Του Δημήτρη Σιόλιου
Δύο είναι οι ανθρώπινες βεβαιότητες σύμφωνα την αμερικάνικη σκωπτική ρήση του τίτλου: ο θάνατος και οι φόροι. Βέβαια, για τις επιχειρήσεις ισχύει και η βεβαιότητα του θανάτου από υπερφορολόγηση.
Υπάρχει επίσης και μια λαϊκή παροιμία που περιγράφει συμπληρωματικά και πολύ εύστοχα την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η επιχειρηματική κοινότητα στη Χώρα: Τώρα που μάθαμε στον γάιδαρο να μην τρώει, ψόφησε. Το υπομονετικό τετράποδο δεν άντεξε να δουλεύει χωρίς να τρώει, αποδήμησε στον παράδεισο των υποζυγίων ένθα ουκ έστι σαμάρι, ου ανήφορος, αλλά σανός ατελεύτητος.
Κατά τα λοιπά, αυτό δεν είναι κρίση, οι δέκα πληγές του Φαραώ είναι. Μια βόλτα στα μαγαζιά αρκεί. Αρκεί για να καταλάβει κανείς το εύρος και το βάθος της επιδημίας που χτύπησε τη Χώρα. Καταστήματα και γραφεία κλειστά και ρημαγμένα. Αφίσες, η μία πάνω στην άλλη, τραγουδιστών, φεστιβάλ, ενοικιάζεται, πωλείται και γκράφιτι. Εγκατάλειψη. Δρόμοι ολόκληροι, βουβοί μάρτυρες χαμένων ονείρων, κόπων ίσως μιας ζωής και χρεών στο ΤΕΒΕ, στο ΙΚΑ, στην εφορία, στις τράπεζες και τους προμηθευτές. Κι αυτοί, οι λίγοι, που έμειναν κρατούν την αναπνοή τους. Λιγοστοί πελάτες, άλλοι που δεν πληρώνουν και 100 δόσεις παντού. Γιατροί και μηχανικοί στον σταθμό του Μονάχου.
Πάτος του πηγαδιού μετά από σχεδόν 6 χρόνια χρεωκοπίας δεν φαίνεται να υπάρχει. Τη ζοφερή εικόνα συμπληρώνει η μαυρίλα της απελπισίας της ανεργίας, ενώ παράλληλα ο αριθμός των πολιτών που εξαρτούν τον βιοπορισμό τους από κρατικούς πόρους είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη (σχεδόν 70%).
Η επιχειρηματικότητα επλήγη ανεπανόρθωτα από δύο μεριές. Πρώτα από την κατάρρευση του μοντέλου της κρατικοεξαρτημένης οικονομίας και κατά δεύτερο από τα φορολογικά και γραφειοκρατικά σαφάρι ενός είδους υπό εξαφάνιση που αν δεν αποδημήσει στα χλοερά λιβάδια του εξωτερικού για να γλυτώσει, το περιμένει σίγουρος αφανισμός.
Ενώ το νεοελληνικό κρατικοδίαιτο αφήγημα ξηλώνεται, η ασθμαίνουσα οικονομία περιμένει να ξυπνήσει από τον εφιάλτη των χρεών, των φόρων και ενός ασύδοτου, ληστρικού κράτους. Τον ανήφορο του φορολογικού υποζυγίου δεν μπορεί να τον καταλάβει κανείς σφραγιδοκράτης? κανείς που δεν έχει παλέψει με το θεριό της γραφειοκρατίας για τα αυτονόητα, τους ελέγχους στην επιχείρηση από ένα κάρο υπηρεσίες και μια καχύποπτη και εν πολλοίς αυτιστική κρατική μηχανή? την τιμωρία της αμαρτίας του κέρδους, της επιτυχίας δηλαδή.
Η εμπεδωμένη αντίληψη ενός κολεκτιβισμού για το κέρδος, ότι δηλαδή οι επιχειρήσεις ως οικονομικά υποκείμενα υπάρχουν συμπληρωματικά της κοινωνίας, μόνο για να πληρώνουν φόρους οιονεί όνων ή άλλων υποζυγίων, οδηγεί νομοτελειακά στον μαρασμό και στο τέλμα την ίδια την κοινωνία. Ούτε, από την άλλη μεριά, επιχειρηματικότητα μπορεί να υπάρξει ερήμην της κοινωνίας, ακόμη κι αν το θέλει, διότι η επιχειρηματικότητα είναι φαινόμενο καθεαυτού συλλογικό, αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού γίγνεσθαι. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί παρά να διέπεται από τους ίδιους κανόνες ηθικής που διέπουν τις υπόλοιπες εκφάνσεις της συλλογικότητας και το όλο κοινωνικό εποικοδόμημα. Με άλλα λόγια, το κυρίαρχο κοινωνικό ήθος προβάλλεται και στην επιχειρηματικότητα.
Ο εκφυλισμός της αποστολής και του ρόλου του κράτους και η μετατροπή του σε φοροεισπράκτορα, σε ένα παιγνίδι μηδενικού αθροίσματος μέσω της κεντρικής (κρατικής) αναδιανομής του παραγωγικού πλεονάσματος (όρα φόροι και εισφορές) καταπνίγει τη ζωοποιό δύναμη της οικονομίας που είναι η επιδίωξη της βελτίωσης της θέσης των υποκειμένων της μέσω (κυρίως) της επιχειρηματικής δραστηριότητας και δη της καινοτόμου και εξωστρεφούς.
Πέρα όμως από τις θεωρίες, υπάρχει η απτή πραγματικότητα και αυτή είναι η εξόχως δεινή θέση που έχει περιέλθει η ιδιωτική οικονομία. Για αυτό δεν φαίνεται να νοιάζεται καθόλου ούτε να μπορεί να κάνει κάτι η συμπλεγματική μας κυβέρνηση και το, τάχα μου, ηθικό της πλεονέκτημα. Στον αμοραλισμό μπορεί να υπάρχει πλεονέκτημα, ηθική όμως δεν υπάρχει.
*Ο κ. Δημήτρης Σιόλιος είναι επιχειρηματίας
