Πέρσι είχε αναβληθεί λόγω της πανδημίας. Φέτος θα μετατραπεί σε ένα επιδημιολογικό εργαστήριο. Ωστόσο, η Eurovision υπήρξε πάντα εργαστήριο πολιτικού ακτιβισμού και πεδίο εκπομπής πολιτικών μηνυμάτων, παρά τους αυστηρούς κανονισμούς. Από τη διαμαρτυρία Χατζιδάκι – Κωχ για την τουρκική κατοχή στην Κύπρο το 1976 ως τον φετινό αποκλεισμό της Λευκορωσίας, η πολιτική είναι παρούσα. Μπροστά και πίσω από τις κουίντες…
Φέτος, τα μάτια θα είναι στραμμένα στο πείραμα που μόλις ανακοίνωσε η ολλανδική κυβέρνηση: 3.500 θεατές με φυσική παρουσία σε κάθε μία από τις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν στο Ρότερνταμ, αφού το 2019 την πρώτη θέση είχε καταλάβει η Ολλανδία.
Η χώρα έχει αναβάλει πολλά φεστιβάλ, κυρίως επειδή οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία κατάφεραν, συγκεντρώνοντας 400.000 υπογραφές, να εμποδίσουν την διοργάνωσή τους. Όχι, όμως, και αυτό της Eurovision που θα πραγματοποιηθεί στο Rotterdam Ahoy, με την σύμφωνη γνώμη των υπουργών Υγείας, Δικαιοσύνης, Μέσων Ενημέρωσης και της υφυπουργού Οικονομικών.
Έχουν προγραμματιστεί εννέα σώου (έξι πρόβες, δύο ημιτελικοί και ο μεγάλος τελικός) και η πώληση των εισιτηρίων θα αρχίσει το Σάββατο, 8 Μαΐου, ημέρα της πρώτης πρόβας. Με αυτόν τον τρόπο θα ξεπεραστεί ο περιορισμός των 3.500 ατόμων ανά εκδήλωση.
Οι «τυχεροί» θα επιλεγούν μεταξύ εκείνων που είχαν αγοράσει εισιτήρια για τον διαγωνισμό της περασμένης χρονιάς. Και όλοι θα υποβάλλονται σε τεστ πριν από την είσοδό τους στο στάδιο.
Η τελετή έναρξης θα πραγματοποιηθεί στις 16 Μαΐου και θα ακολουθήσουν, σπαστά, οι διαγωνιστικές διαδικασίες στις 18, 20 και 22 Μαΐου, τελευταία λαμπρή βραδιά, οπότε και θα αναδειχθεί ο νικητής.
Open Up με αποστάσεις και μέτρα
Κεντρικό σλόγκαν – τι άλλο; - το Open Up (άνοιγμα) και παρουσιαστές οι Σαντάλ Γιάνζεν, Εντσίλια Ρόμπλεϊ, Γιαν Σμιτ και Νίκι ντε Τζάγκερ.
Οι διοργανωτές της EBU (European Broadcasting Union) και οι Ολλανδοί οικοδεσπότες είχαν όλο το προηγούμενο διάστημα δουλέψει πάνω σε τέσσερα διαφορετικά σενάρια, επιλέγοντας τελικά αυτό της φυσικής παρουσίας με κοινωνικές αποστάσεις. Με συχνά τεστ, μέτρα ασφαλείας, προστασία των καλλιτεχνών, ενώ αν κάποιες χώρες δεν καταφέρουν να ταξιδέψουν ως το Ρότερνταμ θα έχουν τη δυνατότητα να λάβουν μέρος με ζωντανή μετάδοση της συμμετοχής τους με την βοήθεια ηλεκτρονικών μέσων.
Επιπλέον, κάθε αποστολή θα έχει περιορισμένα μέλη, ο αριθμός των δημοσιογράφων που θα μπορέσουν να παρακολουθήσουν ζωντανά θα είναι 500, ενώ άλλοι χίλιοι θα παρακολουθήσουν διαδικτυακά.
Όλοι οι συμμετέχοντες πρέπει να φθάσουν στη χώρα νωρίτερα και θα μείνουν σε αυτοπεριορισμό για πέντε μέρες πριν ταξιδέψουν στην Ολλανδία, ενώ θα πρέπει να προσκομίσουν αρνητικό τεστ 72 ωρών. Από την στιγμή που θα φθάσουν στη χώρα, υποχρεούνται να παραμείνουν στα ξενοδοχεία τους και να μετακινούνται μόνο προς και από το στάδιο, όπου θα διενεργούνται συνεχή τεστ.
Με τον τρόπο αυτό αποφάσισε να τιμήσει η Ολλανδία το νόημα του διαγωνισμού που, το 1956, όταν πρωτοδιοργανώθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σκοπό είχε να ενώσει όλους τους λαούς της Ευρώπης πάνω στην ίδια σκηνή.
Ωστόσο δεν ήταν πάντα τα πράγματα τόσο… ειρηνικά στο φεστιβάλ. Όχι τυχαία αφού μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ξέσπασαν αναρίθμητοι άλλοι, που έγιναν γνωστοί ως «πόλεμοι της ειρήνης». Και δεν ήταν λίγες οι φορές που, αν και όλα αυτά τα χρόνια οι διοργανωτές προσπαθούν να επιβάλουν ένα αποστειρωμένο περιβάλλον, το «τείχος προστασίας» έσπασε.
Ένα μοιρολόι για την Κύπρο και ο… χορός της κοιλιάς
Η πιο γνωστή περίπτωση, με την Ελλάδα στην πρώτη γραμμή, ήταν ο διαγωνισμός του 1976. Μας την θύμισε η Μαρίζα Κωχ μιλώντας στη Lifo. Μας είχε τότε εκπροσωπήσει – στη Χάγη, πάλι στην Ολλανδία – με το μοιρολόι «Παναγιά μου, Παναγιά μου».
«Πάρε ένα λαούτο και φύγε για Χάγη στη Γιουροβίζιον. Μέχρι το πρωί θέλω να μου 'χεις ένα τραγούδι για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο», θυμάται ότι της είχε πει ο μεγάλος Μάνος Χατζιδάκις. Το τραγούδι γράφτηκε – βγήκε μοιρολόι – από την ίδια και τον Μιχάλη Φωτιάδη και σε ενορχήστρωση Μάικ Ροζάκη. «Να απλώσεις τα χέρια σου στο τέλος να φαίνεται το πένθος μας», την είχε συμβουλέψει ο Χατζιδάκις, διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος τότε.
Στη Χάγη, Τούρκοι οργάνωσαν διαδηλώσεις κατά της ελληνικής συμμετοχής, κατά την ώρα της μετάδοσης του τραγουδιού η τουρκική τηλεόραση έβαλε… χορό της κοιλιάς, οι διοργανωτές ενημέρωσαν την μεγάλη ερμηνεύτρια πως υπήρχαν πληροφορίες ότι στην αίθουσα υπήρχε ελεύθερος σκοπευτής, συμβουλεύοντάς την να μη εμφανιστεί, καθώς κινδύνευε η ζωή της. Η Κωχ αρνήθηκε, βγήκε με δική της ευθύνη βάζοντας την υπογραφή της και, όπως λέει, «δεν γινόταν να κάνω πίσω, το μήνυμα έπρεπε να το πάρει ολόκληρη η Ευρώπη. Θυμάμαι ότι η Αγγλία μας έδωσε μηδέν, ενώ η Γαλλία δεκάρι, εν ολίγοις οι χώρες πήραν ξεκάθαρη πολιτική θέση».
Σημειώστε ότι το 1975 η Ελλάδα είχε αρνηθεί να λάβει μέρος στον διαγωνισμό, καθώς εκείνη την χρονιά είχε γίνει αποδεκτή για πρώτη φορά η Τουρκία. Στη διοργάνωση του 1976, η Ελλάδα βρέθηκε στην 13η θέση με μόλις 20 βαθμούς. Η «Μηχανή του Χρόνου» μας θυμίζει ότι οι 8 προέρχονταν από τη Γαλλία, οι 5 από την Ιταλία, οι 4 από την Ισλανδία, οι 2 από το Βέλγιο και ένας από την Πορτογαλία.
Η καυστική απάντηση του Χατζιδάκι
Αυτά! Και δεν έλειψαν οι επικρίσεις και στο εσωτερικό. Στις οποίες ο Χατζιδάκις απάντησε ως εξής:
«Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δε διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δε διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση. Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δε μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού»…
Για τη στάση της, η Τουρκία είχε τότε τιμωρηθεί – αποκλείσθηκε από τον διαγωνισμό ως το 1979 – αλλά έκτοτε η EBU εξετάζει προσεκτικά τις συμμετοχές, απαιτώντας να μην υπάρχουν πολιτικά μηνύματα.
Διαμαρτυρίες για τον… διάβολο
Διαφορετικά έρχονται τα μηνύματα από την Κύπρο φέτος.
Στις αρχές Μαρτίου, στην Λευκωσία διαμαρτυρίες έξω από το ΡΙΚ προκάλεσε η απόφαση να εκπροσωπηθεί η Κύπρος από τραγούδι με τον τίτλο «El Diablo» («Ο διάβολος»), σε ερμηνεία Έλενας Τσαγκρινού.
Σε ανακοίνωσή της η Ορθόδοξη Νεολαία Κύπρου ανέφερε πως «το συγκεκριμένο τραγούδι "El diablo" αποτελεί ύμνο σε σκοτεινές δυνάμεις, διακηρύττει την υποταγή του ανθρώπου στο σκότος και τον εξευτελισμό και προσβάλλει τον λαό μας», ενώ την διαφωνία της έχει εκφράσει και η Εκκλησία της Κύπρου.
Στην ανακοίνωσή του το ΡΙΚ εξήγησε πως οι στίχοι του τραγουδιού αφορούν το Σύνδρομο της Στοκχόλμης και την εμπειρία εγκλωβισμού μιας κοπέλας στον έρωτά της για έναν διαβολικό άνθρωπο, ο οποίος την κρατούσε συναισθηματικά όμηρό του. Από την πλευρά του, το Προεδρικό Μέγαρο ανακοίνωσε ότι στηρίζει το ΡΙΚ στην απόφασή του να μην κάνει πίσω, προσθέτοντας ότι «σέβεται απολύτως την πνευματική και καλλιτεχνική ελευθερία της δημιουργίας, η οποία δεν μπορεί να παρερμηνεύεται ή να περιορίζεται λόγω του τίτλου ενός τραγουδιού και δεν θα πρέπει να δίνονται διαστάσεις που δεν χρειάζονται».
Τέσσερα βραβεία από την Ισπανία του Φράνκο
Νωρίτερα, το 1969 η Eurovision γνώρισε μια από τις πιο δραματικές στιγμές της. Στη σκηνή είχε τοποθετηθεί ένα έργο του Σαλβαδόρ Νταλί, αλλά η Αυστρία αποφάσισε να αποσυρθεί διαμαρτυρόμενη για την δικτατορία του Φράνκο. Και τότε συνέβη κάτι το πρωτοφανές: Το βραβείο διεκδίκησαν με ίδιους βαθμούς η Γαλλία, η Ολλανδία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το πρόβλημα «λύθηκε» με την απονομή βραβείων και στις τέσσερις χώρες, ενώ με κλήρωση επελέγη η Ολλανδία για να φιλοξενήσει τον διαγωνισμό την επόμενη χρονιά, γεγονός που οδήγησε πολλές χώρες να απέχουν. Τότε ήταν που η EBU αποφάσισε νέους κανόνες για την περίπτωση της ισοβαθμίας, αφού κερδίζει η χώρα με τα περισσότερα δωδεκάρια.
Γλωσσικό πρόβλημα στο Βέλγιο, no problem με το Brexit
Το Βέλγιο πάλι, λύνει το πρόβλημά του από το 1956. Καθώς όλα εκεί κινούνται μεταξύ Φλαμανδών και Βαλόνων, κάθε χρόνο λαμβάνουν μέρος εναλλάξ με τραγούδια στα γαλλικά και στα φλαμανδικά. Και μια φορά, η χώρα έλαβε μέρος με τραγούδι γραμμένο σε μια φανταστική, κατασκευασμένη γλώσσα!
Κι’ αν αναρωτιέστε τι γίνεται με το Ηνωμένο Βασίλειο μετά το Brexit, η EBU έχει ανακοινώσει ότι όσο το BBC παραμένει μέλος της δεν τίθεται θέμα.
Αλλά τα επεισόδια στη Eurovision δεν έλειψαν ποτέ.
Εκτός η Λευκορωσία του Λουκασένκο
Από τη φετινή διοργάνωση έχει αποκλειστεί η Λευκορωσία, καθώς το τραγούδι που είχε υποβάλει η χώρα χλεύαζε τις διαδηλώσεις εναντίον του προέδρου Αλεξάντρ Λουκασένκο και της διαιώνισης της εξουσίας του μέσω αμφισβητούμενων εκλογών. Ο λόγος για το τραγούδι του συγκροτήματος «Galasy ZMesta». Η Λευκορωσία υπέβαλε νέο τραγούδι του ίδιου συγκροτήματος, το οποίο επίσης απορρίφθηκε στα τέλη Μαρτίου, καθώς περιλάμβανε τον στίχο «θα σε διδάξω να μπαίνεις στη γραμμή», που επίσης θεωρήθηκε «ύποπτος» σε σχέση με την καταστολή των διαδηλώσεων στη χώρα.
Στην ανακοίνωσή της η EBU ανέφερε πως «μελέτησε προσεκτικά τη νέα συμμετοχή», καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι «παραβιάζει τους κανόνες του διαγωνισμού που διασφαλίζουν ότι ο διαγωνισμός δεν γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης και δεν δυσφημείται».
Από τη Γενοκτονία των Αρμενίων στον Πούτιν
Δεν είναι η πρώτη φορά που στο μικροσκόπιο μπαίνουν στίχοι. Το 2015 η Αρμενία υποχρεώθηκε να αλλάξει τον τίτλο του τραγουδιού «Μην αρνείσαι» σε «Δες τη Σκιά», όταν Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν υποστήριξαν πως υπονοείτο η άρνηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
Το 2009, ζητήθηκε από την Γεωργία να αλλάξει τον στίχο We Don’t Wanna Put In, καθώς το Put In ακουγόταν… Πούτιν. Η γεωργιανή δημόσια ραδιοτηλεόραση αρνήθηκε την αλλαγή και η Γεωργία αποσύρθηκε.
Φέτος, τον περασμένο Απρίλιο, με επιστολή της, η EBU εξέφρασε την ανησυχία της για τον επικείμενο διορισμό από την Βουλή τεσσάρων νέων μελών στο Δ.Σ. της τσεχικής κρατικής ραδιοτηλεόρασης, καθώς υπήρξαν καταγγελίες πως όλα τα πρόσωπα που βρέθηκαν στην βραχεία λίστα συμφωνούν με τις απόψεις του πρωθυπουργού Αντρέι Μπάμπις.
Μήνυμα ειρήνης από τη Μαντόνα
Το 2019, ο διαγωνισμός φιλοξενήθηκε στο Ισραήλ. Η εμφάνιση της Μαντόνα – ως λαμπρή γκεστ σταρ, βέβαια, και όχι ως διαγωνιζόμενη – έκανε τα μέλη της EBU να ανταλλάξουν βλέμματα ανησυχίας. Ντυμένη με τον δικό της φουτουριστικό τρόπο, είχε ένα πολιτικό μήνυμα να στείλει στο σόου που έκλεψε την παράσταση.
Τραγούδησε την μεγάλη επιτυχία της του 1989 «Like A Prayer», (Σαν προσευχή) και μετά πέρασε στο νέο της σινγκλ «Future», μαζί με τον ράπερ Κουάβο από την Ατλάντα. Προς το τέλος του σόου, δύο χορευτές προχώρησαν αγκαλιασμένοι και στις πλάτες τους έφεραν μια ισραηλινή και μια παλαιστινιακή σημαία. Λίγο αργότερα, η Μαντόνα θα πόζαρε πλάι σε έναν χορευτή που φορούσε μια αντιασφυξιογόνο μάσκα και κρατούσε μια παλαιστινιακή σημαία. Αντιασφυξιογόνες μάσκες φορούσαν και οι άλλοι χορευτές, καθώς στα χέρια τους κρατούσαν λουλούδια – ένα συμβολικό μήνυμα ειρήνης – τη στιγμή που ακούγονταν οι στίχοι «δεν προχωρούν όλοι προς το μέλλον/δεν διδάσκονται όλοι από το παρελθόν».
Όπως έγινε γνωστό δεν είχε λάβει άδεια από την EBU για το συγκεκριμένο κομμάτι της σκηνοθεσίας. «Αυτά τα στοιχεία της σκηνικής παρουσίας δεν παρουσιάστηκαν στις πρόβες», ανακοίνωσε η EBU. «Ο διαγωνισμός δεν αποτελεί πολιτικό γεγονός και η Μαντόνα είχε ενημερωθεί γι’ αυτό»…
«Ας μην υποτιμούμε τη δύναμη της μουσικής να φέρνει κοντά τους ανθρώπους», είχε δηλώσει στο CNN η Μαντόνα όταν κάποιοι Παλαιστίνιοι την είχαν επικρίνει για την απόφασή της να εμφανιστεί στο Ισραήλ. «Δεν θα σταματήσω να παίζω μουσική υποκύπτοντας στην πολιτική ατζέντα κάποιων, ούτε θα σταματήσω να μιλώ κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οπουδήποτε κι’ αν αυτό συμβαίνει στον κόσμο. Ραγίζει η καρδιά μου κάθε φορά που ακούω να χάνονται αθώες ψυχές σ’ αυτήν την περιοχή, με την βία τόσο συχνά να επαναλαμβάνεται για να εξυπηρετεί πολιτικούς σκοπούς ανθρώπων που επωφελούνται από αυτήν την παλιά διαμάχη. Ελπίζω και προσεύχομαι ότι σύντομα θα ελευθερωθούμε από αυτόν τον τρομερό καταστροφικό κύκλο και θα ανοίξουμε ένα νέο μονοπάτι προς την ειρήνη».
Και πολλοί θύμισαν πως η Μαντόνα θαυμάζει το Ισραήλ και γι’ αυτό έχει επιλέξει για τον εαυτό της και το όνομα Εσθήρ. Την ίδια ώρα που στο πολυσυζητημένο σόου της επέλεξε να κλείσει και το ένα μάτι, παραπέμποντας στον Μοσέ Νταγιάν.
Το Μεσανατολικό πάει Eurovision
Ένα άλλο θέμα που χρειάστηκε να επιλυθεί στον διαγωνισμό του 2019 ήταν η πόλη που θα τον φιλοξενούσε. Οι Ισραηλινοί ήθελαν να είναι η Ιερουσαλήμ, ειδικά μετά την εκ μέρους των ΗΠΑ αναγνώρισή της ως πρωτεύουσας του κράτους του Ισραήλ, ενώ μια διεθνής ομάδα ακτιβιστών καλούσε σε μποϊκοτάρισμα της εκδήλωσης, μετά από τον νέο κύκλο βίας στη Γάζα.
Έναν χρόνο νωρίτερα, στην διοργάνωση του 2018 στη Λισαβόνα, οι ίδιοι είχαν ζητήσει να μην δοθούν βαθμοί στην Ισραηλινή τραγουδίστρια Νέττα Μπαρζιλάι, που όμως κέρδισε το βραβείο.
Τελικά, το πρόβλημα της τοποθεσίας λύθηκε με το Ισραήλ να προτείνει τέσσερις πόλεις και οι διοργανωτές να επιλέγουν το Τελ Αβίβ, ενώ ο πρωθυπουργός Νετανιάχου είχε ξεκαθαρίσει από την πρώτη στιγμή πως δεν θα έφερνε αντίρρηση σε οποιαδήποτε επιλογή.
Το Ισραήλ συμμετέχει στον διαγωνισμό από το 1973, όταν έγινε η πρώτη χώρα της Μέσης Ανατολής και η πρώτη μη ευρωπαϊκή χώρα που λαμβάνει μέρος. Η πρώτη εκείνη συμμετοχή αποφασίστηκε συμβολικά μετά την σφαγή στους Ολυμπιακούς του Μονάχου, το 1972, όταν 11 μέλη της ισραηλινής αποστολής έπεσαν θύματα τρομοκρατικής επίθεσης.
Σ’ εκείνη την πρώτη συμμετοχή, υπήρχαν παντού ένοπλοι φρουροί, ενώ από το κοινό είχε ζητηθεί να παρακολουθήσουν καθιστοί για τον κίνδυνο παρουσίας ελεύθερων σκοπευτών. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο διαγωνισμός μεταδιδόταν στον αραβικό κόσμο, όπου όμως το πρόγραμμα διακοπτόταν για διαφημίσεις στη διάρκεια της ισραηλινής παρουσίας. Το 1978, όταν όλα έδειχναν ότι το Ισραήλ θα κέρδιζε- συνολικά έχει κερδίσει τέσσερις φορές – στις αραβικές χώρες το πρόγραμμα διεκόπη για «τεχνικούς λόγους». Στην Ιορδανία μάλιστα ανακοινώθηκε μετά ότι το βραβείο είχε πάει στο… Βέλγιο!
Αργότερα, κάποιες αραβικές χώρες προσπάθησαν να λάβουν μέρος στον διαγωνισμό και κάποιες, όπως η Τυνησία, το Μαρόκο, ο Λίβανος, είχαν γίνει δεκτές, αλλά σε όλες τις περιπτώσεις αποσύρθηκαν όταν ενημερώθηκαν πως το πρόγραμμα θα μαγνητοσκοπείτο ολόκληρο, δηλαδή θα βρίσκονταν στον ίδιο χώρο με το Ισραήλ.
Την προηγούμενη φορά που η χώρα είχε φιλοξενήσει τον διαγωνισμό, το 1999, η πόλη ήταν η Ιερουσαλήμ, ενώ και τις τρεις φορές οι υπερορθόδοξοι είχαν διαμαρτυρηθεί επειδή ο τελικός πραγματοποιείται ημέρα Σάββατο. Σε μια περίπτωση, ο αραβικός κόσμος είχε υποχρεώσει την Τουρκία να αποσυρθεί.
Από τη Eurovision στην… Turkvision!
Ο Ερντογάν έχει αποσύρει την Τουρκία από τη Eurovision από το 2012. Ήδη από τότε η κίνηση είχε εκληφθεί ως άλλο ένα σημάδι απομάκρυνσης της χώρας από την Ευρώπη.
Το 2013, η τουρκική κρατική τηλεόραση TRT δημιούργησε το Turkvision που διοργανώθηκε στο Εσκί Σεχίρ, ενώ πέρσι μεταδόθηκε διαδικτυακά από την Κωνσταντινούπολη. Σ’ αυτό λαμβάνουν μέρος τουρκόφωνες χώρες – και όχι μόνο.
Στον διαγωνισμό του 2020 – και αυτό έχει την γεωπολιτική σημασία του – έλαβαν μεταξύ άλλων μέρος η Αλβανία, η Βοσνία Ερζεγοβίνη, η Σερβία, τα Σκόπια, η Μολδαβία, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Γερμανία, η Ρωσία, τα Κατεχόμενα, το Αζερμπαϊτζάν, η Λευκορωσία, η Ουκρανία, το Καζακστάν, η Καυκασία, η Κιργιζία, το Ταταρστάν, η Γιακουτία και άλλες χώρες της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η Βουλγαρία, το Κόσοβο, η Γεωργία και η Συρία έχουν να εμφανιστούν από το 2015, το Τουρκμενιστάν και η Κριμαία από το 2014, το Ουζμπεκιστάν, το Ιράν και το Ιράκ από το 2015, ενώ οι Ουιγούροι του Καζακστάν και οι Τουρκομάνοι του Ιράκ έλαβαν για πρώτη φορά μέρος το 2020.
Σκόπια: Κατηγορίες για βουλγαρική προπαγάνδα
Θύελλα έχει ξεσπάσει και στα Σκόπια καθώς θεωρήθηκε πως η συμμετοχή της χώρας με τον Βασίλ Γκαρβανλίεφ αποτελεί φιλοβουλγαρική προπαγάνδα. Στο βίντεοκλιπ ο τραγουδιστής εμφανίζεται μπροστά από έναν τοίχο με γκράφιτι όπου υπάρχουν τα τρία χρώματα της βουλγαρικής σημαίας.
Ο Γκαρβανλίεφ ζήτησε συγγνώμη, το συγκεκριμένο κομμάτι αφαιρέθηκε, ξεκαθάρισε ωστόσο ότι δεν θα απολογηθεί γι’ αυτό που είναι. Όπως έχει πει έχει επιλέξει και την βουλγαρική υπηκοότητα, καθώς οι παππούδες του κατάγονταν από την Βουλγαρία.
Στο παρελθόν είχαν σημειωθεί ανάλογα επεισόδια, όταν, το 2004 και το 2016, η χώρα εκπροσωπήθηκε από τους βλαχικής καταγωγής Τόσε Προσέκι και Καλλιόπη Μπούκλε, το 2008 από την αλβανικής καταγωγής Άντριαν Γκάξχα και το 2013 από την Ρομά Εσμά Ρεξχέποβα.
Σοβιετική Ένωση και Εσθονία
Η Εσθονία κέρδισε τον διαγωνισμό του 2001 και έγινε η πρώτη μετασοβιετική χώρα που τα κατάφερε να κερδίσει το βραβείο. Οι Εσθονοί παρακολουθούσαν τον διαγωνισμό πολλά χρόνια πριν από την πρώτη τους συμμετοχή, το 1994, καθώς ήταν σε θέση να «πιάνουν» την φινλανδική τηλεόραση. Από τότε είχαν συνδέσει την Eurovision με την απελευθέρωσή τους από το σοβιετικό καθεστώς.
Και όταν κέρδισαν, αισθάνθηκαν ότι πέτυχαν μια πολιτική νίκη. «Απελευθερωθήκαμε από την σοβιετική αυτοκρατορία μέσα από το τραγούδι», είχε πει ο τότε πρωθυπουργός Μαρτ Λάαρ. «Τώρα θα τραγουδάμε σ’ όλον τον δρόμο προς την Ευρώπη», πρόσθεσε με σαφή αναφορά στο άλλο όραμα της χώρας, την είσοδο στην ΕΕ.
Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν – και στη μέση το Ναγκόρνο Καραμπάχ
Η ασίγαστη σύγκρουση ανάμεσα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν έχει επανειλημμένα μεταφερθεί στη σκηνή της Eurovision. Το 2009, η αζέρικη αστυνομία είχε καλέσει σε ανάκριση όσους είχαν ψηφίσει υπέρ της αρμενικής συμμετοχής. Το 2015 είχαμε, όπως ήδη αναφέρθηκε, αλλαγή του τίτλου του αρμενικού τραγουδιού. Και το 2016 ξέσπασε σάλος όταν η Αρμένισσα Ιβέτα Μουκουχιάν ανέμισε στους ημιτελικούς την σημαία της Δημοκρατίας του Αρτσάχ, του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δηλαδή, που πρόσφατα έγινε το πεδίο ενός ακόμη πολέμου μεταξύ των δύο χωρών.
Νωρίτερα, το 2012, η Αρμενία είχε μποϊκοτάρει τον διαγωνισμό, καθώς εκείνη την χρονιά διοργανώθηκε στο Αζερμπαϊτζάν.
Φέτος, η Αρμενία ανακοίνωσε ότι αποσύρεται, καθώς διέρχεται κυβερνητική κρίση, ο πρωθυπουργός Νικόλ Πασισιάν έχει παραιτηθεί και η χώρα οδεύει σε εκλογές, μετά την ήττα της στον τελευταίο πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν.
Ρωσία και Ουκρανία – και στη μέση η Κριμαία
Το 2016, η καταγόμενη από την Κριμαία Ουκρανή Τατάρ Τζαμάλα κέρδισε στον διαγωνισμό με το τραγούδι «1944», οι στίχοι του οποίου παρέπεμπαν στους διωγμούς των Τατάρων της Κριμαίας από τον Στάλιν. Παρά τις διαμαρτυρίες των Ρώσων, η Τζαμάλα και έλαβε μέρος και κέρδισε το βραβείο. Μόλις είχαν προηγηθεί τα γεγονότα της Κριμαίας και η προσάρτησή της από την Ρωσία, το 2014. Με πολλούς να θεωρούν πως αυτή ήταν μια ευθεία συμμετοχή της Eurovision στο νέο Ψυχρό Πόλεμο.
Ο Ρώσος Σεργκέι Λαζάρεφ, που σύμφωνα με τα γραφεία στοιχημάτων ήταν το μεγάλο φαβορί του διαγωνισμού, κατέλαβε τελικά την τρίτη θέση.
«Η Ουκρανή τραγουδίστρια Τζαμάλα και το τραγούδι 1944 δεν κέρδισαν τη Γιουροβίζιον. Η πολιτική νίκησε την τέχνη», είχε δηλώσει ο Ρώσος βουλευτής Φραντς Κλίντσεβιτς, ενώ για τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Δούμας, τον Κονσταντίν Κοσάτσεφ, «η γεωπολιτική πήρε το πάνω χέρι».
Από την πλευρά της, η εφημερίδα Κομσομόλσκαγια Πράβντα δημοσίευε στον ιστότοπό της άρθρο με τον τίτλο «Πώς οι ευρωπαϊκές επιτροπές έκλεψαν τη νίκη του Λαζάρεφ», ζητώντας την ακύρωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού επειδή το τραγούδι της Τζαμάλα είχε πολιτικό περιεχόμενο.
Όταν την επόμενη χρονιά η Ρωσία κάλεσε σε μποϊκοτάζ της διοργάνωσης στο Κίεβο, οι αιτιάσεις της απορρίφθηκαν. Επιπλέον, όταν η Ρωσίδα καλλιτέχνις Γιούλιγια Σαμοϊλοβα προσπάθησε να φθάσει στην Ουκρανία της απαγορεύθηκε η είσοδος, με την αιτιολογία ότι το 2015 είχε λάβει μέρος σε συναυλία στην Κριμαία, μπαίνοντας παράνομα στην περιοχή, μέσω Ρωσίας και όχι μέσω Ουκρανίας. Στη Ρωσία είχε προταθεί να λάβει μέρος εξ αποστάσεως, κάτι που η Μόσχα αρνήθηκε και αποσύρθηκε. Από την πλευρά της, η EBU είχε απειλήσει την Ουκρανία με αποκλεισμό από επόμενες διοργανώσεις – χωρίς ποτέ να πραγματοποιηθεί η απειλή.
Φέτος, η Ουκρανία θα λάβει μέρος με το συγκρότημα Go A που επρόκειτο να εκπροσωπήσει τη χώρα στην περσινή ματαιωθείσα διοργάνωση. Με ένα άλλο τραγούδι όμως, που φέρει τον τίτλο SHUM (Θόρυβος στα ουκρανικά), που ήδη σημειώνει επιτυχία, με τους δημιουργούς του να εξηγούν πως ο «θόρυβος» σκοπό έχει να ξυπνήσει την άνοιξη μετά τον χειμώνα.
Ως γνωστόν η Ουκρανία έχει, εκτός από το 2016, κερδίσει και στον διαγωνισμό του 2004 με τη Ρουσλάνα, η οποία με τους «Άγριους Χορούς» της έβαλε, όπως είπαν, τις βάσεις για το νέο μετασοβιετικό κράτος.
Έτσι, η διοργάνωση φιλοξενήθηκε στο Κίεβο το 2005. Με αποτέλεσμα η Ουκρανία να αποκλείσει τεχνηέντως – δεν μέτρησαν τα τηλεφωνήματα, αλλά μόνο τα μηνύματα - την Ουκρανή τραγουδίστρια Άνι Λόρακ, επειδή είχε τραγουδήσει σε συγκεντρώσεις του Γιανουκόβιτς. Στη θέση της επελέγη το συγκρότημα «Γκριντζόλι», που το τραγούδι τους είχε τον τίτλο «Όχι στα ψέματα, ναι στον Γιούσενκο». Αυτή τη φορά το τραγούδι δεν έγινε αποδεκτό από την EBU, που τελικά όμως δεν εμπόδισε να εκπροσωπηθεί η Ουκρανία με τον ύμνο της περίφημης Πορτοκαλί Επανάστασης - κάπως τροποποιημένο για να γίνει αποδεκτός.
Δυο χρόνια αργότερα, η Ουκρανία έστειλε πάλι τα μηνύματά της: Η Βέρκα Σερντούτσκα τραγούδησε το «Λάσα τουμπάι», που ακουγόταν ως… Russia goodbye!
Διαφωνίες για τη «Ρωσίδα γυναίκα»
Όσο για τη Ρωσία, το φετινό τραγούδι «Russian Woman» με το οποίο θα εκπροσωπηθεί από την Μανίζα Σανγκίν από το Τατζικιστάν, δεν άρεσε σε πολλούς και το θέμα συζητήθηκε στην Άνω Βουλή. Με την γερουσιαστή Γιελένα Αφανάσιεβα να διαφωνεί με την εικόνα της γυναίκας όπως παρουσιάζεται μέσα από τους στίχους του. Όπως είπε, πρόκειται για «μια συλλογή φράσεων μιας ανώριμης 30χρονης κοπέλας που έχει κάποια άλυτα προσωπικά προβλήματα και η οποία δεν ξέρει τι θέλει. Είναι προφανές ότι η Eurovision έχει μετατραπεί σε έναν διαγωνισμό, πως θα το έλεγα πιο ήπια, για ανθρώπους με ασυνήθιστη εξωτερική εμφάνιση και κάποια πάθη. Σε ανθρώπους με καλά φωνητικά δεδομένα και καλά τραγούδια, γεμάτα νόημα, ο δρόμος έχει πρακτικά ήδη κλείσει».
Τέλος, η Ελλάδα θα εκπροσωπηθεί στο Ρότερνταμ από την 18χρονη Στεφανία Λυμπερακάκη με το τραγούδι του Δημήτρη Κοντόπουλου «Supergirl» και χορογραφίες Φωκά Ευαγγελινού.
* Η Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών με τη ΝΔ, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος.
