Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Ο Νικολάι Ιβάνοβιτς Γιεζόφ ήταν η βασική μορφή στην NKVD (την μυστική αστυνομία της Σοβιετικής Ένωσης υπό τον Στάλιν κατά την διάρκεια της περιόδου του Μεγάλου Τρόμου). Η ηγεμονία του ήταν ενίοτε γνωστή και ως "Γιεζόβσινα" ή επίσης η "Περίοδος του σκαντζόχοιρου," αφού η λέξη "γιoζ" σημαίνει σκαντζόχοιρος. Ο Γιεζόφ είναι το πιο γνωστό παράδειγμα διαγραφής προσώπου από φωτογραφία με «φώτοσοπ». Η διαφορά ήταν ότι ο Γιεζόφ δεν ανήκε στα θύματα της Μεγάλης Εκκαθάρισης. Αντίθετα, ήταν αυτός που την υποκινούσε και την οργάνωνε. Αλλά στο τέλος «εξαφανίστηκε» μυστηριωδώς και από την φωτογραφία και από τον μάταιο κόσμο....
Αναρωτιέμαι τι θα έκανε η σοβιετική Αγκιτπρόπ (πολιτική στρατηγική προπαγάνδας) αν είχε στην διάθεσή της τη σημερινή πραγματικότητα. Αν είχε πρόσβαση σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ψηφιακή τεχνολογία ή μηχανισμούς διάδοσης fake news. Το πιθανότερο είναι πως όλα θα λειτουργούσαν εναντίον της, αφού οι δυνατότητες αυτονόμησης των δικτύων θα οδηγούσαν το κεντρικό σύστημα σε πλήρη κατάρρευση. Και για αυτόν ακριβώς τον λόγο, δεν υπήρχε ποτέ περίπτωση να επιτραπεί η διάδοση της τεχνολογίας της ενημέρωσης όπως την ξέρουμε σήμερα.
Αξίζει όμως να παρατηρήσει κανείς ομοιότητες με αυτό που συμβαίνει στη σύγχρονη προπαγάνδα. Κανένα μέσο και κανένα δείγμα από fake news, όσο αληθοφανές μπορεί να είναι, δεν έχει διεισδυτική ικανότητα σε κοινό το οποίο δεν είναι προετοιμασμένο ιδεολογικά να το δεχτεί. Η ευκολία που κάποιος αξιολογεί ως αληθινό γεγονός μία ψεύτικη είδηση, ένα κατασκευασμένο αφήγημα ή μια πειραγμένη φωτογραφία εξαρτάται από τις ιδεολογικές του καταβολές.
Ένα καλό παράδειγμα φτηνής προπαγάνδας είναι η πρόσφατη αθλιότητα «κοπτοραπτικής» δημόσιου λόγου, εναντίον της νέας Υφυπουργού Εργασίας Δόμνας Μιχαηλίδου, που της καταλογίστηκε η φράση «ψυχικά νοσούντες», για όσους αγωνίστηκαν εναντίον της Δικτατορίας. Ενώ η αλήθεια είναι ότι η «βλάσφημη ρήση» δεν είναι δική της αλλά πρόκειται για απόσπασμα βιβλίου του Απόστολου Δοξιάδη που και πάλι δεν αποδίδεται σωστά. Γιατί ούτε εκείνος καταφέρεται εναντίον κάποιου «αγωνιστή» του αντιδικτατορικού αγώνα. Και όχι μόνο αυτό. Ξαφνικά άρχισε να κυκλοφορεί διαδικτυακά μία ανυπόγραφη «επιστολή» διαμαρτυρίας κάποιων δήθεν «αγωνιστών» - δεν υπάρχουν ονόματα- που επικαλούνται ολόκληρο το πάνθεον της αντιδικτατορικής δράσης για να εκδιωχθεί από την κυβέρνηση η Μιχαηλίδου!
Κάπως έτσι, φοβάμαι, ότι θα εξελιχθεί όλη η αντιπολιτευτική περίοδος του ΣΥΡΙΖΑ. Με μία φτηνή προπαγάνδα απευθυνόμενη μόνο σε βαθιά «θρησκευόμενους», θύματα ιδεοληψίας και πρόσφορους σε κάθε έναυσμα μίσους και τυφλής αντιπαράθεσης.
Πόσοι είναι αυτοί που θα ακολουθήσουν την κακόγουστη προπαγάνδα; Όχι προφανώς το 31% που έλαβε το κόμμα στις εκλογές. Αλλά ένα ικανό ποσοστό ανθρώπων που δεν έχουν καμία διάθεση για επιχειρήματα ενάντια στην κυβερνητική πολιτική, που δεν είναι καθόλου έτοιμοι να ακούσουν συλλογισμούς ή κριτικές του κυβερνητικού έργου. Που τέλος πάντων, δεν ενδιαφέρονται για λογικές αποτιμήσεις ή σχόλια αξιολόγησης της οικονομίας, της Παιδείας ή άλλου τομέα που θα λαμβάνονται αποφάσεις.
Και όπως είναι φυσικό, ούτε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας θα έχει όρεξη να αναπτύξει έναν ώριμο λόγο αντιπαράθεσης ούτε και τα στελέχη του κόμματος. Αφού ο πυρήνας των ψηφοφόρων του θα συνεχίζει να διεγείρεται από τα fake news και τα «ολογράμματα» μισητών προσώπων.
Το ευτύχημα είναι ότι, ενώ μέχρι πρόσφατα, οι επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ στην προπαγάνδα δεν ήταν κακές, από τις εκλογές και μετά, όλα τα δείγματα είναι φτηνά και γελοία…
