της Έφης Μπάσδρα*
Είναι ίσως η πιο επαίσχυντη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συνιστά εκδήλωση των ιστορικά άνισων σχέσεων ισχύος μεταξύ των γυναικών και των ανδρών. Αναδείχτηκε ως πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση μόλις πριν δύο δεκαετίες. Τον Δεκέμβρη του 1999 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με απόφαση της ανακήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
Το να ζεις χωρίς το φόβο να υποστείς βία, αποτελεί κορυφαίο ανθρώπινο δικαίωμα. Είναι θεμελιώδες στοιχείο και έκφραση του ελληνικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού και συστήματος αρχών και αξιών.
Η έμφυλη βία είτε μέσα στην οικογένεια είτε μέσα στην κοινωνία όπως ο βιασμός, η σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση, το trafficking/σωματεμπορία είναι βασικοί ανασταλτικοί παράγοντες για την ισότητα των φύλων και αποτελούν σοβαρότατο πρόβλημα για ολόκληρη την κοινωνία. Τα ευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι μία στις τρεις γυναίκες έχουν υποστεί βία τουλάχιστον μία φορά στην ζωή τους και στο οικογενειακό τους περιβάλλον.
Τα πρόσφατα γεγονότα σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης στον χώρο δουλειάς στην Αμερική και η μαζικότητα του κινήματος #MeToo αλλά και του #YoTambien στο Μεξικό, Ισπανία, Νότια Αμερική, του #QuellaVoltaChe στην Ιταλία, και του #Ana_kaman στα αραβικά κράτη, καταδεικνύουν ότι το πρόβλημα είναι σημαντικό και έχει βαθειές ρίζες.
Τα στοιχεία στην Ελλάδα δείχνουν ότι το 68% των γυναικών που υπέστησαν κακοποίηση είναι έγγαμες, αναγάγοντας το πρόβλημα σε ενδοοικογενειακή υπόθεση.
Τα 7 στα 10 θύματα κακοποίησης είναι γυναίκες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ανώτερης ή ανώτατης εκπαίδευσης ενώ οι 6 στις 10 κακοποιημένες γυναίκες βρίσκονται σε μέτρια ή καλή οικονομική κατάσταση. Η σχέση λοιπόν της κακοποίησης με το χαμηλό μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο των γυναικών είναι μύθος. Το ίδιο ισχύει και για τους άνδρες.
Περισσότεροι από τους μισούς δράστες είναι δευτεροβάθμιας ή ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης, ενώ μόνο ένας στους δέκα άνδρες δράστες είναι άνεργος. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η οικονομική κρίση δυστυχώς επηρεάζει αυξητικά το φαινόμενο και θα συνεχίζει να υφίσταται αφού παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα με φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας και βίας κατά των γυναικών έχουν την τάση να αναπαράγουν το φαινόμενο.
Η πρόσφατη ψήφιση από το Ελληνικό Κοινοβούλιο του νόμου Ν.4531/2018, ο οποίος εμπεριέχει αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα, και η Κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης) αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την πρόληψη της βίας και την προστασία των γυναικών. Απώτερος στόχος η ουσιαστική ενδυνάμωση των γυναικών μέσα από την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων φύλου και η προώθηση μιας ουσιαστικής ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Όσο όμως συνεχίζεται το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών δεν μπορούμε να μιλάμε για πρόοδο σε θέματα ισότητας, αφού η βία αυτή αποτελεί απόδειξη της ριζωμένης έμφυλης νοοτροπίας ανισότητας. Σήμερα ευτυχώς υπάρχουν δομές όπως οι γραμμές βοήθειας, οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι ψυχολόγοι, οι υποστηρικτικοί οργανισμοί που παρέχει η πολιτεία, που στηρίζουν την κακοποιημένη γυναίκα. Έτσι το ποσοστό των γυναικών που δεν φοβούνται να καταγγείλουν κακοποίηση έχει αυξηθεί, όμως τα περιστατικά βίας τα οποία δεν καταγγέλλονται συνεχίζουν να είναι πολλά.
Και εκεί χρειάζεται η διαρκής στήριξη από την πολιτεία με ενημέρωση στο σχολείο, στους γονείς, σε όλους. Αυτό είναι η μία πλευρά. Η άλλη έχει να κάνει με το σπάσιμο της σιωπής. Μόνον έτσι θα καταπολεμηθεί και θα εξαλειφθεί το φαινόμενο. Μόνο όταν ξεπεραστούν ο φόβος και η ντροπή, οι γυναίκες θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα μιλώντας για αυτό και κάνοντας μια πρώτη αρχή για να το λύσουν. Το όφελος θα είναι ανεκτίμητο: γι΄ αυτές, για την οικογένεια τους, για τα παιδιά τους, για το μέλλον ολόκληρης της κοινωνίας.
* Η κ. Έφη Μπάσδρα είναι καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Πανελλαδικής Οργάνωσης Γυναικών «Παναθηναϊκή» και πρώην Γραμματέας Γυναικείων Θεμάτων της ΝΔ.
