Του Παναγιώτη Λυμπερόπουλου*
Εδώ και πολύ καιρό η Δικαιοσύνη βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας. Δυστυχώς, όμως και στο επίκεντρο της πολιτικής σκηνής σε σημείο μάλιστα να καθορίζει και την ατζέντα της. Ίσως και χειρότερα να χρησιμοποιείται για να καθορίζεται η ατζέντα της.
Παρακολουθώντας άλλες σύγχρονες κοινωνίες με κουλτούρα που προσδιορίσθηκε μέσα από τα κλασσικά ιδεώδη της Δημοκρατίας, παρατηρώ πως οι πολιτικοί και οι πολίτες διαχειρίζονται το θεσμό της Δικαιοσύνης, όχι με απουσία στη κριτική, αλλά με βασικό μέλημα την προστασία του θεσμού. Στην Ελλάδα των τελευταίων δεκαετιών μια αντίστοιχη, με σαφώς μικρότερη ένταση, αναγνώριση οδεύει με γεωμετρική πρόοδο προς εξαφάνιση. Η σχετικοποίηση των αξιών, η αποδοχή των ακραίων δράσεων, η αμοραλιστική εκμετάλλευση κάθε έκφανσης της οικονομικής και κοινωνικής ζωής γίνεται σταδιακά κατάκτηση όλο και περισσοτέρων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Η Δικαιοσύνη ταλανίζεται από αυτή τη δοκιμασία ως σύστημα αξιών. Επιπλέον κλυδωνίζεται και ως σύστημα οργανωτικό, σε κάποιο βαθμό και με δική της ευθύνη.
Τα τελευταία χρόνια, τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, η κατάσταση επιδεινώθηκε. Σα να διαμορφώθηκε με έναν αυτοματισμό σε αυτό το τόπο ένα κλίμα για την αποδόμηση και της Δικαιοσύνης μαζί με τις πολλές αρχές και αξίες, που υπομονετικά αντιστέκονται. Αλήθεια, πως μπορείς να αποδομήσεις ένα θεσμό στην Εποχή της Κρίσης; Ο ασφαλέστερος τρόπος είναι με τον λαϊκισμό. Με τον λαϊκισμό που δρα διαβρωτικά, διεισδύοντας τόσο πολύ μέσα στη ματιά του παρατηρητή, που τελικά την αλλοιώνει. Με το λαϊκισμό που μπορεί εύκολα να διεγείρει χαμηλά ένστικτα, όχι στο επίπεδο της αισθητικής πια, αλλά σε αυτό του παθογόνου δόγματος της μισαλλοδοξίας του διαφορετικού ή του καλύτερου. Με το λαϊκισμό που μπορεί να εφεύρει δικαιώματα και δικαιούχους εκεί που ποτέ δεν υπήρχαν και ουδέποτε θα αναγνωρίζονταν. Να αναθέτει σε αυτόκλητους ή εντεταλμένους αξιολογητές να επιχειρούν με τακτική -συνήθως αθέμιτη ή άλλοτε κατ' επίφαση συστημική- να εξουδετερώνουν αυτούς που δεν πλέουν με το κατευθυνόμενο ρεύμα. Με το λαϊκισμό, που με τις τεχνικές προπαγάνδας μπορεί να πείσει, ιδίως σε εποχές σαν τη σημερινή, όταν οπωσδήποτε πρέπει να βρεθεί κάποιος άλλος να φταίει αρκεί αυτός να μην είναι ο καθρέπτης.
Ο λαϊκισμός στην Εποχή της Κρίσης είναι ο μεγάλος εχθρός της Δικαιοσύνης. Ο αληθινός του στόχος είναι το Κράτος Δικαίου η αντίρροπη δύναμη της ανέλεγκτης εξουσίας σε κάθε της έκφραση. Η κατάλυσή του μπορεί να διευκολύνει τους μετέχοντες σε αυτόν δίνοντας τους την παρακμιακή δύναμη που χρειάζονται. Μπορεί οι υπηρετούντες το σκοπό αυτό να μην αντιλαμβάνονται το μέγεθος της συνέπειας που προκαλούν, είτε γιατί τα κοντόφθαλμα συμφέροντα τους τους εμποδίζουν, είτε γιατί το αξιακό βεληνεκές τους είναι ανύπαρκτο.
Οι υπόλοιποι όμως τι κάνουμε; Αξιολογούμε το κίνδυνο της κατάλυσης του Κράτους Δικαίου ή έχουμε υποστεί το μιθριδατισμό που μας επιφυλάσσουν; Παραμένουμε αμέτοχοι παρατηρητές της κατάρρευσης του ή απλά αρνούμαστε να δούμε την πραγματικότητα εγκλωβισμένοι στις προσωπικές μας ιστορίες; Αρνούμαστε να δώσουμε τη μάχη για την προστασία του Κράτους Δικαίου, αδρανοποιημένοι μέσα στο σύνδρομο της Στοκχόλμης, περιμένοντας απλά το τέλος μιας Δημοκρατίας όπως την γνωρίζουμε;
Δεν πρέπει να συμμαχήσουμε με την εικόνα μιας Δικαιοσύνης με το «δ» μικρό, μιας «δικαιοσύνης» που δεν θα μπορεί να στηρίξει το Κράτος Δικαίου. Η αξίωση για την επιστροφή αξιών πρέπει να γίνει το νέο αίτημα της κοινωνίας μας.
Αντί υστερόγραφου: Οι παραπάνω σκέψεις αποτυπώθηκαν μετά από πολλά εικοσιτετράωρα εσωτερικής διαμάχης και δημόσιας αντιπαράθεσης στο χώρο της Δικαιοσύνης με το «Δ» κεφαλαίο, όπου λειτουργώ, έχοντας αφορμή τη στάση και τη θέση πλήθους ανωνύμων Δικαστικών Λειτουργών, που ουδέποτε ζήτησαν αυξήσεις κόντρα σε μια κοινωνία που υποφέρει, που υποστηρίζουν το αξίωμα της τήρησης των δικαστικών αποφάσεων, που προτιμούν να λιθοβοληθούν γιατί δεν ακολουθούν το σφυγμό της κοινωνίας, παρά να αυτοχειριασθούν ηθικά υπακούοντας σε κάτι άλλο από το Σύνταγμα, τους Νόμους και τη Συνείδησή τους, που εξακολουθούν να στηρίζουν το Κράτος Δικαίου.
*Ο κ. Παναγιώτης Λυμπερόπουλος είναι Εφέτης, Α'' Αντιπρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων
