Arrivederci Matteo...

Arrivederci Matteo...

Του Φάνη Ουγγρίνη

Μα τί είναι τούτο το 2016, αναρωτιόμασταν μερικοί φίλοι. Εκτός από τόσους θανάτους καλλιτεχνών, παρακολουθήσαμε και μια παρέλαση αποχωρήσεων από την διεθνή πολιτική σκηνή, με τελευταίο τον ιταλό πρωθυπουργό. Πάντως να με συγχωρείτε,  μα δε θα χαρώ με την ήττα του Ρέντσι.

Όντως ήταν ριψοκίνδυνος, όντως ήταν κομματάκι εφετζής, όντως δεν ταυτίζομαι ιδεολογικά μαζί του,  όμως ήταν ένας δυνητικός σύμμαχος της χώρας μας, ένα είδος σπάνιο που έχουμε μεγάλη ανάγκη. Και φυσικά δεν είχε καμία σχέση με τον Μπέπε Γκρίλο, ο οποίος πλέον βρίσκεται επικίνδυνα κοντά στην πρωθυπουργία, όποτε φυσικά γίνουν εκλογές. Ρέντσι και Κάμερον ομολογουμένως επέδειξαν τιμιότητα, αν και αμφότεροι φέρθηκαν με λαϊκιστική επιπολαιότητα. Σε αντίθεση με άλλους που παραμένουν βιδωμένοι στην καρέκλα. Τέλος πάντων.

Για να θυμηθούμε λοιπόν και πως φτάσαμε στο αποτέλεσμα της Κυριακής, σας αναφέρω πως το επίσημο ερώτημα του δημοψηφίσματος αφορούσε σε μια πολυπόθητη συνταγματική μεταρρύθμιση, η οποία-θεωρητικά-θα απλοποιούσε την λειτουργία του ιταλικού πολιτικού συστήματος. Πιστεύοντας πως ήταν ένα σίγουρο στοίχημα, ο Ρεντσι ταύτισε την έγκριση των γενικά επιθυμητών αλλαγών με έγκριση του πρωθυπουργικού του έργου. Αυτή η κίνηση υψηλού ρίσκου στοίχισε στην Ιταλία το τέλος του διαβόητου δικαμεραλισμού, και στον Ρεντσι την διακυβέρνηση (λυπάμαι αλλά δε θα υπολογίσω και τη συμμετοχή του στην... Συμμαχία του Νότου).

Το εγχείρημα απέτυχε επειδή κάποιοι ήταν δυσαρεστημένοι λόγω... ανεπαρκούς φιλελευθεροποίησης της χώρας, και επειδή άλλοι ήταν δυσαρεστημένοι λόγω... υπερβολικής συντελεσθείσας φιλελευθεροποίησης. Ο ιταλός πρωθυπουργός, απευθυνόμενος στο έθνος, αποπειράθηκε να παρακάμψει τους παγιωμένους συντηρητικούς μηχανισμούς και τα προσκόμματα τους. Όμως, παρά τον θετικό απολογισμό του, βρέθηκε άθελά του μεταξύ σφύρας και άκμονος και συνετρίβη.

Το δυστύχημα με τέτοια απόλυτα δημοψηφίσματα είναι πως καταλήγουν βούτυρο στο  ψωμί των πάσης αποχρώσεως λαϊκιστών, οι οποίοι τα ερμηνεύουν όπως τους βολεύει. Ο παρορμητισμός της κοινής γνώμης, συνδυασμένος με την πολυπλοκότητα των ζητημάτων, προκαλεί συνεχώς τον εγκλωβισμό μετριοπαθών ψηφοφόρων σε ανύπαρκτα διλήμματα. Η μαζική αυτή συμπεριφορά εξυπηρέτησε ίσως τις σκοπιμότητες του Τσίπρα, δεν προσέφερε όμως τίποτα καλό στην Ελλάδα, και το αυτό συνέβη και στις άλλες δύο χώρες. Όσο δε για την άποψη πως ο ιταλός απέτυχε επειδή δεν ήταν ένας σοβαρός κεντροδεξιός, και πάλι θα διαφωνήσω.

Η κεντροδεξιά βασίστηκε ιστορικά στην ύπαρξη του εθνικού κοσμικού κράτους. Δε σκαμπάζει από διεθνισμό αλλά ούτε και από λαϊκίστικο εθνικισμό. Το αυτό συμβαίνει με την κεντροαριστερά. Το κοινωνικό κράτος επετεύχθη, η πολυπολιτισμικότητα απέτυχε. Και οι δύο παραδοσιακοί κυρίαρχοι είναι σήμερα έξω απ' τα νερά τους. Το σύγχρονο αφήγημα δε μπορεί να πατήσει στις γνώριμες κλασσικές διαχωριστικές γραμμές. Στην αυγή της εποχής των Social Media, οι πολίτες επιδιώκουν να αποδεικνύουν πως δεν είναι χειραγωγήσιμοι και πως δε φοβούνται το αντισυστημικό.

Και τί γίνεται από δω και πέρα; Οι αγορές αντέδρασαν ψύχραιμα, έχοντας προφανώς προεξοφλήσει το αποτέλεσμα, το οποίο μάλλον θεωρούν διαχειρίσιμο. Οι πολιτικοί θα είναι πολύ πιο προσεκτικοί πριν ξαναπευθυνθούν στην ετυμηγορία του απρόβλεπτου λαού. Η μοδάτη στάση υπερ των νέων και ωραίων έχει αρκούντως τσαλακωθεί. Και οι Βρυξέλλες, από κοινού με το Βερολίνο, θα πρέπει πλέον να έχουν βεβαιωθεί πως η κατάσταση δεν πάει καλά, και πως πολλά πράγματα θα πρέπει να αλλάξουν, εαν αμφότεροι επιθυμούν την επιβίωση της Ένωσης. Η ισχνή νίκη της λογικής στην Αυστρία είναι μικρή παρηγοριά.

Οι απειλούμενοι προηγμένοι λαοί βράζουν, το θατσερικό αξίωμα TINA -There Is No Alternative- δεν αρκεί, η ΕΕ και ο οικονομικός φιλελευθερισμός ταυτίζονται-αδίκως-με την φτώχεια, με την παγκοσμιοποίηση και με την παντοδυναμία των τεράστιων πολυεθνικών. Οι πολυάριθμοι ιθύνοντες, οι επαγγελματίες πολιτικοί της Ευρωπαϊκής οικογένειας θα πρέπει πια να ξεβολευτούν και να οδηγήσουν οι ίδιοι σε έναν νέο δρόμο, σε μια κατεύθυνση που θα ξαναδώσει αξία στο Ευρωπαϊκό εγχείρημα. Αλλιώς, ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ πάντως δεν ανησυχούν, τους φυλάει η νεοσυσταθείσα Συμμαχία της Αβάνας...