Του Δημήτρη Σκάλκου*
Σύμφωνα με τα διορθωμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, στο 1ο τρίμηνο του έτους το ΑΕΠ αυξήθηκε σε ποσοστό 0,4% σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2016 και με το αντίστοιχο 1ο τρίμηνο του περασμένου έτους. Σε κάθε περίπτωση, ασφαλέστερες εκτιμήσεις για την πορεία της οικονομίας θα είμαστε σε θέση να κάνουμε μετά την ανακοίνωση των στοιχείων για το 2ο τρίμηνο του έτους. Ακόμη κι έτσι όμως, δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε τις επιφυλάξεις μας για τους προβλεπόμενους ρυθμούς ανάπτυξης του φετινού προϋπολογισμού (1,8%) και τις παραδοχές του μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2018-2021 (άνω του 2% κατ' έτος) και με ότι αυτό συνεπάγεται για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, την αύξηση της απασχόλησης και τη βιωσιμότητα του χρέους.
Η σημερινή πορεία των οικονομικών μεγεθών φαίνεται να διαψεύδει τη γνωστή «θεωρία του ελατηρίου», η οποία κάνει λόγο για την ταχεία επαναφορά μιας οικονομίας που έχει συρρικνωθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αντί λοιπόν μιας γρήγορης ανάκαμψης (η γραμμική απεικόνιση της οποίας δίνεται με το λατινικό γράμμα V), η πορεία που ακολουθείται μοιάζει περισσότερο με το γράμμα U, όπου η ζητούμενη ανάκαμψη πραγματοποιείται με βραδείς ρυθμούς.
Η πρόσφατη έκθεση της PwC («Από την ύφεση στην αναιμική ανάκαμψη», Ιούνιος 2017) επισημαίνει ακριβώς αυτή την αυξημένη πιθανότητα ασθενούς ανάπτυξης καθώς η ελληνική οικονομία βαδίζει στο «μονοπάτι μιας μη χρηματοδοτούμενης ανάκαμψης» (δηλαδή χωρίς αύξηση της τραπεζικής πίστης επί τρία συνεχόμενα έτη). Πρόκειται για δυσάρεστο φαινόμενο καθώς η μη χρηματοδοτούμενη ανάκαμψη αντιστοιχεί μόλις στο 1/3 της χρηματοδοτούμενης ανάπτυξης, αν και εφ' όσον βέβαια αυτή επιτυγχάνεται αφού αφορά μόλις μία στις πέντε περιπτώσεις. Άλλωστε, δεν συνηθίζεται το φαινόμενο της ανάπτυξης χωρίς επενδύσεις και επαρκή ρευστότητα.
Η PwC υπολογίζει το χρηματοδοτικό κενό για την περίοδο 2017-2022 περίπου σε 155 εκατ. ευρώ! Πώς όμως θα καλυφθεί το τεράστιο επενδυτικό έλλειμμα (το 2016 πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μόλις 13 άμεσες ξένες επενδύσεις) στο βαθμό που απουσιάζουν όλες εκείνες οι αναγκαίες προϋποθέσεις που θα οδηγούσαν σε ταχεία οικονομική ανάκαμψη; Στο πεδίο της χρηματοδότησης της οικονομίας επικρατεί στασιμότητα. Ακόμη εκκρεμεί η ρύθμιση των κόκκινων δανείων, η ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ δεν έχει καταστεί εφικτή, οι γνωστοί περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων παραμένουν, η εκτέλεση του ΠΔΕ δεν είναι ικανοποιητική. Στο πεδίο της διαρθρωτικής προσαρμογής, οι μεταρρυθμίσεις βαλτώνουν και σχεδόν όλοι οι δείκτες ανταγωνιστικότητας παραμένουν στάσιμοι ή χειροτερεύουν (είναι ενδεικτική η πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Επετηρίδας Ανταγωνιστικότητας για το 2016).
Κύριος όμως ανασχετικός παράγοντας για την ανάκαμψη της οικονομίας είναι η διάχυτη πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα που αυξάνει το αυξημένο «ρίσκο» που αντιπροσωπεύει η χώρα καθιστώντας απαγορευτική κάθε μακροπρόθεσμη επενδυτική πρωτοβουλία. Και συνακόλουθα η παραπαίουσα πολιτική αξιοπιστία που γίνεται φανερή σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής ζωής.
Η αλλαγή πολιτικής κατεύθυνσης είναι μονόδρομος. Επιβάλλεται η αποκατάσταση της πολιτικής μας αξιοπιστίας και η διαμόρφωση ενός φιλικού επενδυτικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος, με την εφαρμογή ενός εθνικού αναπτυξιακού σχεδίου με κύριους άξονες τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης, την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις κύρια στις αγορές προϊόντων. Δεν μπορούμε να χάσουμε άλλο χρόνο.
*Ο Δημήτρης Σκάλκος είναι πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Αλλάζει η Ελλάδα;» (εκδόσεις Επίκεντρο).
