Του Ζαχαρία Μίχα
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις των ψυχικά ασθενών οπαδών – μαχητών του Ισλαμικού Κράτους στη Γαλλία, φέρνουν ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα της ασφάλειας, για το οποίο αναμένεται να διεξαχθεί αρκετή δημόσια συζήτηση, με επιχειρηματολογία λίγο ως πολύ γνωστή, αφού θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι εξαντλήθηκε την επαύριον της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Αλ Κάιντα στις ΗΠΑ.
Το θέμα σαφώς αξίζει να τεθεί εκ νέου, καθώς όλα δείχνουν ότι ο κόσμος οδεύει για μια μετεξέλιξη της απειλής που συνιστά το Ισλαμικό Κράτος και οι μαχητές του. Από το να συγκεντρώσει τους μαχητές του σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή όπου η εξουδετέρωσή τους θα ήταν πολύ πιο εύκολη, δείχνει να επιλέγει τη σταδιακή απαγκίστρωση στελεχών του από τη Συρία και το Ιράκ με σκοπό την παγκοσμιοποίηση της δράσης του. Πριν το μακελειό της Γαλλίας είχαν προηγηθεί η Άγκυρα, η Βηρυτός και η κατάρριψη του ρωσικού επιβατικού αεροσκάφους Airbus A321.
Σε κάθε περίπτωση, η δράση των ισλαμιστών του ΙΚ στο Παρίσι αναδεικνύει το πανευρωπαϊκό έλλειμμα στον τομέα της ασφάλειας, σε μια στιγμή που όλα δείχνουν πως η οργάνωση επιχειρεί να πείσει ότι έχει την ικανότητα να μεταφέρει τον πόλεμο από τη Συρία και το Ιράκ, στο έδαφος των αντιπάλων του. Η συζήτηση για την ασφάλεια δεν μπορεί παρά να περιλάβει τους μηχανισμούς ασφαλείας γενικότερα, αφού αν συνιστούν κάτι οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, είναι μια κολοσσιαία αποτυχία των υπηρεσιών πληροφοριών (intelligence failure) σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πως είναι δυνατό πρόσωπα σεσημασμένα να κόβουν βόλτες στην Ευρώπη και να μην έχει εντοπίσει κανείς την παρουσία τους;
Το ΙΚ αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για έναν πόλεμο που ενδεχομένως δεν μπορεί να κερδίσει με την παραδοσιακή έννοια του όρου, κάτι που διαφάνηκε από το χρονικό σημείο εμπλοκής των ρωσικών αεροπορικών δυνάμεων στον συριακό εμφύλιο, ο οποίος φαίνεται πως θα κριθεί στις αντοχές των αντιμαχομένων σε βάθος χρόνου, ασχέτως αν το Ισλαμικό κράτος θα ελέγχει μεγάλα τμήματα εδάφους τα οποία και θα ονομάζει «χαλιφάτο» ή όχι. Εν ολίγοις, οι αντίπαλοι του Ισλαμικού Κράτους, ανεξαρτήτως μεγέθους και ισχύος, σε «παραδοσιακούς» όρους, θα πρέπει να αποδείξουν ότι μπορούν να αντέξουν ενδεχομένως και πολυετή εμπλοκή στο Ιράκ και τη Συρία, καθώς ο αντίπαλος δεν χρειάζεται καν να τους νικήσει στο πεδίο της μάχης, αλλά να τους απασχολεί διαρκώς.
Η πρόσφατη ιστορική εμπειρία δείχνει πως ένας αντίπαλος σαν το Ισλαμικό Κράτος, αρκεί απλά και μόνο να επιβιώσει, κάτι σαφώς ευκολότερο από τη στιγμή που οι διώκτες του κάνουν τα πάντα ώστε να αποφύγουν την εμπλοκή χερσαίων δυνάμεων και να αφήσει τον χρόνο να λειτουργεί προς όφελός του, διατηρώντας απλά τη δυνατότητα να εξαπολύει τρομοκρατικές επιθέσεις που θα τον διατηρούν στην επικαιρότητα. Αυτό είναι χρήσιμο και ενδεχομένως κρίσιμο, αφού με τον τρόπο αυτό αποδεικνύει τη ρητορική του με στόχο της «umma» (η «Κοινότητα των Πιστών» στο Ισλάμ), ότι ο αντίπαλος παρότι εμφανίζεται πανίσχυρος δεν είναι αήττητος και δια της μεθόδου αυτής, διατηρεί τη ροή νέων στελεχών στην οργάνωση τα οποία έχουν κατηχηθεί με τα νάματα του «ιερού πολέμου» (jihad) στις χώρες προέλευσης από τα τοπικά ισλαμιστικά δίκτυα.
Αφετέρου διότι καθένας που εμπλέκεται σε τρομοκρατική δραστηριότητα έχει κάποιον αντικειμενικό σκοπό για την προώθηση του οποίου προσπαθεί να κινήσει το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ με στόχο να αποσπάσει δημοσιότητα χωρίς την οποία τα προβλήματα θα πολλαπλασιάζονταν και η σκοπιμότητα της δράσης θα έπρεπε να επανεξεταστούν.
Μπορεί να ακούγεται ωραίο όταν βγαίνει σύσσωμη η κοινωνία μιας χώρας που αποτελεί κόσμημα του ευρωπαϊκού πολιτισμού και δηλώνει ότι δεν θα τρομοκρατηθεί και ότι θα προσπαθήσει να συνεχίσει τη ζωή της στη μορφή «business as usual». Είναι όμως έτσι; Η απάντηση είναι ένα κατηγορηματικό όχι, αφού αυτό θα διευκόλυνε τους σκοπούς του «χαλιφάτου», παρότι συνεπάγεται τη λήψη μέτρων που θα επηρεάσουν την καθημερινή ζωή του Γάλλου πολίτη και θα ανοίξουν τη συζήτηση για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες.
Ωστόσο, λαμβάνοντας ως παράδειγμα τη σφαγή στο Μπαλακλάν, κάθε Γάλλος, ανεξαρτήτως πολιτικής απόχρωσης, οφείλει να απαντήσει με ειλικρίνεια για τον εαυτό του και για τα παιδιά του μια εξαιρετικά απλή ερώτηση… Μπορεί να ήταν λίγο ενοχλητικό, θα ήταν όμως πιο ασφαλείς όσοι βρέθηκαν στη συναυλία, σε περίπτωση κατά την οποία για να εισέλθεις στον χώρο, πέραν από την κλασική ασφάλεια στην είσοδο, υπήρχαν και ειδικοί ανιχνευτές; Ναι ή όχι; Όπως και να έχουν οι λεπτομέρειες, σημασία έχει να κατανοήσουμε, ότι στις συνθήκες πολέμου που ζούμε, κανείς πρέπει να κάνει ιεράρχηση προτεραιοτήτων και να αποδεχθεί ενός είδους αυτοπεριορισμό, αφού το αγαθό της ασφάλειας και κατ' επέκταση της κοινωνικής ηρεμίας υπερτερεί των πάντων…
*Ο κ. Ζαχαρίας Μίχας είναι Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας
