Της Βάσως Κόλλια*
«Όταν ήρθαν να πάρουν τους τσιγγάνους δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν τσιγγάνος.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους κομμουνιστές δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν κομμουνιστής.
Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους δεν αντέδρασα.
Δεν ήμουν Εβραίος.
Όταν ήρθαν να πάρουν εμένα,
Δεν είχε απομείνει κανείς για να αντιδράσει
...................................................................................
Γιά σένα που νομίζεις...
Οτι η ζωή σου δεν επηρεάζεται από εκείνη του διπλανού σου..»
Ο συγγραφέας του παραπάνω ποιήματος είναι ο Γερμανός πάστορας Martin Niemoller και όχι ο Μπρεχτ, όπως συχνά παρουσιάζεται. Το ποίημα είναι αυτοβιογραφικό, μια κι ο ίδιος επέδειξε την αδιαφορία που αναφέρει και στο τέλος φυλακίστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης από τους ναζιστές. Πρωτοδημοσιεύτηκε το 1955 στο βιβλίο του Milton Mayer: Νόμιζαν πως ήταν ελεύθεροι.
Για εσένα, για εμένα, για όλους μας που η ζωή μας και η καθημερινότητα μας έχει εγκλωβιστεί στα μνημόνια, στους φόρους, στα χρέη, στις αξιολογήσεις υπάρχει μια άλλη πτυχή της καθημερινότητας μας που δυστυχώς περνά σε δεύτερη μοίρα. Και αυτή δεν είναι κάποια άλλη παρά η ποιότητα της Δημοκρατίας μας. Μια Δημοκρατίας που έχει αρχίσει, θα τολμήσω να πω, να κινδυνεύει.
Δεν θα πάω μακριά χρονικά. Θα μείνω σε δυο περαστικά, σε δυο ανησυχητικές δηλώσεις υπουργών της κυβέρνησης που έγιναν την προηγούμενη εβδομάδα.
Ο υφυπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης κάνει φραστική επίθεση στη δημοσιογράφο Ευαγγελία Τσικρίκα για τις φωτογραφίες της με στελέχη της Ν.Δ. τις οποίες έχει αναρτήσει στη σελίδα της στο FB μετά τη γνωστή ερώτηση που η ίδια έκανε στον πρωθυπουργό και τον έφερε σε δύσκολη θέση.
Ανήμερα της Ημέρας της Δημοκρατίας, 15 Σεπτεμβρίου, ο υφυπουργός Παιδείας Θεοδόσης Πελεγρίνης, σε ομιλία του στη Βουλή των Ελλήνων για την «Ημέρα Εθνικής Μνήμης για την καταστροφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού», αναφέρει τα εξής: «Το μέλλον χάσκει μπροστά μας, έτοιμο να μας καταπιεί, αν δεν φροντίσουμε εν τω μεταξύ να λάβουμε τα μέτρα μας για να αντιμετωπίσουμε την καταστροφή, που –ποιος μπορεί να το αποκλείσει ότι– είναι ενδεχόμενο να επέλθει. Ας σκεφτούμε, λοιπόν, –μην εφησυχάζοντας– το παράδειγμα του εβραϊκού λαού. Όσο κι αν το ολοκαύτωμα παραπέμπει, γενικώς, στον διωγμό και στη γενοκτονία που επιχειρεί κάποιο κράτος ή καθεστώς εναντίον εθνικών, θρησκευτικών, κοινωνικών ή πολιτικών ομάδων, που δρουν στους κόλπους ενός λαού, οι Εβραίοι πέτυχαν να ταυτίσουν το ολοκαύτωμα προς την τραγική μοίρα του έθνους των, προκειμένου να αναδείξουν τα εγκλήματα του ναζιστικού καθεστώτος εις βάρος των, με απώτερο στόχο να προκαλέσουν την οργή εναντίον εκείνων που εγκλημάτησαν κατά της εθνικής των υπόστασης και την συμπάθεια του πολιτισμένου κόσμου για όσα υπέστησαν. Με υπομονή και επιμονή εξασφάλισαν την οικειοποίηση του ολοκαυτώματος έτσι, ώστε να διεκδικήσουν τη δικαίωσή τους.».
Νομίζω πλέον ότι κάτι έχει αρχίσει να στραβώνει επικίνδυνα και στο επίπεδο της Δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελεύθερης έκφρασης. Ο σπόρος της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού μάλλον εξαπλώνεται. Ο αντισημιτισμός, που ούτως ή άλλως πάντα ταλάνιζε τη χώρα μας, βρίσκει διάφορες καινούργιες μορφές έκφρασης και μάλιστα από υπουργό παιδείας αυτήν τη φορά. Η ισλαμοφοβία και η ρητορική του μίσους έχουν βρει ευήκοα ώτα. Μετά τη Χρυσή Αυγή, καινούργια μορφώματα, τύπου Σώρρα, εμφανίζονται στην ελληνική κοινωνία... και δεν ξέρουμε τι άλλο ακόμη μας περιμένει από αυτήν τη βαθιά και χωρίς τέλος πολύπλευρη κρίση που ζούμε.
Επιτέλους ας αντιδράσουμε, όσοι ακόμη μπορούμε να αντισταθούμε σε αυτές τις Σειρήνες του λαϊκισμού της «ψευδο-πολιτικής» και του φόβου, γιατί πλέον κινδυνεύει ο ίδιος ο ελληνισμός. Η ίδια η πατρίδα μας.
Δεν υπάρχει χρόνος για αργοπορία. Εν μέσω κρίσης είναι πολλές οι φωνές που αμφισβητούν συλλήβδην το πλαίσιο της πολιτικής. Δεν πρόκειται μόνον για ακραίες φωνές, αλλά και για τους εκφραστές μιας απολιτικής «ψευδο-πολιτικής», που ίσως τελικά είναι οι πιο επικίνδυνοι. Δεν διστάζουν να θέσουν σε εφαρμογή μια «επιχείρηση γοητείας» ευρύτερων κοινών, με «σημαία» την απατηλή απλότητα μιας εύκολης, ανιστόρητης «κοινής λογικής» της ήσσονος προσπάθειας και της εχθρότητας για τον άλλο.
Δεν πρόκειται για επιλογή, αλλά για προϋπόθεση επιβίωσης της Δημοκρατίας μας.
* Η κ. Βάσω Κόλλια είναι πολιτικός επιστήμων, πρώην Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών.
