με την άλλη πλευρά- δηλαδή τον Σάρατζ- όσο και με την διεθνή κοινότητα.
Τα δύο δεδομένα
Με βάση τα παραπάνω και την παραδοχή ότι θα ισχύσει τελικά η εκεχειρία και η χώρα θα οδηγηθεί σε εθνικές εκλογές τον Μάρτιο του 2021 προκύπτουν κάποια δεδομένα για την Τουρκία : θετικά αλλά και αρνητικά.
Το πρώτο θετικό για την Τουρκία είναι ότι η ντε φάκτο διχοτόμηση της Λιβύης σε δυτική και ανατολική, της δίνει περιθώρια ελιγμών έως και τον ερχόμενο Μάρτιο για να ενισχύσει την επιρροή της στη δυτική πλευρά.
Ταυτόχρονα γλιτώνει μια ευθεία στρατιωτική αντιπαράθεση με την Αίγυπτο, εφόσον ο Σάρατζ θα επιχειρούσε να ανακαταλάβει την Σύρτη και το ενδεχόμενο μιας ήττας στο πεδίο. Αλλά ακόμη και αν τα πράγματα εξελίσσονταν διαφορετικά, μια σύγκρουση με την Αίγυπτο θα επιδείνωνε έτι περαιτέρω τις ούτως οι άλλως κακές σχέσεις της Αγκυρας με το Κάιρο. Σχέσεις που η Τουρκία επιχειρεί να βελτιώσει μέσω μιας επαναπροσέγγισης με κάποια κομμάτια του συστήματος εξουσίας στην Αίγυπτο, όπως για παράδειγμα με τις μυστικές υπηρεσίες.
Ενα τρίτο θετικό στοιχείο για την Αγκυρα είναι ότι έως τον προσεχή Μάρτιο θα έχει χρόνο να προωθήσει τα οικονομικά της συμφέροντα, δηλαδή συμβόλαια ύψους περίπου 35 δισ δολαρίων για τουρκικές επιχειρήσεις, εκ των οποίων τα 19 δισ ήταν σε ισχύ από την εποχή Κανταφί και τα υπόλοιπα 16 δισ είναι νέα συμβόλαια.
Τέλος υπάρχει και ένα τέταρτο θετικό στοιχείο για την Τουρκία που μας ενδιαφέρει άμεσα. Αφορά στην στρατιωτική και την πολιτική διάσταση. Σε πολιτικό επίπεδο, θα χρησιμοποιήσει τη νομιμοποίηση της κυβέρνησης Σάρατζ, δεδομένου ότι αυτή είναι η διεθνώς αναγνωρισμένη, προκειμένου να παγιωθεί το τουρκολιβικό μνημόνιο και ανά πάσα στιγμή να το θέσει σε εφαρμογή. Σε στρατιωτικό θα επιχειρήσει να εγκαθιδρυθεί στρατιωτικά στην Λιβύη. Στόχος της είναι τόσο μια αεροπορική, όσο και μια ναυτική βάση στην πόλη Μισράτα της δυτικής Λιβύης, στο πλαίσιο τριμερούς συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας την οποία υπέγραψαν οι υπουργοί Αμυνας της Λιβύης, της Τουρκίας και του Κατάρ.
Και μια ενίσχυση της ναυτικής της παρουσίας στη Λιβύη της προσφέρει αναβαθμισμένες δυνατότητες για να επιχειρήσει, στο πλαίσιο πάντα του τουρκολιβυκού μνημονίου, έρευνες στα νότια ή τα ανατολικά της Κρήτης, γεγονός που για την ελληνική πλευρά αποτελεί κόκκινη γραμμή.
Εχασε την Σύρτη
Υπάρχει όμως και ένα αρνητικό για την Τουρκία μετά και τις τελευταίες εξελίξεις. Το τελευταίο διάστημα ο Σάρατζ και μέσω αυτού η Τουρκία, είχαν μια μοναδική ευκαιρία να ανακαταλάβουν την Σύρτη. Ο Κόλπος της Σύρτης, ο οποίος παλαιότερα βρισκόταν υπό την κατοχή του Ισλαμικού Κράτους, είναι η καρδιά της λιβυκής πετροχημικής βιομηχανίας. Οποιος ελέγχει τα αντλιοστάσια και τους αγωγούς της "Πετρελαϊκής Ημισελήνου”, όπως η ονομασία της εταιρείας (Oil Cresent), ελέγχει την εξαγωγή προς τις αγορές του 70% περίπου του ορυκτού πλούτου της χώρας. Σημειωτέον ότι η Λιβύη κατέχει την 9η θέση παγκοσμίως ως προς τα κοιτάσματα μαύρου χρυσού. Η ανακατάληψη της Σύρτης θα ενίσχυε πάρα πολύ τον Σάρατζ, θα μπορούσε να διαπραγματευτεί την άλλη πλευρά από θέση ισχύος και προφανώς η Τουρκία θα επέκτεινε την δική της επιρροή. Η ανακατάληψή της θα ήταν πιθανότατα και η αρχή του τέλους για το αντίπαλο στρατόπεδο.
Εάν επομένως δούμε το σκηνικό στην Λιβύη, όπως αυτό ήταν τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν ο Σάρατζ βρισκόταν σε πολύ μειονεκτική θέση, τότε ναι, η συμφωνία εκεχειρίας είναι καλή για την Τουρκία. Εάν την δούμε, υπό το πρίσμα των εξελίξεων μέχρι και πριν από λίγες εβδομάδες, τότε η συμφωνία για την ίδια δεν είναι απαραίτητα καλή. Σημειωτέον ότι η Αγκυρα ήταν σχεδόν βέβαιη ότι το Κάιρο μπλόφαρε όταν έκανε λόγο για άμεση στρατιωτική εμπλοκή του, εφόσον η πόλη δεχόταν επίθεση.
Οι εκλογές
Εφόσον ισχύσει τελικά η εκεχειρία θα μιλάμε για μια ισοπαλία. Για μια ισορροπία τρόμου ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές. Εάν η Λιβύη οδηγηθεί σε εκλογές, τότε όλα τα μέρη κερδίζουν χρόνο για να αποφασίσουν τις επόμενες κινήσεις τους. Επίσης μέχρι τότε, Τουρκία, Κατάρ, Ρωσία και Αίγυπτος θα πάψουν να “αιμορραγούν” διπλωματικά, οικονομικά και να εκτίθενται στα μάτια της διεθνούς κοινότητας ως οι χώρες που εμπλέκονται στα εσωτερικά ενός τρίτου κράτους και διεξάγουν ένα πόλεμο μέσω αντιπροσώπων. Η εικόνα τους έτσι θα βελτιωθεί.
Το ερώτημα όμως είναι άλλο. Ακόμη και στο σενάριο που νικητής των εκλογών στη Λίβυη αναδειχθεί ο Σάλεχ, αυτό θα ακυρώσει τις μέχρι τώρα κατακτήσεις της Τουρκίας στην Λιβύη;
Είναι δύσκολο για την Τουρκία, όχι πάντως απίθανο, να απεμπολήσει όσα έχει κερδίσει μέχρι σήμερα στην Λιβύη, παρά μόνο αν προηγηθεί στρατιωτική ήττα. Η παραμονή Σάρατζ στην θέση του μέχρι και τον Μάρτιο του 2021, προσφέρει τον απαραίτητο χρόνο στην Αγκυρα να βρει ως τότε προσβάσεις στην πλευρά Σάλεχ, προκειμένου να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της ακόμη και στην περίπτωση που ο τελευταίος είναι η διάδοχος κατάσταση.
Το status quo που έχει δημιουργήσει η Τουρκία στην Λιβύη δεν θα αλλάξει εύκολα. Ομως αρκετές δυνάμεις μεταξύ των οποίων η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβαικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία και η Γαλλία, το τελευταίο που θα ήθελαν να δουν εφόσον αλλάξει η κατάσταση στην Λιβύη, θα ήταν μια Τουρκία που θα κινεί τα νήματα και μάλιστα με στρατιωτικό αποτύπωμα.
Πολλά επομένως θα εξαρτηθούν από τις εδώ και πέρα σχέσεις της Τουρκίας με τις προαναφερθείσες χώρες. Εφόσον στο επτάμηνο που θα ακολουθήσει η Αγκυρα συνεχίσει να βρίσκεται σε ‘πολεμική' με τα κράτη αυτά, τότε το ενδεχόμενο αλλαγής καθεστώτος υπό τον Σάλεχ δεν θα είναι καλό νέο για την ίδια. Μπορεί να μην εξοστρακιστεί εντελώς από την Λιβύη, όπως κάποιοι στην Ελλάδα προσδοκούν, ωστόσο η παρουσία της θα αδυνατίσει. Τόσο στο πολιτικό, όσο και στο στρατιωτικό, όπως και στο οικονομικό πεδίο.
Σε κάθε πάντως περίπτωση, δύσκολα θα δούμε άμεσα στην Λιβύη ένα διαφορετικό μοντέλο αντί για δύο πόλους εξουσίας. Δύο άλλωστε πόλοι βολεύουν και τους εξωτερικούς παίκτες. Αντίθετα ένας πόλος, τύπου Καντάφι, είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμος για τα συμφέροντα των τρίτων στην Λιβύη.
