Σήμερα με την Τουρκία βρισκόμαστε στην επικίνδυνη γκρίζα ζώνη μεταξύ ειρήνης και συμβατικού πολέμου, όπου διάφορες μορφές υβριδικών επιχειρήσεων δοκιμάζονται και θα εξακολουθήσουν να δοκιμάζονται από την γείτονα. Η πρόκληση είναι να πετύχουμε αποτροπή χωρίς να τις υποτιμήσουμε γιατί αυτό θα ήταν καταστροφικό, τονίζει στο liberal.gr ο Κώστας Λάβδας.
O καθηγητής του Παντείου επισημαίνει ότι η Ελλάδα χρειάζεται να δείξει πυγμή με ευρωπαϊκό προφίλ και ότι η συζήτηση για τις ενδεχόμενες αλλαγές στη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για το μεταναστευτικό και το προσφυγικό δεν είναι δυνατό να προχωρήσει χωρίς την άρση, εκ μέρους της Άγκυρας, των συνθηκών που μας ανάγκασαν να λάβουμε τα έκτακτα μέτρα. "Όσο ο έλεγχος και το αδιαπέραστο των συνόρων μας τίθενται εν αμφιβόλω, η ευθύνη θα παραμένει στην Τουρκία, η οποία οφείλει να ελέγχει τις ροές και στον Έβρο και στο Αιγαίο. Καμία απόκλιση από αυτή την αρχή δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή", αναφέρει με νόημα.
Και δεν αποκλείει οι ροές προσφύγων-μεταναστών προς την Ελλάδα να αυξηθούν, καθώς "η στρατηγική του Ερντογάν παραμένει ο εκβιασμός της ΕΕ και της Δύσης για τη ζώνη ασφαλείας στη βόρεια Συρία, οπότε όσο δεν εισακούγεται, οι πιέσεις με το μεταναστευτικό θα ενταθούν", προσθέτοντας ότι "ακόμη δεν είδαμε τους μεγάλους αριθμούς από τη Συρία".
Κρούει επομένως το καμπανάκι του κινδύνου, λέγοντας ότι χρειάζεται μεγάλη προσοχή και δημιουργική σκέψη στην Αθήνα, διότι οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά δεν θα πρέπει να φανεί ότι αντανακλούν τις δικές μας αδυναμίες. Ούτε η προσπάθεια να πειστεί το Βερολίνο για την προφανή ανάγκη μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων μας, ούτε ο ωμός εκβιασμός που ασκεί η Τουρκία με το μεταναστευτικό, επιτρέπεται να αποτελούν λόγους υποχώρησης από τη σθεναρή προβολή των εθνικών μας συμφερόντων, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Ο Ερντογάν θα βρίσκεται σήμερα στις Βρυξέλλες. Ποια είναι η στόχευση του ειδικά μετά τα όσα έχουν συμβεί τις τελευταίες ημέρες στον Έβρο;
Ο Ερντογάν πηγαίνει στις Βρυξέλλες για να παζαρέψει, με το προσχηματικό επιχείρημα ότι δήθεν εφαρμόζεται στο Αιγαίο από την Άγκυρα η συμφωνία και χρειάζεται αναθεώρηση και βελτίωση. Με δεδομένο ότι η κοινή δήλωση του 2016 μεταξύ ΕΕ – Τουρκίας αναφέρεται στα νησιά, η Τουρκία θα εντείνει παράλληλα την πίεση στον Έβρο τον οποίο θεωρεί ότι δεν καλύπτει η συμφωνία.
- Πόσο συμβατά με τις υποχρεώσεις που έχει η χώρα στο διεθνές δίκαιο είναι τα μέτρα που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση ;
Το προσφυγικό δίκαιο και τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα δεν κουμπώνουν με τρόπο τέλειο αυτή τη στιγμή, εξαιτίας των ειδικών συνθηκών που συνειδητά και στοχευμένα έχει διαμορφώσει η Τουρκία σε σχέση με εμάς και όχι π.χ. την Βουλγαρία. Σε αυτές τις συγκεκριμένες συνθήκες, οι ΗΠΑ αλλά και η ΕΕ δεν μπορεί παρά να μας στηρίξουν.
Η ΕΕ είναι ένωση κρατών, δεν θα πρέπει να το ξεχνά κανείς αυτό, με ό,τι θετικό και αρνητικό συνεπάγεται σε κάθε περίπτωση. Τα κράτη δικαιούνται να προστατεύουν τα σύνορά τους. Στις Βρυξέλλες, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων μόλις προχθές χαρακτήρισε «άνευ προηγουμένου» («unprecedented») την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στον Έβρο. Ενώ δυο ημέρες πριν, το έκτακτο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων είχε δηλώσει ότι «απορρίπτει κατηγορηματικά τη χρήση της μεταναστευτικής πίεσης από την Τουρκία για πολιτικούς σκοπούς».
Η συνέχεια, όμως, θέλει προσοχή. Σε αντίθεση με την Τουρκία, η οποία ως καθεστώς και ως πολιτική κουλτούρα έχει μετασχηματίσει το «έκτακτο» σε μόνιμο πολιτειακό στοιχείο, στην Ελλάδα και την ΕΕ η κατάσταση αντιμετωπίζεται ως προσωρινή. Στην Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για την αναστολή υποβολής αιτήσεων για τη χορήγηση ασύλου, ορθά επισημαίνεται η «εξαιρετικά επείγουσα και απρόβλεπτη ανάγκη αντιμετώπισης ασύμμετρης απειλής κατά της ασφάλειας της χώρας», δηλαδή μια έκτακτη συνθήκη που υπερβαίνει τις προβλέψεις για τη σωστή τήρηση των διαδικασιών παροχής ασύλου.
Με δυο λόγια, η άποψη μου είναι ότι ορθώς έπραξε η ελληνική κυβέρνηση. Το ζητούμενο τώρα είναι πώς θα γίνει η διαχείριση της επόμενης φάσης, με δεδομένο το θεμελιώδες σημείο που είναι ότι η άρση των συνθηκών εκείνων που οδήγησαν στα έκτακτα μέτρα δεν εξαρτάται από την Ελλάδα. Συνολικά η ΕΕ με την αρχική εξαίρεση ίσως του Βερολίνου φάνηκε να το κατανοεί αυτό πολύ καλά.
Οπότε, η συζήτηση για τις ενδεχόμενες αλλαγές στη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για το μεταναστευτικό και το προσφυγικό δεν είναι δυνατό να προχωρήσει χωρίς την άρση, εκ μέρους της Τουρκίας, των συνθηκών που μας ανάγκασαν να λάβουμε τα έκτακτα μέτρα.
Όσο ο έλεγχος και το αδιαπέραστο των συνόρων μας τίθενται εν αμφιβόλω, η ευθύνη θα παραμένει στην Τουρκία, η οποία οφείλει να ελέγχει τις ροές και στον Έβρο και στο Αιγαίο. Καμία απόκλιση από αυτή την αρχή δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Η Ελλάδα πρέπει να δείξει πυγμή με ευρωπαϊκό προφίλ.
- Δεν μας απασχολεί η Δήλωση της Ύπατης Αρμοστείας της 2ας Μαρτίου για την κατάσταση στα σύνορα Τουρκίας – Ε.Ε.;
Βεβαίως μας απασχολεί, ως ένας από τους παράγοντες που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη σε επόμενο στάδιο, όταν και εφόσον οι εκβιαστικές τουρκικές πιέσεις έχουν σταματήσει. Σε σχέση με τις συγκεκριμένες συνθήκες που επικρατούσαν και επικρατούν στα σύνορα με ευθύνη της Τουρκίας, η Δήλωση της Ύπατης Αρμοστείας της 2ας Μαρτίου για την κατάσταση στα σύνορα Τουρκίας – Ε.Ε. ήταν κυριολεκτικά εκτός τόπου και χρόνου.
Διότι πρώτον, δεν είναι δουλειά της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες ο έλεγχος που ασκούν τα κράτη στα σύνορά τους όταν απειλούνται και δεύτερον, οι συγκεκριμένες κάθε φορά συνθήκες μετρούν. Η Τουρκία θα εξακολουθεί να επιδιώκει να επιτυγχάνει τετελεσμένα, βάσει σχεδιασμού και συστηματικής προώθησης της αναθεωρητικής ατζέντας.
Εμείς αντί να φλυαρούμε για το ενδεχόμενο «να τα βρούμε», οφείλουμε να επιμείνουμε ότι υπάρχει μια και μόνη διαφορά, αυτή που αναφέρεται στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Τα υπόλοιπα αποτελούν τουρκικές διεκδικήσεις.
- Έχει σχέση με τη Συρία αυτό που γίνεται στον Έβρο τις τελευταίες ημέρες;
Πολύ εύστοχη ερώτηση, πρέπει όμως να διακρίνουμε με απόλυτη σαφήνεια μεταξύ δυο διαφορετικών εξελίξεων και των συνεπειών τους. Πρώτον, πράγματι ο Ερντογάν σε αυτή τη φάση προωθεί στον Έβρο ομάδες που θέλει να ξεφορτωθεί από την Κωνσταντινούπολη και αλλού. Ανάμεσα τους, πιθανότατα, υπάρχουν και τζιχαντιστές ή ενδεχομένως και στοιχεία που εργάζονται για την Τουρκία . Θυμίζω ότι και το Reuters μεταδίδει ότι οι λιγοστοί Σύροι που έχουν κατασκηνώσει στην περιοχή του Έβρου θεωρούν ότι οι ελπίδες τους για άσυλο στην ΕΕ σαφώς υπονομεύονται από τις χιλιάδες άλλους μετανάστες, κυρίως Αφγανούς και Πακιστανούς, που προωθούνται από τον Ερντογάν στα σύνορα της Ελλάδας.
Από την άλλη πλευρά, όμως, είναι λάθος αυτό που λένε κάποιοι ότι σε αυτή τη φάση οι επιδιώξεις Ερντογάν δεν σχετίζονται με το Συριακό. Βασική στρατηγική παραμένει ο εκβιασμός της ΕΕ και της Δύσης για τη ζώνη ασφαλείας στη βόρεια Συρία, οπότε όσο δεν εισακούγεται οι πιέσεις και με το μεταναστευτικό θα ενταθούν. Ακόμη δεν είδαμε τους μεγάλους αριθμούς από τη Συρία.
- Εν κατακλείδι, πώς διαμορφώνεται σήμερα η μεγάλη εικόνα;
Ο ιδιότυπος ανταγωνιστικός συνεταιρισμός Ρωσίας – Τουρκίας στο πλαίσιο της διαδικασίας της Αστάνα δεν έφτασε στο τέλος του και, όπως είχαμε εξηγήσει πολύ πριν τη συνάντηση Πούτιν – Ερντοάν, παραμένει ασύμμετρος αλλά ζωντανός λόγω της σύγκλισης των δυο μερών στην θετική ανάγνωση της γενικότερης παρουσίας της Ρωσίας στην περιοχή.
Παρά τον ανταγωνισμό Ρωσίας-Τουρκίας για τον έλεγχο της Συρίας, ο Ερντογάν επιθυμεί να παραμείνει η Μόσχα ισχυρός παίκτης στην περιοχή, αφενός για να ελέγχει τον Άσαντ, αφετέρου για να μπορεί να εκμεταλλεύεται τις ρωγμές στο ΝΑΤΟ. Η Ρωσία, παρά τους περιορισμούς που επιβάλουν τα οικονομικά της, πετυχαίνει να διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην Μέση Ανατολή. Οπότε η Άγκυρα θα εξακολουθήσει να πιέζει για τη δημιουργία της ζώνης ασφαλείας με εγκατάσταση και Σύρων προσφύγων ενώ παράλληλα θα εξακολουθήσει να προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η Τουρκία βλέπει ένα παράθυρο ευκαιρίας στη σημερινή διεθνή και περιφερειακή συγκυρία. Παράλληλα, αντιλαμβάνεται καλά τη σημασία των τετελεσμένων. Το διαπιστώσαμε και στη Λιβύη. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή και δημιουργική σκέψη στην Αθήνα, διότι οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά δεν θα πρέπει να φανεί ότι αντανακλούν τις δικές μας αδυναμίες. Ούτε η προσπάθεια να πειστεί το Βερολίνο για την προφανή ανάγκη μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων μας ούτε ο ωμός εκβιασμός που ασκεί η Τουρκία με το μεταναστευτικό επιτρέπεται να αποτελούν λόγους υποχώρησης από τη σθεναρή προβολή των εθνικών μας συμφερόντων.
Σήμερα με την Τουρκία βρισκόμαστε στην επικίνδυνη γκρίζα ζώνη μεταξύ ειρήνης και συμβατικού πολέμου, όπου διάφορες μορφές υβριδικών επιχειρήσεων δοκιμάζονται και θα εξακολουθήσουν να δοκιμάζονται από την γείτονα. Η πρόκληση είναι να πετύχουμε αποτροπή χωρίς να τις υποτιμήσουμε γιατί αυτό θα ήταν καταστροφικό.
