Της Αναστασίας Τσιβγούλη
Μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας του νέου δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη με τον πρύτανη του ΕΚΠΑ Θάνο Δημόπουλο να ανοίξει τις πύλες του στο κοινό ο Βοτανικός Κήπος στην Ιερά οδό, ακολουθούμε τα βήματα που οδηγούν εκεί. Στην υπόσχεση πως θα «ανθίσει» ξανά ο πρώτος βοτανικός κήπος της χώρας που έδωσε στην ελεύθερη Ελλάδα μετά την Τουρκοκρατία τους πρώτους σπόρους για νέες καλλιέργειες.
Στην οδό Σπύρου Πάτση 56, δίπλα στην Ιερά οδό και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, πίσω από μια κλειδωμένη πόρτα και μια τεράστια περίφραξη υπάρχει ένας πράσινος «παράδεισος» με ιστορία δύο αιώνων που έχει μεταμορφωθεί σε «ζούγκλα», καθώς έχει εγκαταλειφθεί εδώ και περίπου 3 δεκαετίες. Μέρος του πρώτου βοτανικού κήπου της χώρας, ο οποίος συστάθηκε το 1835, καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 7 στρεμμάτων, στην οποία διατηρούνται ακόμη σπάνια δέντρα ενός αιώνα, πολύτιμα βότανα και φαρμακευτικά φυτά.
Πίσω από τις πυκνές φυλλωσιές πανύψηλων δέντρων, πίσω από τεράστιους φοίνικες και μπαμπού υπάρχουν μνημεία που έχουν εξελιχθεί από την εγκατάλειψη σε «σκελετούς». Είναι ό,τι έχει απομείνει από το πρώτο θερμοκήπιο της Ελλάδας, μια δεξαμενή, το σπορείο, μικρά κτίσματα που αφηγούνται την ιστορία μας, από τα χρόνια του Οθωμανού κατακτητή Χατζή Αλή Χασεκή τον 18ο αιώνα και τον βασιλικό λαχανόκηπο που προμήθευε το παλάτι επί Οθωνα με οπωροκηπευτικά μέχρι τα χρόνια που οι επιστήμονες της Γεωπονικής εκπαιδεύονταν εδώ.
«Θέλουμε στον Δήμο Αθηναίων να αναβαθμίσουμε την ποιότητα ζωής των κατοίκων, δεν είναι δυνατόν να κρύβεται αυτός ο παράδεισος πίσω από κάγκελα. Είναι σαν να δείχνεις σε διψασμένο, νερό που δεν μπορεί να πιει!», δηλώνει στον «Φ» ο αντιδήμαρχος Αθηναίων Λευτέρης Σκιαδάς και προσθέτει: «Εδώ γινόταν η παραγωγή όλων των δέντρων που αγόραζε το κοινό. Έτσι αναπτύχθηκε η δενδροκομία στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωσή της. Πουλούσαν πορτοκαλιές, ροδακινιές, ό,τι δέντρο χρειαζόταν ο καθένας το έπαιρνε από αυτό το επίσημο δενδροκομείο για την Αττική. Από εδώ ξεκινούσαν ενέργειες για να αναπτυχθούν όλες οι γεωργικές δραστηριότητες στην Ελλάδα και όλοι οι σημαντικοί επιστήμονες και γεωπόνοι είναι μέρος της ιστορίας αυτού του μοναδικού κήπου».
Σήμερα, υπάρχει ένας και μοναδικός κηπουρός, ο οποίος βρέθηκε εδώ πριν από ενάμιση χρόνο και προσπαθεί να βάλει μια τάξη στην τεράστια έκταση, όπως αναφέρει ο διευθυντής του Βοτανικού Κήπου, αν. καθηγητής του τμήματος Βιολογίας του ΕΚΠΑ, Θεοφάνης Κωνσταντινίδης.
Λουκέτο και εγκατάλειψη
«Είναι κλειστός ο Βοτανικός Κήπος. Τουλάχιστον εδώ και 3 δεκαετίες οι δραστηριότητές του μειώθηκαν σταδιακά. Παλαιότερα υπήρχε προσωπικό, γίνονταν ανταλλαγές με άλλους βοτανικούς κήπους, υπήρχε επιστημονική δραστηριότητα. Στα χρόνια της κρίσης υπήρξε πλήρης εγκατάλειψη του κήπου, καθώς δεν υπήρχε χρηματοδότηση, με αποτέλεσμα να μη γίνεται καμιά εργασία κι έτσι δημιουργήθηκε αυτή η ''''ζούγκλα''''.
Πρόσφατα ένας υπάλληλος μετατέθηκε εδώ και προσπαθεί να κάνει ό,τι μπορεί για να αραιώσει τον χώρο, όχι από τα ιστορικά δέντρα και τα χρήσιμα φυτά, αλλά απ'' όλα τα ζιζάνια και τα φυτά που έχουν κατακλύσει τον κήπο. Επίσης έχουν εισβάλει επιθετικά είδη, όπως οι βρομοκαρυδιές, που είναι όμορφα δέντρα, κάνουν σκιά, αλλά περιορίζουν άλλα είδη που τα θέλουμε στον κήπο. Υπάρχει ακόμη και δέντρο του καφέ, ενώ είχε φυτευτεί και κώνειο σε νεότερα χρόνια», αναφέρει ο κ. Κωνσταντινίδης, ο οποίος έχει καταθέσει επανειλημμένα μελέτες στην Πρυτανεία του ΕΚΠΑ για την αξιοποίηση του Βοτανικού Κήπου.
«Αυτός ο χώρος, δύο χρόνια αρχαιότερος από το αρχαιότερο πανεπιστήμιο της Ελλάδας, που είναι το ΕΚΠΑ, δεν είναι απλώς ένα άλσος, ένα πάρκο. Μπορεί εκτός από αναψυχή να προσφέρει επιμόρφωση στο κοινό. Θα πρέπει να έχει διάφορα είδη φυτών με τα ταμπελάκια τους, όπου θα αναφέρεται η ιστορία τους και θα ήταν καλό να αναπτυχθεί κι εδώ επιστημονική δραστηριότητα από φοιτητές, να γίνουν ανταλλαγές σπόρων όπως παλιά και να υπάρχει επίβλεψη καλλιεργειών με συγκεκριμένη δόμηση φυτών, ώστε να διατηρηθεί ως βοτανικός κήπος και όχι να είναι απλά ένας χώρος πρασίνου», λέει ο κ. Κωνσταντινίδης και τονίζει: «Είναι ο κήπος που έχει ίσως το παλαιότερο θερμοκήπιο στην Ελλάδα, το οποίο έλεγαν ''''θερμαστήριο'''' και το χρησιμοποιούσαν για να καλλιεργούν παλαιά φυτά, ευαίσθητα στο κρύο».
Στα χρόνια της εγκατάλειψης ο Βοτανικός Κήπος έγινε πολλές φορές εφιάλτης για ολόκληρη την περιοχή, ένας σκουπιδότοπος σε πολλά σημεία του δίπλα στον δρόμο, με απορρίμματα που έριχναν περαστικοί, ενώ υπήρξαν και βανδαλισμοί από αγνώστους στα κτίσματά του. Τον τελευταίο χρόνο έγιναν πολλές προσπάθειες να καθαριστεί και να περιφραχθεί. Η απάντηση στο γιατί δεν έγινε κάτι εδώ τόσα χρόνια είναι η συνηθισμένη: «Απαιτούνται πολλά χρήματα», αναφέρει ο κ. Κωνσταντινίδης.
«Η ανανέωση του Βοτανικού Κήπου έχει υψηλό κόστος, πρόκειται για ένα μνημείο. Πρέπει να σεβαστούμε την αρχιτεκτονική της κεντρικής δεξαμενής, να ξαναδημιουργήσουμε το θερμαστήριο, να προσέξουμε τη δομή του κήπου, για να διατηρήσει τον ιστορικό του χαρακτήρα. Δεν είναι κάτι εύκολο. Θα χρειαστεί πολύ χρόνο και αρκετά χρήματα. Με δικούς του αποκλειστικά πόρους θα ήταν δύσκολο να γίνει από το Πανεπιστήμιο, όμως με τον Δήμο Αθηναίων γνώσεις και δυνάμεις πολύτιμες θα ενωθούν και θα οδηγήσουν ενδεχομένως σε επιτυχία», λέει ο κ. Κωνσταντινίδης.
Για τον δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη αυτή η συνεργασία με το ιστορικότερο Πανεπιστήμιο της χώρας είναι μόνο η αρχή, όπως είπε μετά τη συμφωνία τους για τον Βοτανικό Κήπο.
Σχέδιο ανάπλασης
«Σχεδιάζουμε να κάνουμε πολλά ακόμα, με σημείο αναφοράς την πόλη και τους ανθρώπους της», δήλωσε ο κ. Μπακογιάννης και μέσα στις επόμενες μέρες αναμένεται να ανακοινωθεί το ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπλασης.
«Το τοπίο είναι σπάνιο για τα βαλκανικά δεδομένα, είναι ονειρικό, θα γίνονται ξεναγήσεις, θα υπάρξουν διαδρομές, πολλές δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν. Όλα αυτά είναι σε εξέλιξη και τα συζητάμε. Έχει ληφθεί όμως η βασική απόφαση που είναι να ανοίξει ο Βοτανικός Κήπος», τονίζει ο αντιδήμαρχος Αθηναίων, Λευτέρης Σκιαδάς.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο Παρασκευής 13 Σεπτεμβρίου
