Του Βασίλη Παζόπουλου*
Το κομμουνιστικό κόμμα με τις μεγαλύτερες καπιταλιστικές επιτυχίες δεν υπάρχει αμφιβολία πως βρίσκεται στην Κίνα. Ο ασιατικός γίγαντας ακόμα και στις χειρότερες επιδόσεις της τελευταίας εικοσαετίας, αναπτύσσεται με ρυθμούς που χαρακτηρίζονται ιλιγγιώδεις για τα δυτικά δεδομένα.
Η ηρωική διαδρομή από τον εφιάλτη της φτώχιας μέχρι την επιτυχία δεν ήρθε τυχαία. Το ημερολόγιο έγραφε 1985, όταν το ίδιο το κόμμα κινητοποίησε την διάθεση των πολιτών για κάτι θετικό, σύγχρονο. Το μήνυμα ήταν απλό. Μόνο μία λέξη : «Πλουτίστε»
Το αποτέλεσμα εντυπωσιακό. Όσες εξαγωγές έκανε παλαιότερα σε ένα χρόνο, τις κάνει την τελευταία δεκαετία μέσα σε μια μόλις ημέρα.
Η στρατηγική των μεταρρυθμίσεων
Ο στρατηγικός σχεδιασμός αποδείχτηκε ευφυής. Το κομμουνιστικό κόμμα δεν προχώρησε σε πλήρη ιδιωτικοποίηση της γεωργικής γης, αλλά σε παραχώρηση της για 30 χρόνια, με πρόθεση να ανανεώνεται σε όποιους την εκμεταλλεύονται και δεν την εγκαταλείπουν.
Αν δίνανε τίτλους ιδιοκτησίας στους αγρότες, αυτοί θα τους πουλούσαν στους πιο εύπορους, συνήθως κομματικούς αξιωματούχους, προκειμένου να μετακομίσουν στις πόλεις. Έτσι όμως όχι μόνο θα είχαμε ανεξέλεγκτη έκρηξη αστυφιλίας, αλλά και νέους γαιοκτήμονες.
Οι κινέζοι ακολούθησαν την ιαπωνική συνταγή κατά το ήμισυ. Κράτησαν υποτιμημένο το νόμισμα τους και επεκτάθηκαν επιθετικά με εξαγωγές σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο δεν κράτησαν την αγορά τους κλειστή. Ακόμα και τώρα είναι η πιο ανοικτή ασιατική οικονομία.
Με αυτόν τον τρόπο προέκυψε αθρόα εισροή επενδυτικών κεφαλαίων από το εξωτερικό και μεταφορά πολύτιμης τεχνογνωσίας. Άφησε τις αγορές να δουλέψουν με το κράτος να περιορίζεται στις υποδομές.
Επιπτώσεις πολιτιστικής επανάστασης
Το μεγαλύτερο μειονέκτημα από την λεγόμενη πολιτιστική επανάσταση του Μάο ήταν η καθίζηση του μορφωτικού επιπέδου του λαού. Έχοντας μια διεστραμμένη άποψη περί ισότητας έκαψαν όλα τα βιβλία, αφήνοντας μόνο το κόκκινο βιβλιαράκι του Μάο.
Τους καθηγητές τους κάνανε αγρότες και εργάτες γιατί δεν ήθελαν να ξεχωρίζουν. Αυτή είναι και η αιτία που δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την αποφοίτηση των πρώτων οικονομικών πανεπιστημίων.
Μόλις τα τελευταία χρόνια, για πρώτη φορά, αρχίζει να εφαρμόζεται το δυτικό μοντέλο διοίκησης. Ο Διευθύνων Σύμβουλος 45-50-55 χρονών και από κάτω στελέχη 25-30-35. Μέχρι τώρα ο πρόεδρος της εταιρίας ήταν ο εκλεκτός του κόμματος Σε λίγο θα τον διαδεχτούν άνθρωποι πραγματικά μορφωμένοι, έμπειροι, ζυμωμένοι στην αγορά.
Παρόλα αυτά υπήρξε μια θετική κληρονομιά του αρχικού κεντρικού σχεδιασμού που βοήθησε την ασθενική οικονομία προς την μετέπειτα ανάπτυξη. Ορίστηκαν συγκεκριμένες περιοχές για δραστηριοποίηση διαφορετικών επιχειρηματικών κλάδων.
Σαν να αποφάσιζε η Ευρωπαϊκή Ένωση στην Ιταλία να φτιάχνονται έπιπλα, στη Γαλλία ρουχισμό, στην Ελλάδα νέα τεχνολογία κτλ. Έτσι δημιουργήθηκαν οικονομίες κλίμακας που βοήθησαν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Επίσης προχώρησαν σε δημοσιονομική αποκέντρωση και πολιτική αυτονομία των τοπικών κυβερνήσεων, οι οποίες εξωθούνται στην ανάπτυξη στην περιοχή τους, προκειμένου να έχουν έσοδα.
Το εργασιακό καθεστώς και η άνοδος της μεσαίας τάξης
Οι κινέζοι ζούνε το δικό τους China Dream. Βασικός λόγος είναι πως παρακολουθούν τις ίδιες ταινίες και τα ίδια τηλεοπτικά σήριαλ που βλέπουνε οι δυτικοί. Τον αμερικάνο να έχει σπορ αυτοκίνητο, πισίνα, ξανθιά γκόμενα… και ασφυκτιούν !
Φιλοδοξούν να τα αποκτήσουν και αυτοί. Για αυτό δουλεύουν ασταμάτητα, αλλά πάντα πειθαρχημένα.
Ο αγροτικός πληθυσμός που ζει στην φτώχεια, που δεν έχει ενταχθεί ακόμα στα οφέλη και την νέα ευμάρεια, ξεπερνά τον πληθυσμό ολόκληρων ηπείρων, όπως της Αφρικής, της Ευρώπης, της Λατινικής Αμερικής.
Το περισσότερο ποσοστό από την αύξηση του ΑΕΠ οφείλεται στην εσωτερική επένδυση και κατανάλωση, όχι στις εξαγωγές. Η ατμομηχανή της ανάπτυξης θα συμπαρασύρει τις καθυστερημένες περιοχές.
Αυτό μπορεί αν εξισορροπήσει τυχόν δημογραφική κάμψη που θα παρουσιαστεί, με δεδομένο πως μέχρι πρόσφατα τα ζευγάρια στην Κίνα επιτρεπόταν να κάνουν μόνο ένα παιδί.
Πλέον υπάρχει μια μεσαία τάξη 200 εκατομμυρίων ανθρώπων, που σίγουρα θα αλλάξει τους κοινωνικούς συσχετισμούς. Είναι ιστορικά βεβαιωμένο πως όταν μια ομάδα αποκτά οικονομική ισχύ, επιδιώκει να αποκτήσει και πολιτική. Σε μια στιγμή κρίσης θα διεκδικήσει και την πολιτική της εκπροσώπηση, αμφισβητώντας την μονοκρατορία του κομμουνιστικού κόμματος.
Το χρηματιστήριο
Ωστόσο χρηματιστηριακά τα πράγματα δεν είναι ρόδινα. Η πορεία των μετοχών έχει πολλές ομοιότητες με αυτήν του δικού μας χρηματιστηρίου, στις περιόδους των δύο μεγάλων κορυφών του 1999 και του 2007.
Είχαμε απότομη άνοδο και πτώση που προσπάθησε να αναχαιτιστεί με παρεμβάσεις από το δημόσιο. Εκτός από το limit down, που είναι 10%, οι αρχές επεμβαίνουν να σταματήσουν την πτώση όποτε παρατηρείται, είτε με απευθείας αγορές, είτε με νομισματικές επεμβάσεις. Τουλάχιστον εμείς στην Ελλάδα γνωρίζουμε πολύ καλά πως αυτά δεν προμηνύουν καλό τέλος. Έχουν μόνο βραχυπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα
Ο ενθουσιασμός και η προοπτική του εύκολου πλουτισμού, έχουν κάνει ιδιαίτερα δημοφιλή τον χρηματιστηριακό θεσμό. Παράλληλα υπάρχουν πολλές νέες εισαγωγές, με αποτέλεσμα η προσφορά μετοχών να μην συμβαδίζει πάντα με την ζήτηση.
Απειλή ή ευκαιρία
Η ανάπτυξη της Κίνας παρουσιάζει σημεία επιβράδυνσης. Εκεί που τα τελευταία χρόνια είχε ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 10-12%, τώρα έχει πέσει σχεδόν στο μισό. Ωστόσο ακόμα και αυτός, θεωρείται ιλιγγιώδης για τα δυτικά δεδομένα.
Το ότι δεν ήταν δυνατόν να συνεχίσει να αναπτύσσεται με σταθερό ρυθμό πάνω από 10% είναι κάτι που αναμενόταν. Αυτό όμως που δεν γνωρίζουμε είναι τι επιπτώσεις θα έχει αυτή η μείωση της ταχύτητας.
Είναι δύσκολο να ακτινογραφήσουμε την πραγματική κατάσταση της οικονομίας όχι μόνο επειδή το πολίτευμα είναι αυταρχικό, αλλά επειδή ειδικά στον τραπεζικό τομέα υπάρχει ένα τεράστιο κενό πληροφόρησης, ένα μυστήριο.
Πολλοί εκτιμούν πως είναι θέμα χρόνου να αναδειχθεί η Κίνα πρωταγωνίστρια, κλέβοντας τα σκήπτρα από τις ΗΠΑ. Αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές όμως, ο κινέζος δεν θα μπορέσει να φτάσει το κατά κεφαλή εισόδημα του αμερικάνου, γιατί δεν αντέχει οικολογικά τέτοια εξέλιξη ο πλανήτης.
Με τα μέχρι τώρα δεδομένα. Όμως αν ισχύσει η πρόβλεψη του Gates, ότι σε 15 χρόνια θα έχει ανακαλυφτεί η τεχνολογία που θα επιτρέπει την φτηνή και καθαρή ενέργεια, τα πράγματα θα αλλάξουν άρδην. Επιπλέον πλεονέκτημα της Κίνας είναι η διείσδυση της στην Αφρική, που θα είναι ίσως η πιο ωφελημένη ήπειρος από μια τέτοια εξέλιξη.
Η μεγαλύτερη δυσκολία για κάποιο επενδυτή είναι τα στατιστικά τους που είναι παντελώς αναξιόπιστα. Σε μικροοικονομικό επίπεδο αλλά και σε μακροοικονομικό.
Δεν έχουν περάσει πολλοί μήνες, όπου αθροίζοντας τις εξαγωγές που δημοσίευσαν οι επίσημες αρχές στις γειτονικές ασιατικές χώρες, βρέθηκαν να είναι οι διπλές, από όσες είχαν ανακοινώσει οι αναφερόμενες χώρες ως εισαγωγές !
Ενδεικτικό είναι πως αν πάει κάποιος σε μια μικρή επιχείρηση στην Κίνα που φτιάχνει π.χ. μικροέπιπλα και ζητήσει ένα τιμολόγιο ότι αγόρασε ένα αεροπλάνο για καμιά εκατοστή εκατομμύρια δολάρια, δεν έχουν κανένα πρόβλημα να του το παρέχουν !
Πως μπορούμε να επενδύσουμε σε κινέζικους χρηματιστηριακούς τίτλους
Όποιος ενδιαφέρεται να επενδύσει σε κινέζικους δείκτες ή εταιρίες, δεν είναι ανάγκη να ψάχνει χρηματιστηριακή στην Κίνα. Μπορεί εύκολα από την Wall Street.
Ένα δημοφιλές ETF που επενδύει στις εταιρίες της μεγάλης κεφαλαιοποίησης, είναι το China Large-Cap (FXI).
Από εταιρίες ξεχωρίζουν η Baidu (BIDU), χαρακτηριζόμενη και ως κινέζικη Google και η Alibaba (BABA), η οποία κατάφερε την μεγαλύτερη άντληση χρημάτων από χρηματιστηριακή αγορά που έγινε ποτέ στον κόσμο, κοντά στα 25 δισεκατομμύρια δολάρια, πριν 1,5 χρόνο.
* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).
