Έξοδος στο άγνωστο

Έξοδος στο άγνωστο

Του Δημήτρη Σιόλου*

Όταν οι Αιγύπτιοι ανάγγειλαν στον Φαραώ ότι ο λαός έφυγε, τότε εκείνος κι οι αξιωματούχοι του άλλαξαν γνώμη σχετικά με τον λαό και είπαν: «Τι ήταν αυτό που κάναμε κι αφήσαμε τους Ισραηλίτες να φύγουν από τη δούλεψή μας!» Έξοδος, 14,5

Τα τελευταία 300 χρόνια, χώρια από το πολιτιστικό αποτύπωμά της, ο παγκόσμιος χάρτης όπως τον ξέρουμε  φέρει ανεξίτηλα τη σφραγίδα της  Αγγλικής πολιτικής. Απ' ότι προκύπτει, ωστόσο, ο Αγγλικός  Λέων δυσκολεύεται να συμβιβαστεί με τον ρόλο μιας περιφερειακής, δεύτερης σημασίας δύναμης και να αποχαιρετίσει την αυτοκρατορία που έφυγε οριστικά. Λίγο η συμπύκνωση του  ιστορικού χρόνου, λίγο οι λάθος αποφάσεις μπορεί να οδηγήσουν  τη μοίρα της χώρας με το μακροβιότερο κοινοβούλιο στην Ευρώπη στην παρακμή που φέρνει η εσωστρέφεια.   

Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα των Times του Λονδίνου, η Βρετανική Κυβέρνηση προσανατολίζεται στο να υποχρεώσει τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην επικράτεια του Ηνωμένου Βασιλείου να δημοσιεύουν λίστες με τους μη Βρετανούς εργαζομένους τους. Ο Guardian έγραψε ότι θα αποκλειστούν μη Βρετανοί σύμβουλοι από τις διαπραγματεύσεις του Brexit. Αν κάποιοι νόμιζαν πως ο κ.Cameron άνοιξε τον ασκό του Αιόλου, η κ. May και η κυβέρνησή της προφανώς απoλαμβάνουν την τρικυμία.

Η με παρρησία υιοθέτηση   της  εσωστρεφούς, αντιμεταναστευτικής και εν πολλοίς ευρωφοβικής ατζέντας του UKIP από το Συντηρητικό Κόμμα  είναι προμήνυμα μιας καθ' όλα σκληρής  διαδικασίας εξόδου από την Ε.Ε η οποία ενδεχομένως να οδηγήσει  σε απρόβλεπτες και  μη αναστρέψιμες  αρνητικές εξελίξεις.  

Από την άλλη μεριά, θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί  πως ανέκαθεν οι σχέσεις της  Μεγάλης Βρετανίας με την υπόλοιπη Ήπειρο  διέπονταν από επιφυλακτικότητα,  δυσπιστία και  μια απόσταση που ξεπερνά τα λίγα  χιλιόμετρα που χωρίζουν το νησί από τις ακτές της Γαλλίας. Εντούτοις,  χίλια χρόνια μετά τον  γαλλόφωνο Γουλιέλμο τον Κατακτητή και τη Νορμανδική εισβολή, η λεζάντα του θυρεού  του εκάστοτε  Άγγλου Μονάρχη γράφει ακόμη στα Γαλλικά: Dieu et mon droit**.  

Η πλειονότητα των  Βρετανών μάλλον  θεωρεί  ότι έχει γίνει ακόμη μια εισβολή αλλοφώνων,   ειρηνική αυτή τη φορά:  3,2 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.  270 χιλιάδες μετανάστευσαν μόνο το 20161,2.  Σε αντίθεση με άλλες χώρες  υποδοχής μεταναστών, όπως η Γερμανία ή οι Η.Π.Α, το μεγάλο πλήθος αυτών των μεταναστών κατέχει θέσεις υψηλής κοινωνικής στάθμης.  Ιδίως μετανάστες από τις χώρες ΕU14 (πριν τη διεύρυνση) δεν εισήλθαν στα χαμηλά της κοινωνικής πυραμίδας ως εργάτες ή μικροεπιχειρηματίες,  αλλά στα υψηλότερα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα3. Άλλο ένα χαρακτηριστικό  αυτής της ομάδας του πληθυσμού είναι ότι δεν αφομοιώθηκε πολιτισμικά, ακόμη και στη γλώσσα ανθρώπων που εργάζονται για χρόνια τα «σπασμένα» Αγγλικά κυριαρχούν.   

Στην παραπάνω  εικόνα πρέπει να προστεθεί το γεγονός ότι το Η.Β είναι από τις χώρες στην Ε.Ε με  ιδιαίτερα χαμηλή  κοινωνική κινητικότητα. Ενώ δηλαδή πράγματι η χώρα  προσφέρει δυνατότητα σταδιοδρομίας σε μη Βρετανούς, οι πιθανότητες ενός μέλους της ντόπιας  εργατικής τάξης να ανέβει την κοινωνική κλίμακα είναι περιορισμένες4. Περαιτέρω, αυτά τα νέα στρώματα επαγγελματιών από την υπόλοιπη Ευρώπη τείνουν να κάνουν αυτή τη δυνατότητα ακόμη μικρότερη, γεγονός που οξύνει τις διαφορές με τις ιθαγενείς  οικονομικά  ασθενείς  τάξεις  οι οποίες αισθάνονται  κατά τα φαινόμενα πιεσμένες  από αυτούς που  ίσως αντιλαμβάνονται ως νέους εισβολείς (τηρουμένων πάντοτε των αναλογιών). Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι η κοινωνική βάση που στήριξε  το Brexit προέρχεται κυρίως από  χαμηλά μορφωτικά και οικονομικά στρώματα5.

Μπορεί ωστόσο ένα δημοψήφισμα να εκτρέψει το ποτάμι της Ιστορίας  προς επιθυμητή πορεία;  Αυτό αφορά και την υπόλοιπη Ήπειρο η οποία, αργά ή γρήγορα, θα έρθει αντιμέτωπη με παρόμοια  διλήμματα.

Αν κατάφεραν κάτι οι  δημοκρατίες της Δύσης είναι να γίνουν  προορισμός των κατατρεγμένων απανταχού της γης.  Μπορεί, ωστόσο, να αντέξει η Δύση το ωστικό κύμα αυτών των ροών ή υπάρχει πιθανότητα  να γίνει θύμα της ίδιας της επιτυχίας της; Να αλλοιωθεί με άλλα λόγια αυτό που σήμερα καταλαβαίνουμε ως Δυτικό Πολιτισμό και τα κεκτημένα του. Είναι η Αχίλλειος πτέρνα  της  Δύσης  ο  κοσμοπολιτισμός και  η ανεκτικότητά της σε άλλες πολιτισμικές καταβολές που δεν μοιράζονται τις ίδιες φιλελεύθερες- με την ευρεία έννοια-αξίες; Είναι το ιδεολόγημα της πολυπολιτισμικότητας, Χίμαιρα;

Τα παραπάνω, δεν είναι ασπρόμαυρα  ερωτήματα ούτε έχουν εύκολες απαντήσεις, είναι   όμως αμείλικτα όσο και η πραγματικότητα. Εντούτοις, ελλοχεύει  ο κίνδυνος να απαντηθούν  καθυστερημένα  και αφού το εκκρεμές της Ιστορίας   ταλαντευτεί, τότε δεν υπάρχει τρόπος να γυρίσει πίσω.

Αυτή τη στιγμή έχει συσσωρευτεί έντονη δυσαρέσκεια μέσα σε πολλές δυτικές κοινωνίες,  οι οποίες  δείχνουν να αισθάνονται πολιορκημένες. Η αύξηση της επιρροής λαϊκιστικών, φοβικών κομμάτων είναι μια ένδειξη ότι πέρα από την οικονομική κρίση υπάρχει μια βαθύτερη, υπαρξιακή αυτή τη φορά. Είναι αμφίβολο αν  θα μπορέσουν οι σημερινοί ηγέτες να ηγηθούν πραγματικά  και να αναχαιτίσουν  την επέκταση του φαινομένου  ώστε να μη  γίνουν έρμαια αυτού, όπως παρατηρήθηκε στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι επίσης αβέβαιο που θα οδηγήσει η ξαφνική και  πιθανότατα βίαιη εκτόνωση όλης αυτής της αρνητικής δυναμικής. Σίγουρο είναι πως μια περιτειχισμένη Δύση κάποια στιγμή θα  παρακμάσει και θα καταρρεύσει και τούτο γιατί ο εχθρός βρίσκεται εντός των τειχών και έχει και όνομα και επίθετο: Καλπάζων Φοβικός Εθνολαϊκισμός.

*Ο Δημήτρης Σιόλιος είναι εκπαιδευτικός και επιχειρηματίας, siolios.blogspot.gr, [email protected]

 

** Ο Θεός και το δικαίωμα μου

1. https://fullfact.org/immigration/eu-migration-and-uk/

2. https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/internationalmigration/bulletins/migrationstatisticsquarterlyreport/may2016

3. https://select-statistics.co.uk/blog/eu-migrants-represented-across-uk-workforce/

4. https://www.theguardian.com/news/datablog/2012/may/22/social-mobility-data-charts

5. http://www.telegraph.co.uk/news/2016/06/24/eu-referendum-how-the-results-compare-to-the-uks-educated-old-an/