Της Βίβιαν Ευθυμιοπούλου*
Αν και δεν το συνηθίζω, θα ξεκινήσω με μια πρόβλεψη: «Ταυτότητα». Αυτή είναι η λέξη που θα ακουστεί (και κυρίως θα πληκτρολογηθεί!) πιο πολύ μέχρι το συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας, τον Απρίλιο.
Βέβαια, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι το ζήτημα της ταυτότητας της Νέας Δημοκρατίας επιλύθηκε με την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στη θέση του προέδρου του κόμματος, αφού ήταν ο μόνος από τους τέσσερις υποψηφίους που διεξήγαγε μια καμπάνια με σαφέστατο ιδεολογικό στίγμα. Μια τέτοια παραδοχή, αν και δείχνει λογική, απέχει πολύ από την πραγματικότητα, αφού ο Κυριάκος Μητσοτάκης επικράτησε στον β' γύρο με τη φανερή ή σιωπηρή υποστήριξη προσώπων που διαφωνούν σαφώς και ουσιαστικά με το ιδεολογικό στίγμα που έδωσε εκείνος από την πρώτη κιόλας μέρα της εκστρατείας του.
Πέντε έρευνες για τις εσωκομματικές εκλογές της Νέας Δημοκρατίας που διεξήγαγε ομάδα της εταιρείας Prorata από τον Οκτώβριο του 2015 έως τον Ιανουάριο του 2016 καθώς και τρεις έρευνες για το μέλλον της Κεντροδεξιάς που διεξήγαγε η ίδια ομάδα από τον Φεβρουάριο του 2015 έως τον Αύγουστο του 2015 (μέλος της ομάδας ήταν και η υπογράφουσα) δίνουν ένα πλήθος στοιχείων που επιτρέπουν τον σχεδιασμό του χάρτη της ελληνικής Κεντροδεξιάς όπως τουλάχιστον αυτός διαμορφώνεται σήμερα. Από τον σημαντικό όγκο στοιχείων επιλέγω πέντε σημεία - «κλειδιά»:
- Η ιδεολογική ταυτότητα
Στην πλειοψηφία τους, οι οπαδοί της Νέας Δημοκρατίας θεωρούν το κόμμα τους ως ένα δεξιό, συντηρητικό κόμμα. Απέναντι σε αυτούς στοιχίζεται το διόλου ευκαταφρόνητο 40% που θεωρεί ότι το κόμμα τους είναι κεντρώο και όχι συντηρητικό. Τις δύο αυτές διακριτές ομάδες των κεντρώων και των δεξιών τις ενώνει η αντίληψη ότι η Νέα Δημοκρατία πάνω απ' όλα είναι ένα φιλοευρωπαϊκό κόμμα. Εδώ σημειώνω ότι στις μέρες μας η κυρίαρχη χρήση της λέξης «φιλοευρωπαϊκός» σχετίζεται με τη θέση της χώρας στη ζώνη του ευρώ. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην πλειοψηφία του το σύνολο των Νεοδημοκρατών (δεξιών/κεντρώων) θεωρεί το «Ποτάμι» ως τον προφανέστερο χώρο άντλησης στελεχών για να διευρυνθεί η εκλογική βάση της Νέας Δημοκρατίας. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να ερμηνευτεί αυτό το εύρημα, προσωπικά διακρίνω σε αυτό μια ισχυρή «μνήμη» της «μεγάλη παράταξης που εκτείνεται από το Κέντρο μέχρι τις παρυφές της Άκρας Δεξιάς» και βέβαια ως τέτοια έχει την αξίωση να καταλάβει την εξουσία. - Το κοινωνικό προφίλ
Στα λεγόμενα ζητήματα κοινωνικής ατζέντας (π.χ. οι γάμοι των ομοφυλόφιλων) οι ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας δεν είναι πολύ πιο συντηρητικοί από το σύνολο του εκλογικού σώματος. Είναι η ελληνική κοινωνία που παραμένει αξιοσημείωτα συντηρητική απέναντι στα ζητήματα της κοινωνικής ατζέντας και όχι μόνον οι ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας. - Η πορεία του Κυριάκου Μητσοτάκη προς τη νίκη
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να δούμε την εικόνα των ηγετικών στελεχών ένα χρόνο (και κάτι) νωρίτερα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδειχνε ότι «δεν πουλούσε» στη βάση του κόμματος (χαρακτηριστικά αναφέρω το εύρημα ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό θα του δάνειζε χρήματα...). Στελέχη όπως ο Νίκος Δένδιας που έδειχναν να έχουν όλες τις προδιαγραφές να διεκδικήσουν την αρχηγία τελικώς δεν το έκαναν, ενώ στην οικογένεια Μητσοτάκη υπάρχουν δυο διακριτά brand names. Πιο πολύ «γιος του Κώστα», παρά «αδελφός της Ντόρας», ένα χρόνο μετά ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατάφερε να υπερβεί το μεγαλύτερό του εμπόδιο: το όνομά του. - Η... ανατροπή
Αξίζει ακόμα να παρατηρήσουμε ότι ως προς τα επιθυμητά χαρακτηριστικά του αρχηγού, ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης είναι αυτός που τα συγκέντρωνε μέχρι την τελευταία στιγμή. Τις τελευταίες ημέρες πριν τις 10 Ιανουαρίου συσπειρώθηκαν γύρω από τον Κυριάκο Μητσοτάκη στελέχη που τα χώριζε μεγάλη ιδεολογική απόσταση με εκείνον και σίγουρα πάντως πολύ μεγαλύτερη από αυτή που τους χώριζε από τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη. Μένει να δούμε πώς θα διαμορφωθούν αυτές οι δυνάμεις εν όψει του συνεδρίου κι αν επιχειρήσουν να εκφράσουν με όρους ιδεολογικούς πλέον όσους βλέπουν τη Νέα Δημοκρατία ως ένα δεξιό κόμμα. - Ο παράγοντας Αντώνης Σαμαράς
Θα κλείσω μ' ένα στοιχείο της έρευνας που πιθανολογώ ότι θα μείνει αφανές, αν και είναι ίσως από τα πλέον ενδιαφέροντα. Το παρελθόν της Νέας Δημοκρατίας. Όσοι πρώην αρχηγοί/πρωθυπουργοί διαχειρίστηκαν τη λεγόμενη «κληρονομιά» τους, αυτό που οι Αγγλοσάξωνες ονομάζουν ευστοχότατα legacy, καταχωρούνται στο «συνολικό υποσυνείδητο» ως επιτυχημένοι. Ο Αντώνης Σαμαράς, αν και είναι αυτός που είχε την καθοριστικότερη συμβολή στη διάσωση της χώρας από τη χρεοκοπία, δεν διαχειρίστηκε την «κληρονομιά» της διακυβέρνησής του κι αυτό φαίνεται καθαρά στην παρουσίαση. Βέβαια, όπως έχει δηλώσει εδώ στο Liberal, παραμένει παρών. Ωστόσο, άσχετα από τις μελλοντικές εξελίξεις στον ευρύτερο χώρο και εν όψει συνεδρίου, η αντίληψη της κυβέρνησης Σαμαρά ως «κληρονομιά» της Κεντροδεξιάς είναι κάτι που θα πρέπει να δουλευτεί τόσο κατά την αναζήτηση της ταυτότητας της Νέας Δημοκρατίας, όσο και στον αγώνα της διεκδίκησης της εξουσίας. Κάτι τέτοιο θα είχε τεράστιο ενδιαφέρον να το δούμε να συμβαίνει και θα λειτουργούσε και ως καταλύτης των εξελίξεων στο ευρύτερο πολιτικό σύστημα, αφού θα λειτουργούσε και αυτό ως σημείο αναφοράς στη σαραντάχρονη ιστορία της Νέας Δημοκρατίας.
Ολόκληρη την παρουσίαση της Prorata μπορείτε να τη δείτε εδώ: «Ο Χάρτης της ελληνικής Κεντροδεξιάς»
* Η κ. Βίβιαν Ευθυμιοπούλου είναι σύμβουλος στρατηγικής στην επικοινωνία.
