Συλλογή, διαλογή, ξεσκαρτάρισμα, επισκευή, επαναχρησιμοποίηση! Αυτές οι πέντε λέξεις που συνεπάγονται πέντε πολύ σοβαρές διαδικασίες, φέρνουν μια μίνι «επανάσταση» στο χώρο της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας, δίνοντας δεύτερη ζωή σε εκατομμύρια ηλεκτρικές συσκευές παγκόσμια, που αντί να πετιούνται στις χωματερές ή να γίνονται σκραπ, επισκευάζονται και επαναπροωθούνται στην αγορά.
Διαδικασία που συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος, με κατακόρυφη μείωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων, αξιοποιώντας πιο υπεύθυνα τους ενεργειακούς πόρους του πλανήτη.
Πρόκειται για ουσιαστικά έναν καινούριο «κλάδο» που γεννιέται μέσα από την επιτακτική ανάγκη για την υπεύθυνη διαχείριση των ενεργειακών πόρων της γης. Μια καινούρια… αγορά που κερδίζει διαρκώς έδαφος, έχοντας τεράστια περιθώρια ανάπτυξης, μέσω της καλλιέργειας κουλτούρας υπεύθυνης εναπόθεσης και επαναχρησιμοποίησης.
Όπως τόνισε στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του καινοτόμου έργου LIFE RE-WEEE ο πρόεδρος του δ.σ. του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) Νικόλαος Χιωτάκης, «απ’ όλες τις χώρες της Ε.Ε. μόνο δύο έχουν πιάσει το στόχο του 65% της επαναχρησιμοποίησης. Ούτε η Ελλάδα έχει πιάσει το στόχο, όμως μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια, πιστεύουμε να μπορέσουμε».
Ο κύκλος ζωής μιας τέτοιας συσκευής, ενός τέτοιου εξοπλισμού, ξεκινάει από τα σημεία συλλογής, τα «πράσινα» σημεία του εκάστοτε δήμου. Τόσο το δημόσιο όσο και ο ιδιωτικός τομέας συμβάλουν στη συλλογή των προϊόντων αυτών.
«Κλειδί» για την επιτυχία όλης αυτής της προσπάθειας που στοχεύει στην κυκλική οικονομία, είναι η διάθεση αυτών των προϊόντων ξανά στην αγορά, διαδικασία που συνεπάγεται εξοικείωση των πολιτών αλλά και ύπαρξη «γραμμών» διοχέτευσης. Καθοριστική επίσης είναι η ευαισθητοποίηση των πολιτών σ’ όλη αυτή την κουλτούρα. «Όσο λιγότερα τέτοια απόβλητα βλέπουμε δίπλα από τους κάδους των συμβατικών αποβλήτων, τόσο θα προχωράει η διαδικασία αυτή», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Χιωτάκης. Επίσης, τονίστηκε η ανάγκη προσαρμογής του νομικού πλαισίου ώστε να απελευθερωθεί περαιτέρω αυτή η νέα αγορά.
Από την πλευρά της, η κα Αντιγόνη Δαλαμάγκα, διευθύντρια της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, τόνισε ότι όλες αυτές οι διαδικασίες της ανακύκλωσης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών συγκροτούν ένα διεθνές οικολογικό δίκτυο. Τα μέλη είναι 26 σε όλη την Ευρώπη ενώ απασχολούν πάνω από 100 χιλ. εργαζόμενους.
Ποιο είναι το έργο Life Re-Weee
Σε ό,τι αφορά το καινοτόμο έργο LIFE RE-WEEE, ολοκληρώθηκε μετά από πέντε χρόνια συνεχούς κι εντατικής δουλειάς, που περιελάμβανε την ανάπτυξη υποδομών «προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση» και τη δημιουργία κουλτούρας πρόληψης παραγωγής Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ).
Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από το χρηματοδοτικό εργαλείο της Ε.Ε., Life Environment. Εταίροι του έργου είναι η Ανακύκλωση Συσκευών, Συντονιστής Δικαιούχος ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, το Πράσινο Ταμείο, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, καθώς και το Ευρωπαϊκό δίκτυο RREUSE.
Στο πλαίσιο του Έργου και σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης της Ε.Ε. για την Κυκλική Οικονομία και τις βασικές αρχές που αυτό διέπει, αναπτύχθηκαν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, δύο Κέντρα Διαλογής και Ταξινόμησης (ΚΔΤ). Το πρώτο ΚΔΤ λειτούργησε στην Αττική από την εταιρεία «ECORESET», ενώ το δεύτερο αναπτύχθηκε στην Κεντρική Μακεδονία από την εταιρεία «ΧΕΡΜΕΣ ΙΚΕ», σε συνεργασία με το Δήμο Ωραιοκάστρου που παραχώρησε τις κτηριακές υποδομές.
Τον εξοπλισμό και τα αναλώσιμα του ΚΔΤ έχει προμηθευτεί και χρηματοδοτήσει το Πράσινο Ταμείο. Τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα (ΑΗΗΕ) που οδηγούνται στα ΚΔΤ προέρχονται κυρίως από τα καταστήματα, όπου τα παραδίδουν οι πολίτες, ή από εταιρείες συλλογής τέτοιων αποβλήτων ανά την επικράτεια. Οι βασικές εργασίες που λαμβάνουν χώρα στα ΚΔΤ είναι η συγκέντρωση, η διαλογή (οπτικός έλεγχος) και η ταξινόμηση αυτών των αποβλήτων, ανάλογα με την κατάστασή τους, με σκοπό να ακολουθήσει προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση ή επεξεργασία.
Τι επιτεύχθηκε στον πρώτο χρόνο λειτουργίας
Κατά το πρώτο έτος λειτουργίας των δύο Κέντρων Διαλογής έχουν υποστεί οπτικό έλεγχο 3.100 τόνοι αποβλήτων, ενώ πάνω από τη μισή ποσότητα (1.600 τόνοι) οδηγήθηκε σε περαιτέρω εργασίες προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση. Οι 347 τόνοι, ήτοι το 11% από αυτούς που έχουν υποστεί οπτικό έλεγχο, έχουν περάσει επιτυχώς όλες τις εργασίες προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και αποτελούν Επαναχρησιμοποιούμενο Ηλεκτρικό και Ηλεκτρονικό Εξοπλισμό (ΕΗΗΕ). Επίσης, 104 τόνοι, μέσω και της συνεισφοράς του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον και του Πράσινου Ταμείου έχουν ήδη πωληθεί στην ελληνική και διεθνή αγορά. Όσες συσκευές δεν έχουν δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, οδηγήθηκαν στις μονάδες επεξεργασίας με τις οποίες συνεργάζεται η Ανακύκλωση Συσκευών.
Ποια προϊόντα έχουν… δεύτερη ζωή
Αξίζει να σημειωθεί ότι το υψηλότερο δυναμικό επαναχρησιμοποίησης παρουσιάζει ειδικός εξοπλισμός, όπως POS, laptop και tablets. Από τα 1.615 τεμάχια laptop και tablets που πέρασαν επιτυχώς τον οπτικό έλεγχο, το 19% έχει ήδη πωληθεί (323 τμχ), ενώ από τα 1.612 τεμάχια ειδικού εξοπλισμού, όπως POS, που πέρασαν επιτυχώς τον οπτικό έλεγχο, το 93% έχει ήδη πωληθεί (1.500 τμχ).
Μετά το τέλος του έργου οι υποδομές θα συνεχίσουν να λειτουργούν από τους αναδόχους «ECORESET» και «ΧΕΡΜΕΣ ΙΚΕ» για τουλάχιστον πέντε έτη, σύμφωνα με σύμβαση συνεργασίας με την Ανακύκλωση Συσκευών και με δυνατότητα επέκτασης της συνεργασίας. Η Ανακύκλωση Συσκευών θα συμμετέχει στο διαχειριστικό κόστος για την παρεχόμενη υπηρεσία της «προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση» με τίμημα που καθορίστηκε από την διαγωνιστική διαδικασία.
Ο οδηγός πρόληψης παραγωγής ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων αλλά και οδηγίες ορθών πρακτικών διαχείρισης αυτών, θα διανεμηθεί σε αντίστοιχα συστήματα στην Ευρώπη καθώς και στην Ε.Ε.. Συνάμα, οι τεχνικές προδιαγραφές για όλα τα στάδια λειτουργίας των ΚΔΤ θα προταθούν για ενσωμάτωση στο Νομοθετικό πλαίσιο της χώρας.
Δημιουργία κουλτούρας πρόληψης και επαναχρησιμοποίησης
Στο πλαίσιο της δημιουργίας κουλτούρας πρόληψης παραγωγής ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων, σχεδιάστηκε η διαδικτυακή πλατφόρμα Re(W)eee για ανταλλαγή ή δωρεά Ηλεκτρικών και Ηλεκτρονικών Συσκευών, η οποία είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του έργου www.rewee.gr και μπορούν να επισκέπτονται πολίτες και κοινωνικές επιχειρήσεις.
Κατά τη διάρκεια του έργου διοργανώθηκαν εφτά εκδηλώσεις «Repair Café», στις οποίες οι πολίτες μπορούσαν να επισκευάσουν δωρεάν κάποιες βλάβες στις μικροσυσκευές τους, αλλά και να ενημερωθούν για το πώς μπορούν να επισκευάζουν μόνοι τους εύκολες και συνήθεις βλάβες στις συσκευές τους.
Όπως τονίστηκε στη συνέντευξη Τύπου, τα ποσοστά επιτυχούς και λειτουργικής επισκευής των συσκευών ήταν κοντά στο 50%. Δηλαδή μία στις δύο συσκευές επισκευάστηκαν, ενώ αν υπήρχαν εξαρτήματα, σχεδόν δύο στις τρεις μπορούσαν να επισκευαστούν. Το βασικό είναι ότι σε όλες τις κατηγορίες, υπήρχε μεγάλο ποσοστό επισκευής και επαναχρησιμοποίησης, στοιχείο που δείχνει ότι καμιά συσκευή δεν πρέπει να πετάγεται αβίαστα στα σκουπίδια. Υπάρχει τεράστιο περιθώριο επισκευής και επαναχρησιμοποίησης. Μάλιστα, τόσο οι παλαιές συσκευές, παλαιότερης τεχνολογίας είχαν καλό ποσοστό επισκευής, όσο και οι πιο καινούριες.
Σύμφωνα με σχέδιο νόμου που βρίσκεται σε διαβούλευση, εργασίες ανάλογες με αυτές των «Repair Café» θα μπορούν να λαμβάνουν χώρα σε κέντρα πρότυπης επαναχρησιμοποίησης που θα δημιουργηθούν από τους ΟΤΑ. Επίσης, στο πλαίσιο του έργου, αναπτύχθηκαν Οδηγοί για τους πολίτες με συμβουλές επέκτασης του χρόνου ζωής των συσκευών τους, καθώς και τρόπους επισκευής τους σε περίπτωση απλών βλαβών. Βάσει σχεδιασμού, οι Οδηγοί πρόκειται να διανεμηθούν στους δήμους και τα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών.
Το έργο LIFE RE-WEEE θα αποτελέσει βάση για την εφαρμογή της Στρατηγικής Κυκλικής Οικονομίας που έχει τεθεί από την Ε.Ε. από το 2016 με προτεραιότητα στον
Ηλεκτρικό και Ηλεκτρονικό Εξοπλισμό. Το έργο θα συμβάλλει, επίσης, στις δράσεις του LIFE-IP CEI-Greece «Εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας στην Ελλάδα», πάντα στις επιταγές του νέου εγκεκριμένου ΕΣΔΑ 2020-2030, που περιλαμβάνει προβλέψεις για την επαναχρησιμοποίηση και για δράσεις σχετικά με την κυκλική οικονομία.
