Της Γεωργίας Πανοπούλου*
Μπορεί να ηττηθεί ο κρατισμός; Μπορεί, αλλά δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε αυτονόητο.
Σύμφωνα με την έρευνα “τι πιστεύουν οι Έλληνες” της Διανέοσις που δημοσιοποιήθηκε πριν από λίγες εβδομάδες, ποσοστό 64,2% των ερωτηθέντων απαντά ότι επιθυμεί “μία δουλειά που προσφέρει μέτριο μισθό, μικρές προοπτικές εξέλιξης αλλά σταθερότητα” - δηλαδή μία δουλειά που, αν και δεν λέγεται ανοικτά, είναι μάλλον μία δουλειά στο ευρύτερο Δημόσιο. Ταυτόχρονα όμως, ποσοστό που αγγίζει το 54% πιστεύει ότι το κράτος επεμβαίνει υπερβολικά στην οικονομία και δεν αφήνει τον ιδιωτικό τομέα να δημιουργήσει θέσεις εργασίας (έναντι 42,4% που πιστεύει το αντίθετο).
Στην έρευνα αυτή αναδεικνύονται οι εσωτερικές αντιφάσεις των Ελλήνων, που πάντως σε γενικές γραμμές υιοθετούν μία αρκετά φιλελεύθερη στάση αναφορικά με τη λειτουργία της οικονομίας: οριακά κατά των ιδιωτικοποιήσεων οργανισμών και υπηρεσιών κοινής ωφελείας, υπέρ των άμεσων ξένων επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας όπως οι υποδομές (λιμάνια, αεροδρόμια, και άλλα), υπέρ της λειτουργίας μη κρατικών πανεπιστημίων, πεπεισμένοι ότι ο καπιταλισμός και οι πολυεθνικές είναι κάτι κακό, αλλά με θετική γνώμη για τις αγορές και την οικονομία της αγοράς.
Για να υποστηρίξω την αρχική μου θέση θα εστιάσω κυρίως στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων και στα παραδείγματα που σταδιακά αλλάζουν τις αντιλήψεις. Οι Έλληνες βλέπουν ότι η Cosco στον Πειραιά, μέσα σε πέντε χρόνια, σχεδόν τετραπλασίασε το πλήθος των containers που διακινούνται στο λιμάνι, το οποίο είναι πρώτο παγκοσμίως σε αύξηση διακίνησης το ίδιο διάστημα και ανέβηκε από την 93η θέση στην παγκόσμια κατάταξη στην 39η. Βλέπουν ότι έχουν δημιουργηθεί 1.200 νέες θέσεις εργασίας.
Οι Έλληνες έχουν δει πόσο βελτιωμένες υπηρεσίες λαμβάνουν από τότε που άνοιξε η αγορά των τηλεπικοινωνιών, τόσο στη σταθερή όσο και, αμέσως, στην κινητή τηλεφωνία, που τότε υπολογίστηκε ότι έφερε 17.000 νέες θέσεις εργασίας. Μαζί με το άνοιγμα του τραπεζικού συστήματος στους ιδιώτες, που βοήθησε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη, οι δύο αυτές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη (με την υπογραφή του Στέφανου Μάνου), στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε η ελληνική οικονομία, άγγιξαν κάθε σπίτι.
Οι Έλληνες βλέπουν το αεροδρόμιο των Σπάτων, την Αττική Οδό, το μετρό της Αθήνας, τη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου - όλα, έργα που έγιναν σε σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα και με αυτοχρηματοδότηση και λειτουργούν άψογα. Βλέπουν ιδιωτική τηλεόραση, ακούνε ιδιωτικά ραδιόφωνα, επιθυμούν σε μεγάλο ποσοστό να πάνε τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία, θέλουν ιδιωτικά πανεπιστήμια, εμπιστεύονται την ιδιωτική υγεία - κι αυτό επειδή βλέπουν ότι οι υπηρεσίες είναι καλύτερες.
Και ταυτόχρονα, βλέπουν κάθε μέρα την ποιότητα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, για την οποία ό,τι και να πούμε είναι λίγο. Βλέπουν ένα χρεοκοπημένο κράτος, που ακόμα και σήμερα ελέγχει άμεσα ή έμμεσα περισσότερο από το 50% της οικονομίας και απορροφά τεράστιο μέρος του πλούτου που οι ίδιοι παράγουν, αλλά δεν τους επιτρέπεται να απολαύσουν.
Αυτό που δεν βλέπουν, είναι κάποιον να υπερασπίζεται την ιδιωτική οικονομία.
Δεν βλέπουν κανέναν να λέει ότι χρειαζόμαστε όχι μόνο νέες επιχειρήσεις - αυτό έχει επιτέλους αρχίσει να ακούγεται - αλλά νέες μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις: αυτές κατά κανόνα τηρούν την εργατική και τη φορολογική νομοθεσία, αυτές εκπαιδεύουν στελέχη, αυτές πληρώνουν τους καλύτερους μισθούς και στηρίζουν το ασφαλιστικό σύστημα, αυτές είναι διεθνώς ανταγωνιστικές και δημιουργούν πλούτο για τη χώρα.
Αντιθέτως, βλέπουν έναν υπουργό όπως ο κ. Σκουρλέτης να αδιαφορεί όταν κλείνουν επιχειρήσεις όπως η Ηλεκτρονική Αθηνών και η Χαλυβουργία και να πολεμά με κάθε μέσο μία από τις μεγαλύτερες άμεσες ξένες επενδύσεις που έχουν γίνει στη χώρα, όπως τα ορυχεία στη Χαλκιδική (ασχέτως αν πρόσφατα, πολύ ησύχως και χωρίς τυμπανοκρουσίες και δηλώσεις, έδωσε όλες τις απαραίτητες άδειες).
Πριν από λίγες ημέρες, άνθρωπος που είχε διατελέσει υπουργός για πολλά χρόνια με μεγάλο κόμμα, απορούσε για την ευκολία με την οποία η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ψήφισε τα νέα μέτρα: “Και ύστερα κατηγορούν εμάς ότι είμαστε νεοφιλελεύθεροι, αυτοί, που δεν ίδρωσαν καν”, έλεγε. “Δεν είμαστε! Αντί να μας κατηγορήσουν ότι είμαστε κρατιστές - αυτό μάλιστα. Οι χειρότεροι κρατιστές είμαστε!”. Η ασθένεια του κρατισμού διαπερνά οριζόντια ολόκληρο το πολιτικό σύστημα.
Αντιθέτως λοιπόν, αυτό που βλέπουν οι Έλληνες, είναι πολιτικούς που “με πόνο ψυχής” κάνουν ιδιωτικοποιήσεις: Οι άνθρωποι που καλούνται σήμερα να ολοκληρώσουν μία από τις σημαντικότερες ιδιωτικοποιήσεις, το λιμάνι του Πειραιά, είναι οι ίδιοι που πριν από δύο χρόνια καλούσαν σε μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στο έργο. Ο ένας είναι πρωθυπουργός και ο άλλος ο αρμόδιος υπουργός!
Υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό για όποιον πραγματικά ενστερνιστεί και υιοθετήσει μία πολιτική αντίστασης στον κρατισμό και ενίσχυσης της ιδιωτικής οικονομίας, για όποιον δεν φοβηθεί να αναλάβει το ρίσκο της διαπαιδαγώγησης των πολιτών για τα οφέλη της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου. Επειδή η Ελλάδα βρίσκεται υπό μηχανική στήριξη, η αλλαγή αυτή θα γίνει, υποχρεωτικά. Δεν υπάρχουν πλέον τα χρήματα για να συντηρηθεί το παλαιό μοντέλο, το οποίο όμως ανθίσταται με νύχια και με δόντια.
Ζητούμενο είναι να βρεθούν οι πολιτικοί που δεν θα διστάσουν να μας πάνε προς τα εκεί, όχι επειδή δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς, αλλά επειδή το πιστεύουν. Οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν είναι πολλές και τα αποτελέσματα συνήθως φαίνονται μεσοπρόθεσμα - όταν φανούν όμως, οι αντιλήψεις αλλάζουν: η στάση της κοινής γνώμης απέναντι στην ιδιωτικοποίηση του λιμανιού έχει αλλάξει ριζικά, προς το θετικότερο, σε σχέση με πριν γίνει η ιδιωτικοποίηση και φανούν τα οφέλη. Ποιος πολιτικός μπορεί να αναλάβει με σθένος να υποστηρίξει τις αλλαγές στο μεσοδιάστημα;
Αυτό μας λείπει. Ηγεσία με σθένος και την πεποίθηση ότι ο δρόμος της στήριξης της ιδιωτικής οικονομίας είναι ο σωστός για τη χώρα. Δεν χρειάζονται πολλοί. Χρειάζεται ένας συνεκτικός, μικρός αλλά αποφασισμένος πυρήνας πολιτικών, που θα δίνει τον τόνο, υπό την ηγεσία ενός επίσης αποφασισμένου πρωθυπουργού. Αυτούς λοιπόν αναζητούμε ακόμα.
Το άρθρο βασίζεται στην εισήγησή μου στο 4ο συνέδριο της Δράσης στο πάνελ με θέμα “Η ανάπτυξη θύμα του κρατισμού - μπορεί να ηττηθεί ο κρατισμός;”
* Η κα. Πανοπούλου είναι εκπρόσωπος τύπου της Δράσης και ιδιωτική υπάλληλος
