Του Διανέλου Γεωργούδη*
Λίγα πράγματα έχουν ειπωθεί τόσο συχνά στα χρόνια της κρίσης όσο το ότι οι εταίροι μας επιβάλουν μια “πολιτική λιτότητας”. Όπως στο γνωστό παραμύθι όλος ο κόσμος μιλούσε για τα ανύπαρκτα ρούχα του βασιλιά, έτσι και εδώ όλοι μιλάμε για μέτρα λιτότητας που όμως στην πραγματικότητα δεν υφίστανται. Εξηγούμαι:
Η κυβέρνηση Καραμανλή (χρησιμοποιώντας δανεικά και αγύριστα) αύξησε τα κρατικά έξοδα για μισθούς του δημοσίου και για συντάξεις και άλλες κοινωνικές παροχές από τα 47 δις που ήταν το 2003, στα 80 δις το 2009. Και για να κουκουλώσει την αλήθεια έστελνε ψεύτικες στατιστικές στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Όταν τελικά αποκαλύφθηκε ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός και οι αγορές σταμάτησαν να μας δανείζουν - τι ακριβώς θα έπρεπε να κάνουν οι εταίροι μας στην Ευρωζώνη; Να μας πουν “Καλά, αφού η κυβέρνησή σας μοίρασε 33 δις το χρόνο περισσότερα ''δημοκρατικά κεκτημένα'' σε τόσους πολλούς Έλληνες, τότε οι δικοί μας φορολογούμενοι θα αναλάβουν να τα χρηματοδοτήσουν”; Αυτό περιμέναμε; Διότι όταν το 2010 μείναμε εκτός αγορών μόνο μια τέτοια απάντηση θα επέτρεπε να μην μειωθούν μισθοί και συντάξεις.
Η πολιτική λοιπόν που εφαρμόστηκε στην χώρα μας δεν ήταν λιτότητας αλλά διόρθωσης της τεράστιας πελατειακής φούσκας που είχαν κτίσει οι προηγούμενες κυβερνήσεις, κυβερνήσεις που εμείς ψηφίσαμε. Και δεν την επέβαλαν οι εταίροι αλλά οι κανόνες της αριθμητικής. Αν δεν ήταν για το μνημόνιο η διόρθωση θα είχε γίνει όχι σε 4 χρόνια αλλά σε μια μέρα - με πολύ χειρότερες επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα. Χάρη στο μνημόνιο η κυβέρνησή μας είχε τα επόμενα χρόνια περί τα 15 δις μνημονιακά χρήματα για μισθούς και κοινωνικές παροχές. Και επίσης είχε χρήματα για να αποφύγει την κατάρρευση του τραπεζικού μας συστήματος, και έτσι αποφεύχθηκε (προς το παρόν) και η κατάρρευση της οικονομίας μας.
Το μνημόνιο είχε λοιπόν ως αποτέλεσμα την μείωση όχι την αύξηση της λιτότητας. Αυτό αντιλήφθηκε τελικά και ο αυταπατημένος πρωθυπουργός μας και υπέγραψε το τρίτο μνημόνιο (το οποίο όμως ο ίδιος προκάλεσε με την “σκληρή” του διαπραγμάτευση). Σε άλλα κράτη η συζήτηση περί "πολιτικής λιτότητας" μπορεί να έχει νόημα, αλλά όχι στο δικό μας.
Για να ξέρουμε για τι μιλάμε ας παρατηρήσουμε το γράφημα με το σύνολο των κρατικών δαπανών (άμεσων και έμμεσων) για μισθούς και κοινωνικές παροχές μεταξύ του 2001 που μπήκαμε στο ευρώ και σήμερα.
Όπως βλέπουμε το φούσκωμα του πελατειακού κράτους είχε αρχίσει ήδη επί Σημίτη. Η ανευθυνότητα του Καραμανλή έγκειται κυρίως στο ότι, όπως βλέπουμε, όταν έσκασε η παγκόσμια κρίση το 2007 αυτός αντί να πατήσει φρένο πάτησε γκάζι. Ενώ παράλληλα μας μιλούσε για “θωρακισμένη οικονομία” και κορόιδευε σε προεκλογικά σποτ τα “πράσινα παπαγαλάκια” του ΠΑΣΟΚ που καταστροφολογούν. Γι'' αυτό νομίζω ισχύει ότι για το ξέσπασμα της κρίσης του μνημονίου ευθύνεται 100% ο Καραμανλής. Αντίστροφα, αν και κρίνω ότι ο Παπανδρέου έκανε και σοβαρά λάθη, παραμένει το ιστορικό γεγονός ότι σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία και απέναντι σε μια τελείως απροετοίμαστη και δίκαια θυμωμένη Ευρώπη κατάφερε να σώσει την χώρα από την κατάρρευση που είχε μπροστά της. Που όμως δυστυχώς, λόγω της ζημιάς που έκανε το αντιμνημονιακό αφήγημα της αντιπολίτευσης και που πίστεψε η μεγάλη πλειοψηφία του λαού μας, φοβάμαι ότι έχουμε και πάλι μπροστά μας.
Στο γράφημα βλέπουμε κάτι άλλο σημαντικό που αφορά την μελλοντική πολιτική στην χώρα μας: Εντός κρίσης οι δαπάνες για μισθούς και κοινωνικές παροχές το 2015 ήταν μειωμένες κατά 25%, από τα 80,0 δις στο 2009 στα 60,4 δις πέρυσι, και βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο του 2006. Όμως το 2006 το ΑΕΠ της χώρας ήταν 217,9 δις ενώ πέρυσι ήταν ένα σημαντικά χαμηλότερο 176,0 δις. Έτσι σήμερα οι δαπάνες για μισθούς και κοινωνικές παροχές βρίσκονται στο 34,3% του ΑΕΠ, σημαντικά υψηλότερα από το 27,5% που ήταν το 2006. Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους της συνεχούς διάλυσης του παραγωγικού ιστού της χώρας: Εντός βαθύτατης κρίσης η οικονομία καλείται να χρηματοδοτήσει ένα πολύ μεγαλύτερο βάρος κρατικών δαπανών απ'' ότι είχε προ κρίσης. Δηλαδή ουσιαστικά όχι μόνο δεν εφαρμόστηκε “λιτότητα” αλλά εν σχέσει με τις δυνατότητες της οικονομίας συνέβη το αντίθετο: παρά την κρίση αυξήσαμε τις δαπάνες εν σχέσει με τις δυνατότητές μας. Η σημερινή επιβάρυνση της οικονομίας είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερη απ'' ότι δείχνουν αυτοί οι αριθμοί, διότι το 2006 η κυβέρνηση σε ένα σημαντικό βαθμό χρηματοδοτούσε τους μισθούς και κοινωνικές παροχές με δάνεια, ενώ σήμερα όλο το βάρος πέφτει την οικονομία.
Πόσο μεγαλύτερη επιβάρυνση; Αν το 2015 η οικονομία πλήρωνε το ίδιο 27,5% που ίσχυε το 2006 θα ήταν 11,5 δις λιγότερα. Είναι αυταπάτη να ελπίζει κανείς ότι μπορεί σήμερα να σηκωθεί μια οικονομία όταν (πέραν των άλλων) κουβαλάει στην πλάτη της 11,5 δις που δεν κουβαλούσε προ κρίσης το 2006. Είναι προφανές ότι για να γυρίσουν τα πράγματα οι διαθέσιμοι πόροι πρέπει να βρίσκονται στην παραγωγική οικονομία και οι δαπάνες για μισθούς και κοινωνικές παροχές πρέπει να μειωθούν σημαντικά.
Αυτή είναι μια βασική αλήθεια που ο πολίτης πρέπει να γνωρίζει: Δεν θα υπάρξει ανάπτυξη και άρα δεν θα σταματήσει η κατηφόρα μέχρι τελικής πτώσης αν δεν γίνουν σημαντικές περικοπές στις κρατικές δαπάνες, και αν δεν γίνουν γρήγορα. Ακούγεται σαν μια σκληρή αλήθεια όμως δεν είναι, διότι πρώτον υπάρχει ακόμα πολύ πελατειακό λίπος στις κρατικές δαπάνες, και δεύτερον η μείωση των κρατικών δαπανών δεν συνεπάγεται ότι θα υπάρχει λιγότερο χρήμα αλλά μόνο ότι το χρήμα τα χρησιμοποιηθεί διαφορετικά. Τέλος η μείωση στις δαπάνες μπορεί να περιοριστεί αν παράλληλα και γρήγορα διορθωθούν άλλες στρεβλώσεις που βαραίνουν την παραγωγική οικονομία, όπως είναι η γραφειοκρατία/διαφθορά, οι καθυστερήσεις στην Δικαιοσύνη, τα συντεχνιακά προνόμια του ιδιωτικού τομέα, η έλλειψη τραπεζικής πίστης, κοκ. Φυσικά οι αναγκαίες βαθιές τομές στα δημοσιονομικά πρέπει και μπορούν να γίνουν με τρόπο που θα μοιράσει δίκαια τα βάρη και που θα προστατέψει τους πιο αδύναμους. Αλλά ότι πρέπει να γίνουν είναι αναμφίβολο.
Όμως τίποτα απ'' όλα αυτά δεν γίνεται σήμερα. Και μετά τις εξαγγελίες στην ΔΕΘ προσωπικά δεν βλέπω κάποια ουσιαστική ελπίδα ότι θα γίνουν αν μετά από εκλογές πάρει την εξουσία η ΝΔ του Μητσοτάκη. Όμως όσο καθυστερούμε δεν είναι ότι καταφέρνουμε να αποφύγουμε τις περικοπές σε μισθούς και κοινωνικές παροχές. Αντίθετα όσο καθυστερούμε το μόνο που καταφέρνουμε είναι να καθιστούμε μαθηματικά σίγουρο ότι στο μέλλον αυτές θα είναι μεγαλύτερες ακόμα. Η πολιτική των καθυστερήσεων που διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν επιλέξει τα τελευταία χρόνια δεν βοηθάει λοιπόν κανέναν.
*Ο κ. Διανέλος Γεωργούδης είναι μέλος της Εθνικής Επιτροπής της Δημιουργία Ξανά
