Του Γιάννη Κεφαλογιάννη*
Μολονότι έντονα πιθανολογούμενη, πρωτίστως από την ίδια την Κυβέρνηση, η πρόσφατη απαγόρευση της διέλευσης των προσφύγων από την πΓΔΜ βρήκε, για ακόμη μια φορά, απροετοίμαστο τον κρατικό μηχανισμό στη διαχείριση του εγκλωβισμού τους στη χώρα μας. Η μετάδοση εικόνων με τους πρόσφυγες στα νησιά, τους καταυλισμούς στην Ειδομένη και τα καραβάνια στις εθνικές οδούς έφερε για δεύτερη φορά, σε λιγότερο από ένα χρόνο, τη χώρα μας στο επίκεντρο της διεθνούς ειδησεογραφίας εκπέμποντας εκ νέου τα συνήθη μηνύματα ανασφάλειας, ανεπάρκειας και έκτακτης ανάγκης.
Μπροστά στο νέο πλήγμα για τη διεθνή εικόνα της χώρας, τα κυβερνητικά στελέχη, αντί να συστρατεύσουν και να κινητοποιήσουν όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις, αντί να αναπτύξουν μια διπλωματική δυναμική για μια ενιαία αντιμετώπιση του προβλήματος η οποία θα ξεδιπλωθεί σε όλες τις πτυχές της στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής, αρκούνται στο γνώριμο για αυτούς ρόλο του παρατηρητή ή, ακόμη χειρότερα, του σχολιαστή των εξελίξεων, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξη του Υπουργού Εξωτερικών.
Τρία είναι τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από τις δηλώσεις του κ. Κοτζιά στον ΣΚΑΪ ως προς τη διαχείριση του προσφυγικού από την κυβέρνηση: πρώτον, η προαναγγελία και άκριτη παραδοχή της «Λιβανοποίησης» της Ελλάδας δια του εγκλωβισμού εως 150.000 προσφύγων και μεταναστών το επόμενο διάστημα. Δεύτερον, η ανυπαρξία μιας ισχυρής αποτρεπτικής πολιτικής για τους οικονομικούς μετανάστες, αποτέλεσμα ενός εκρηκτικού συνδυασμού αφέλειας, ιδεοληψίας και ανεπάρκειας. Και τρίτον, η απουσία ενός σχεδίου διαχείρισης της προσωρινής φιλοξενίας και απεγκλωβισμού των προσφύγων, τέσσερις μόλις μέρες πριν τη Σύνοδο Κορυφής Ευρώπης - Τουρκίας.
Την ίδια στιγμή η Τουρκία, σε μια επίδειξη διαπραγματευτικής ισχύος, κάνει ότι περνά από το χέρι της προκειμένου να δραματοποιήσει την κατάσταση, αυξάνοντας κατά το δοκούν τις μεταναστευτικές ροές, υπονομεύοντας τον επιχειρησιακό σχεδιασμό του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, διεκδικώντας περισσότερα κονδύλια για τους πρόσφυγες που φιλοξενεί. Παρ' όλα αυτά, ο κ. Κοτζιάς δεν θεωρεί ότι η Τουρκία θέλει να καταστρέψει την Ελλάδα παρά μόνο να… ηγεμονεύσει στην περιοχή, αγνοώντας προφανώς ότι αυτή είναι η πεμπτουσία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Στην υποθετική περίπτωση μιας διαφορετικής Κυβέρνησης που επιθυμούσε να διαχειριστεί με σοβαρότητα και υπευθυνότητα την προσφυγική κρίση, ένας Υπουργός Εξωτερικών θα αξιοποιούσε την προχθεσινή του συνέντευξη πρωτίστως για να εκπέμψει τα σωστά μηνύματα. Και θα το έκανε κυρίως προς τρείς κατευθύνσεις: την Ευρώπη, την Τουρκία, τους ίδιους τους μετανάστες.
Ένας άλλος Υπουργός Εξωτερικών, μιας διαφορετικής κυβέρνησης, θα δήλωνε καταρχάς ότι έχει ήδη αναλάβει διπλωματικές πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη ανάμεσα στη χώρα του, την Αυστρία, τις βαλκανικές χώρες και την τις χώρες του Βίσεγκραντ.
Ως ένδειξη καλής θέλησης και προκειμένου να εξομαλυνθεί η διαδικασία μετεγκατάστασης των προσφύγων θα προωθούσε την ιδέα για τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκή Δύναμη Άμεσης Δράσης για το προσφυγικό που σήμερα στηρίζεται από τις μεγαλύτερες ευρωπαικές πολιτικές ομάδες, με κύρια αποστολή την επιτόπια εποπτεία της διαδικασίας καταγραφής και ταυτοποίησης όλων των εισερχομένων.
Δεν θα απειλούσε με μονομερείς ενέργειες, όπως την άσκηση veto που υπηρετεί μόνο επικοινωνιακές σκοπιμότητες, αλλά θα συνεργαζόταν με εκείνες τις χώρες που επιθυμούν μια κοινή λύση για την εκπόνηση ενός σχεδίου εναλλακτικής «προσφυγικής διαδρομής» για τη μετεγκατάσταση των προσφύγων.
Ένας άλλος Υπουργός Εξωτερικών θα έδινε διεθνή δημοσιότητα στην πρόθεση της Κυβέρνησης να δημιουργήσει προαναχωρησιακά κέντρα κλειστού τύπου για τους μετανάστες που δεν δικαιούνται το καθεστώς του πρόσφυγα. Θα ανακοίνωνε έναν κατάλογο χώρων ασφαλούς προέλευσης που θα καθιστούσε δύσκολη εως αδύνατη τη δυνατότητα παροχής ασύλου. Και θα υπέβαλλε συστηματικά και αδιαλείπτως αιτήματα επανεισδοχής προς την Τουρκία ώστε να έχει ένα μετρήσιμο διαπραγματευτικό όπλο στον έλεγχο της τήρησης των συμφωνηθέντων με τη γείτονα.
Ένας άλλος Υπουργός Εξωτερικών θα αναδείκνυε της απροθυμία της Τουρκίας να συμβάλει στην αποτροπή των μεταναστευτικών ροών. Θα προσερχόταν στη Σύνοδο Κορυφής συνδέοντας τόσο το ύψος όσο και της εκταμίευση της βοήθειας με βάση τον ρυθμό επανεισδοχής μεταναστών που έχει υπογράψει η Τουρκία τόσο με την Ελλάδα όσο και με την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και θα διαπραγματευόταν το καθεστώς απελευθέρωσης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες (και) με την επαναφορά από την Τουρκία του καθεστώτος θεώρησης για τους πολίτες από τις χώρες του Μαγκρέμπ.
Θα προειδοποιούσε ότι, αν σε εύλογο χρονικό διάστημα οι μεταναστευτικές ροές δεν μειωθούν, θα προωθήσει την, ώριμη στους ευρωπαϊκούς κύκλους, ιδέα για αλλαγή στη φιλοσοφία της παροχής βοηθείας προς την Τουρκία με διάθεση μεγάλου μέρους από τα συμφωνηθέντα κονδύλια απευθείας στους πρόσφυγες προκειμένου να βελτιώσουν εκεί τις συνθήκες διαβίωσης τους.
Ένας άλλος Υπουργός Εξωτερικών θα έστελνε σαφές μήνυμα ότι η χώρα του θα αξιοποιήσει κάθε δυνατότητα που διαθέτει ώστε να αποτρέψει τις μεταναστευτικές ροές. Θα έστελνε πιθανώς ένα μήνυμα ότι η Κυβέρνηση του επεξεργάζεται ένα σχέδιο μεγαλύτερης εμπλοκής των Ε.Δ. σε μια αποστολή επιτήρησης και έλεγχου των μεταναστευτικών ροών. Θα αξιοποιούσε τις υφιστάμενες δομές χερσαίας επιτήρησης στα νησιά με την ενίσχυση τους με ένα δικτύου θαλασσιών και εναέριων επιτηρητικών δομών που θα ανατροφοδοτούσε το ΝΑΤΟ και τη FRONTEX με τη παροχή πληροφοριών σχετικά με τη παράνομη διακίνηση μεταναστών από τις ακτές της Τουρκίας.
Όλα αυτά όμως από έναν άλλο Υπουργό Εξωτερικών, μιας άλλης κυβέρνησης, σε μια διαφορετική τηλεοπτική συνέντευξη.
*Βουλευτής Ρεθύμνου της Νέας Δημοκρατίας, υπεύθυνος Τομέα Εξωτερικών.
