Του Βασίλη Παζόπουλου*
Οι δύο πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο, δύο από τα μεγαλύτερα οικονομικά μυαλά της εποχής μας, δημοσιοποιούν μία φορά τον χρόνο μέρος της σοφίας τους. Μεταδίδουν τις απόψεις και τους προβληματισμούς τους γύρω από τις τρέχουσες εξελίξεις.
Πρόκειται για τον Warren Buffet στην ετήσια συνέλευση των μετόχων της επενδυτικής εταιρίας όπου προεδρεύει, και τον Bill Gates στην επιστολή όπου ενημερώνει για τις προσπάθειες του φιλανθρωπικού ιδρύματος που διευθύνει μαζί με την σύζυγο του.
Πριν λίγες ημέρες ήταν η σειρά του Gates, ο οποίος αν και είπε λιγότερα από άλλες χρονιές, έκανε ιδιαίτερη αίσθηση. Απεύθυνε έκκληση για επίσπευση και εντατικοποίηση των προσπαθειών για την ανάπτυξη φτηνής και καθαρής ενέργεια. Τις δύο απαραίτητες προϋποθέσεις για την καταπολέμηση της φτώχειας που ταυτόχρονα θα σώσουν τον πλανήτη από την διαφαινόμενη περιβαλλοντική καταστροφή.
Η επιστολή του 2016
Η φτώχεια δεν αφορά μόνο την έλλειψη χρημάτων. Σχετίζεται με την έλλειψη πόρων, προκειμένου οι άνθρωποι να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους.
Περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν σήμερα χωρίς πρόσβαση στην ενέργεια. Χωρίς ηλεκτρισμό για να φωτίσουν και να θερμάνουν τα σπίτια τους, τα νοσοκομεία, τα εργοστάσια.
Ομοίως, η έλλειψη χρόνου δημιουργεί πολλά εμπόδια. Δεν είναι απλά η αίσθηση πως δεν φτάνουν οι ώρες μέσα στην ημέρα. Είναι η καθημερινή κοπιαστική δουλειά, για ασχολίες που δεν θα ήταν απαραίτητες, αν απλώς υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα.
Στις πλουσιότερες χώρες κάποια πράγματα της καθημερινότητας μας είναι αυτονόητα. Θα πατήσουμε ένα διακόπτη και θα ανάψει το φως. Θα έχουμε αποθηκευμένα φρέσκα τρόφιμα στο ψυγείο. Με ένα κουμπί το laptop μας θα συνδεθεί στο Internet.
Και όμως, για κάποιους αυτά φαίνονται υπερφυσικές δυνάμεις!
Η ζωή χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα
Απλά φανταστείτε, μόνο μια στιγμή, την ζωή σας χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Χωρίς κινητό τηλέφωνο ή τηλεόραση. Δεν έχετε φώτα, θέρμανση, κλιματισμό. Αδυνατείτε να διαβάσετε αυτές τις γραμμές γιατί δεν έχετε ηλεκτρονικό υπολογιστή και σύνδεση στο Διαδίκτυο.
Για το 1/5 σχεδόν του παγκόσμιου πληθυσμού, δεν χρειάζεται να το φανταστεί. Αυτή είναι η πραγματικότητα μέσα στην οποία ζει. Καθημερινά ξοδεύει πολλές ώρες μαζεύοντας καυσόξυλα για να ανάψει φωτιά για να μαγειρέψει, κουβαλάει για χιλιόμετρα στον ώμο του πόσιμο νερό, πλένει το βράδυ τα πιάτα με το φως του φεγγαριού.
Η Αφρική έχει σημειώσει εξαιρετική πρόοδο τις τελευταίες δεκαετίες. Είναι μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες περιοχές του κόσμου. Με σύγχρονες πόλεις, εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες κινητών τηλεφώνων, αυξανόμενη πρόσβαση στο Internet, μια ζωντανή μεσαία τάξη.
Ωστόσο η ευημερία δεν έχει φτάσει σε όλους. Σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι διαβάζουν με κεριά. Το ίδιο πρόβλημα συναντάμε στην Ασία. Στην Ινδία μόνο, περισσότερα από 300 εκατομμύρια άτιμα δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα.
Το 1885 εφευρέθηκε η λάμπα που μετατρέπει τη νύχτα σε μέρα, και όμως υπάρχουν τόσα μέρη του κόσμου όπου οι άνθρωποι εξακολουθούν να μην απολαμβάνουν τα οφέλη της.
Αν μπορούσα να εκπληρώσω μόνο μια επιθυμία, προκειμένου να βοηθηθούν οι φτωχότεροι, θα ήταν να βρεθεί μια φθηνή, καθαρή πηγή ενέργειας.
Ίσως να σκέφτεστε πως είναι πιο σημαντικό να παραμένουν υγιείς και να έχουν αρκετό φαγητό. Φυσικά και είναι. Αλλά η ενέργεια τα κάνει όλα ευκολότερα. Μπορούν να λειτουργούν τα νοσοκομεία, τα σχολεία να έχουν φως, τα τρακτέρ να παράγουν περισσότερα τρόφιμα.
Η ιστορία διδάσκει πως η ζωή γίνεται καλύτερη όσο περνάει ο καιρός. Ίσως όχι πάντα και όχι για όλους. Γίνεται όμως για τους περισσότερους, το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου.
Η ανάγκη για φτηνή και καθαρή ενέργεια
Ο βασικότερος λόγος της προόδου είναι η εξέλιξη της εκμετάλλευσης της ενέργειας. Για χιλιάδες χρόνια, η ζωή ήταν σύντομη και σκληρή. Οι άνθρωποι ως καύσιμο είχαν μόνο την ξυλεία. Όταν άρχισαν να χρησιμοποιούν άνθρακα, γύρω στο 1800, η ζωή άρχισε να βελτιώνεται. Σύντομα εμφανίστηκαν φώτα, ψυγεία, ουρανοξύστες, ασανσέρ, κλιματισμός, αυτοκίνητα, αεροπλάνα. Όλα τα πράγματα που συνθέτουν τη σύγχρονη ζωή.
Αν θέλουμε πραγματικά να βοηθήσουμε τις φτωχότερες οικογένειες του κόσμου, πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να τους παρέχουμε φθηνή, καθαρή ενέργεια. Φτηνή για να μπορέσουν να το αντέξουν οικονομικά. Καθαρή γιατί πρέπει να αποφύγουμε την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα, που οδηγεί στην αλλαγή του κλίματος.
Σίγουρα έχετε ακούσει για την κλιματική αλλαγή. Ίσως να ανησυχείτε για το πώς θα σας επηρεάσει. Η αλήθεια είναι πως αυτοί που θα υποφέρουν περισσότερο είναι οι φτωχότερες οικογένειες που εργάζονται ως αγρότες. Αλλαγές στις καιρικές συνθήκες, σημαίνει ότι οι καλλιέργειες τους θα πληγούν. Αυτό είναι ιδιαίτερα άδικο, γιατί είναι οι λιγότερο υπεύθυνοι για την εκπομπή καυσαερίων.
Οι επιστήμονες λένε ότι για να αποφευχθούν δραματικές μακροπρόθεσμες αλλαγές στο κλίμα, δεν αρκεί μια απλή μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Πρέπει να μειωθούν έως και 80% μέχρι το 2050, και να εξαλειφθούν εντελώς μέχρι το τέλος του αιώνα.
Πρόκειται φυσικά για μια τεράστια πρόκληση, δεδομένου ότι η πλειοψηφία της παγκόσμιας ενέργειας παράγεται από ορυκτά καύσιμα.
Το αισιόδοξο είναι πως υπάρχουν οι τεχνολογίες για την παραγωγή καθαρής ενέργειας, με πρώτη ύλη τον ήλιο και τον άνεμο. Όμως προκειμένου να γίνουν οικονομικά προσιτές, χρειάζονται νέες εφευρέσεις, κυρίως στο θέμα της αποθήκευσης. Οι επαναφορτιζόμενες μπαταρίες, όπου αποτελούν την καλύτερη μέχρι τώρα επιλογή, είναι ακόμα ακριβή λύση.
Ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας
Με λίγα λόγια, χρειαζόμαστε ένα θαύμα. Λέγοντας «θαύμα», δεν μιλάω για κάτι αδύνατο. Η επιστήμη έχει πραγματοποιήσει θαύματα στο παρελθόν. Ο προσωπικός υπολογιστής. Το διαδίκτυο. Το εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας.
Τίποτα από αυτά δεν συνέβη κατά τύχη. Είναι το αποτέλεσμα έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας. Ο Thomas Edison είχε πει το περίφημο «Δεν έχω αποτύχει 10.000 φορές. Έχω βρει με επιτυχία 10.000 τρόπους που δεν δουλεύει».
Όμως για να βρούμε και εμείς χιλιάδες τρόπους που δεν θα δουλέψει κάτι, θα πρέπει πρώτα να δοκιμάσουμε χιλιάδες διαφορετικές ιδέες. Αυτό δυστυχώς δεν συμβαίνει ακόμα.
Ο ρόλος των κυβερνήσεων στο παρελθόν ήταν καθοριστικός. Ήταν πίσω από την χρηματοδότηση κάθε επιτυχημένης επιστημονικής έρευνας. Τις επαναστατικές θεραπείες για τον καρκίνο, το Internet, την κατάκτηση του διαστήματος.
Δυστυχώς η έρευνα και η μετάβαση σε νέες πηγές ενέργειας απαιτεί χρόνο. Χρειάστηκαν τέσσερις δεκαετίες για το πετρέλαιο, προκειμένου να πάει από το 5% του ενεργειακού εφοδιασμού, στο 25% παγκοσμίως. Σήμερα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 5%
Γι ''αυτό και πρέπει να ξεκινήσουμε άμεσα. Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι τεράστια, μεγαλύτερη από ότι πολλοί άνθρωποι φαντάζονται. Είναι επίσης και μια ευκαιρία. Αν ανακαλύψουμε πηγές φθηνής, καθαρής ενέργειας, δεν θα συντελέσουμε μόνο στο να μην αλλάξει το κλίμα. Θα μεταμορφώσουμε εκατομμύρια ζωές.
Είμαι τόσο αισιόδοξος για την ικανότητα των ανθρώπων να πραγματοποιήσουν αυτό το θαύμα, που θα κάνω μια πρόβλεψη. Μέσα στα επόμενα 15 χρόνια, ιδιαίτερα εάν οι νέοι ασχοληθούν, ο κόσμος θα ανακαλύψει μια επαναστατική καθαρή ενέργεια που θα σώσει τον πλανήτη και θα ηλεκτροδοτήσει όλο τον κόσμο.
Μια φθηνή, καθαρή πηγή ενέργειας, θα αλλάξει τα πάντα.
«Φανταστείτε το», καταλήγει ο Bill Gates.
* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).
