Του Δημήτρη Κούρκουλα
Υπάρχει διαδεδομένη η άποψη ότι το απλό συμφέρον αποτελεί τον ισχυρότερο ψυχολογικό παράγοντα στην πολιτική. Η πείρα όμως έχει αποδείξει ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η δύναμη του εγκλήματος και της καταπάτησης των ηθικών αξιών είναι ισχυρότερη και ανεξάρτητη από το απλό συμφέρον. Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώθηκε από τον οχετό που κατέκλυσε τα κοινωνικά δίκτυα με αφορμή της επίθεση κατά του δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη αλλά και την επίθεση του Ρουβίκωνα, των «μωρών» του Τόσκα, στο Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο που έχει ως κύρια αποστολή τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας, το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Έχει συχνά διαπιστωθεί πως ο όχλος χαιρετίζει τις πράξεις βίας και συχνά αισθάνεται θαυμασμό. Οι πεποιθήσεις ενός φασίστα, ενός ναζιστή ή ενός μπολσεβίκου δεν κλονίζονται όταν οι βιαιοπραγίες και τα εγκλήματα διαπράττονται εναντίον ανθρώπων ή θεσμών που ανήκουν σε εχθρικό ιδεολογικό χώρο. Το ζήσαμε με τα εκατομμύρια θύματα του ναζισμού και του σταλινισμού και τη σκανδαλώδη άρνηση των οπαδών τους να στιγματίσουν ή έστω να αναγνωρίσουν τα μαζικά εγκλήματα. Ζήσαμε μάλιστα και το εντελώς απίθανο, όπως γλαφυρά αναφέρει η φιλόσοφος Χάνα Αρεντ, να μην κλονίζεται η πίστη κάποιου φανατικού οπαδού, ακόμα και όταν γίνεται ο ίδιος θύμα διωγμών, καταδικάζεται άδικα, διαγράφεται από το κόμμα και στέλνεται σε καταναγκαστικά έργα.
Τα φανατισμένα μέλη ενός ολοκληρωτικού κινήματος ταυτίζονται απόλυτα με το κίνημα και χάνουν την ικανότητα να συναισθανθούν μια εμπειρία, να σκεφθούν με τους κανόνες της λογικής και να δράσουν σύμφωνα με τις επιταγές της ηθικής. Είναι εξάλλου λάθος να αποδίδεται η δημοτικότητα των δύο μεγάλων εγκληματιών του 20ού αιώνα, του Στάλιν και του Χίτλερ, αποκλειστικά και μόνο σε μια συστηματική προπαγάνδα βασισμένη στο ψέμα. Η υποστήριξη του ολοκληρωτισμού από τις μάζες δεν εξηγείται ούτε με την άγνοια ούτε με την πλύση εγκεφάλου. «Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία υπήρξε νόμιμη σύμφωνα με την αρχή της πλειοψηφίας και ούτε αυτός ούτε ο Στάλιν θα είχαν μπορέσει να διατηρήσουν την επιβολή τους πάνω σε μεγάλους πληθυσμούς αν δεν είχαν την εμπιστοσύνη των μαζών» (Χάνα Αρεντ, «Το ολοκληρωτικό σύστημα»).
Η χώρα μας έχει το προνόμιο να είναι μια δυτικού τύπου πλουραλιστική κοινωνία που σέβεται και εξασφαλίζει όλες τις θεμελιώδεις αξίες και αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Είμαστε συνεπώς προστατευμένοι από αυταρχικές ή ολοκληρωτικές παρεκτροπές, που αν και παραμένουν περιθωριακές, εξαπλώνονται κατά τρόπο ανησυχητικό και εδώ και αλλού. Απαιτείται διαρκής εγρήγορση, ομόφωνη καταδίκη και μηδενική ανοχή σε κάθε εκδήλωση ολοκληρωτικής συμπεριφοράς. Οι απόπειρες μικροπολιτικής εκμετάλλευσης της επίθεσης Μπουτάρη και η προσπάθεια υποβάθμισης της δράσης των σοσιαλφασιστών του Ρουβίκωνα δεν συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των ακραίων και επικίνδυνων παρεκτροπών.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Φιλελεύθερο στις 25 Μαΐου.
