Εντελώς αντίθετους βίους συνεχίζουν να διάγουν Ελλάδα και Κύπρος. Εκείνοι δανείστηκαν ξανά με επιτόκιο 2,75% και έχουν βελτιώσει εντυπωσιακά την ανταγωνιστικότητά τους, όταν για εμάς η έξοδος στις αγορές είναι ακόμη όνειρο θερινής νυκτός, και παρά τις μεταρρυθμίσεις θεωρούμαστε μια οικονομία «ανελεύθερη». Το χειρότερο όμως είναι ότι οι δύο χώρες αποκλίνουν αντί να συγκλίνουν, και οι πιθανότητες να γίνουμε μια ημέρα Κύπρος είναι επί του παρόντος ελάχιστες, σύμφωνα με τα όσα λέει στο Liberal, ο Χάρρυ Παπαπανάγος, καθηγητής Οικονομικών στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Δεν βλέπει φως στο τούνελ, γιατί όπως σημειώνει δεν υπάρχει ακόμη το… τούνελ, με την έννοια ενός «αγωγού ανάπτυξης», δηλαδή ενός καθαρού διαδρόμου που θα μας οδηγήσει κάποια ημέρα στο ξέφωτο. Και εκτιμά ότι αν έστω και την τελευταία στιγμή δεν συμμετάσχει η Ελλάδα στην ποσοτική χαλάρωση, δεν θα μπορέσει να επιχειρήσει ούτε δοκιμαστικά μία έξοδο προς τις αγορές, καθώς θα επρόκειτο για απονενοημένη προσπάθεια που θα τιμωρούνταν από τους επενδυτές.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Πως σχολιάζετε την επιτυχημένη έξοδο της Κύπρου στις αγορές με την έκδοση 7ετούς ομολόγου, και επιτόκιο 2,75%; Η σύγκριση με την Ελλάδα έρχεται από μόνη της…
Είναι όχι μόνο παράλληλοι οι βίοι της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά δυστυχώς εντελώς αντίθετοι. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Κύπρος το 2016 αναπτύχθηκε κατά 2,8%, με έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς όχι μόνο στην Ευρωζώνη αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σκεφτείτε ότι την επόμενη εξαετία αναμένεται να κινηθεί με ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ 2,5% και 3,5% του ΑΕΠ. Η μεγάλη αυτή ανάπτυξη της κυπριακής δημοκρατίας οφείλεται σε σημαντικό βαθμό όχι μόνο στην έξοδο της από τα μνημόνια, αλλά κυρίως στο γεγονός ότι κατόρθωσε να διατηρήσει - παρά τις τεράστιες πιέσεις που δέχτηκε από τους δανειστές της- χαμηλούς τους φορολογικούς της συντελεστές. Ο φόρος στις επιχειρήσεις ήταν και παραμένει στο 15,8% έναντι 29% στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα η Κύπρος να αποτελεί έναν από τους φορολογικούς παραδείσους της Ευρώπης, με κεφάλαια να ρέουν από όλα τα πλάτη και μήκη της υφηλίου, τόσο από την Δύση όσο και από την Ανατολή.
- Το ρίσκο χώρας όμως στην Κύπρο έχει εξαφανιστεί εντελώς;
Όταν εισρέουν κεφάλαια σε μια χώρα, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πλέον ρίσκο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και μετά 
το κούρεμα των τραπεζικών καταθέσεων στην Κύπρο, συνέχισαν να εισρέουν στο νησί ρωσικά κεφάλαια. Σκεφτείτε επιπρόσθετα ότι η κυπριακή δημοκρατία χαρακτηρίζεται σήμερα από ένα πολύ καλό επιχειρηματικό περιβάλλον, που διευκολύνει την επιχειρηματικότητα. Σύμφωνα με τον δείκτη «Easy of Doing Business» (EDB) της Παγκόσμιας Τράπεζας, η βαθμολογία της Κύπρου για το 2016-2017 ανήλθε στο 72,65% σε μια κλίμακα από το 0 μέχρι το 100, κατέχοντας την 45η καλύτερη επίδοση επί συνόλου 190 χώρων. Σκεφτείτε ότι στην ίδια κλίμακα η Ελλάδα βαθμολογείται με 68,67%, κατέχοντας την 61η θέση στην παγκόσμια κατάταξη.
- Πως εξηγείτε τις παραπάνω επιδόσεις όταν η Ελλάδα έχει κάνει περισσότερες μεταρρυθμίσεις από κάθε άλλη χώρα στο ίδιο διάστημα;
Σας απαντώ φέρνοντας ένα άλλο παράδειγμα. Σκεφτείτε ότι η κυπριακή δημοκρατία βελτίωσε εντυπωσιακά την ανταγωνιστικότητά της, σύμφωνα με τον δείκτη «Global Competitiveness Index» (CCI), ανερχόμενη το 2016 στην 65η θέση παγκοσμίως. Με βάση τον ίδιο δείκτη η Ελλάδα, και παρά τις μεταρρυθμίσεις και την προσπάθεια εννέα συνεχόμενων ετών, παραμένει σε μια από τις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης και της Eυρωζώνης, και καταλαμβάνει την 86η θέση της παγκόσμιας κατάταξης. Το σύνολο των χωρών που αξιολογήθηκαν στη μελέτη ήταν 138. Με ρωτάτε πως εξηγείται το γεγονός να είμαστε ουραγοί μετά από τόσες μεταρρυθμίσεις. Κι όμως η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται ακόμη ως ανελεύθερη, σύμφωνα με τον «Index of Economic Freedom του Heritage Foundation», με βαθμολογία 55 και καταλαμβάνοντας την 127η θέση στην παγκόσμια κατάταξη ανάμεσα σε 180 χώρες. Η Κύπρος χαρακτηρίζεται αντίθετα ως ελεύθερη οικονομία με βαθμολογία 67,9% κατέχοντας την 48η θέση!
- Οι Κύπριοι τα κατάφεραν. Γιατί να μην μπορούμε και εμείς;
Ο πρώτος λόγος συνδέεται με το ύψος του ελληνικού δημόσιου χρέους και την δυσκολία αυτό να καταστεί βιώσιμο. Σύμφωνα με τελευταίες πανεπιστημιακές έρευνες που έγιναν για την περιοχή της Ευρωζώνης, ακόμη και όταν το χρέος μιας χώρας κινείται πάνω από το 80% του ΑΕΠ, αυτό αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην αναπτυξιακή της προοπτική. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι στην Κύπρο υπήρξε εθνική συναίνεση και εθνική διαπραγματευτική γραμμή για την έξοδο από το μνημόνιο, και για την αναπτυξιακή στρατηγική της επόμενης ημέρας. Ο τρίτος λόγος είναι ότι η Λευκωσία κατόρθωσε να διατηρήσει τους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές όταν η Αθήνα όχι μόνο δεν τους μείωσε αλλά και τους αύξησε. Και μαζί με όλα αυτά, συνυπολογίστε ότι η νοοτροπία στην Κύπρο είναι πολύ πιο φιλική απέναντι στο επιχειρείν, όταν στην Ελλάδα ακόμη και σήμερα κυριαρχεί ο κρατισμός.
- Πιστεύετε παρ'' όλα αυτά ότι κάποια ημέρα θα καταφέρουμε να «το κάνουμε όπως οι Κύπριοι»;
Επί τους παρόντος δεν βλέπω φως στο τούνελ, γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει τούνελ, με την έννοια ενός «αγωγού ανάπτυξης», δηλαδή ενός καθαρού διαδρόμου που θα μας οδηγήσει κάποια ημέρα στο ξέφωτο. Εννοώ ότι όταν το χρέος της χώρας παραμένει στο 181% του ΑΕΠ, και οι προοπτικές βιωσιμότητάς του είναι κάτι παραπάνω από αβέβαιες, η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να μπει σε αναπτυξιακή τροχιά καθώς αδυνατεί να το εξυπηρετήσει. Το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο, και η Ελλάδα δεν θα συμμετάσχει στην ποσοτική χαλάρωση που αποτελεί βασική προϋπόθεση για να μπορέσει να επιχειρήσει και αυτή κάποια έξοδο προς τις αγορές.
- Δηλαδή θεωρείτε ότι αποκλείεται και στο προσεχές μέλλον η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές;
Εάν η Ελλάδα δεν συμμετάσχει έστω και την τελευταία στιγμή στο QE, δεν θα μπορέσει να επιχειρήσει ούτε δοκιμαστικά μία έξοδο προς τις αγορές, καθώς θα επρόκειτο για απονενοημένη προσπάθεια που θα τιμωρούνταν από τους επενδυτές με υψηλά επιτόκια, και άρα θα είχε ένα αρνητικό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για οποιαδήποτε νέα προσπάθεια στο μέλλον.
- Επομένως θεωρείτε δεδομένο ένα 4ο μνημόνιο...
Πιστεύω ότι οδεύουμε προς τα εκεί με μαθηματική ακρίβεια, αφού η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να εξυπηρετήσει τις δανειακές της αποχρώσεις το 2019, και με δεδομένη την μη συμμετοχή της στο QE και την μη δυνατότητα εξόδου της στις αγορές, θα χρειαστεί εκ των πραγμάτων νέα χρηματοδοτική βοήθεια.
