Τον περασμένο μήνα, έγραψα για κάποιες από τις διανοητικές συνεισφορές του ιστορικού της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας Robert Hessen, ο οποίος πέθανε στις 15 Απριλίου. Δεν είχα πρόσβαση τότε στη συνεισφορά του στο βιβλίο της Ayn Rand Capitalism: The Unknown Ideal (Καπιταλισμός: Το άγνωστο ιδεώδες). Πήρα ένα αντίγραφο του βιβλίου αυτού από τη βιβλιοθήκη και βρήκα το δοκίμιό του - τιτλοφορείται «Οι επιπτώσεις της βιομηχανικής επανάστασης στις γυναίκες και τα παιδιά» (The Effects of the Industrial Revolution on Women and Children).
Σήμερα πιστεύω ότι είναι πολύ καλό. Όταν το πρωτοδιάβασα, στα 17 μου, πίστευα πως ήταν ότι ήταν απίστευτα καλό. Γιατί αυτή η αλλαγή στις απόψεις μου; Επειδή πλέον γνωρίζω περισσότερα από τη σχετική βιβλιογραφία και έτσι ο συλλογισμός και τα συμπεράσματά του, τα οποία εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι σωστά, δεν με εκπλήσσουν. Αλλά τότε, με εξέπληξαν. Δεν ήμουν ιδιαίτερα δεινός αναγνώστης, παρά μόνο κατά διαστήματα, και μεγάλο μέρος της ανάγνωσης μου αφορούσε μυθιστορήματα.
Έτσι, αν με ρωτούσατε τότε αν η βιομηχανική επανάσταση ήταν καλή ή κακή για τις γυναίκες και τα παιδιά, θα απαντούσα αυτό που έλεγαν οι άνθρωποι γύρω μου: ήταν κακή.
Ο ήρεμος συλλογισμός του Μπομπ Χέσεν με χτύπησε σαν κεραυνός. Ο Χέσεν εξέτασε υπομονετικά τις επιπτώσεις της βιομηχανικής επανάστασης στην παιδική θνησιμότητα (η οποία μειώθηκε), στις ευκαιρίες και στο εισόδημα των γυναικών (τα οποία αυξήθηκαν) και στην ανεξαρτησία των γυναικών (η οποία αυξήθηκε) Απάντησε επίσης στους κύριους επικριτές της Βιομηχανικής Επανάστασης. Όλα όσα είπε έβγαζαν νόημα: απλώς δεν είχα τα σκεφτεί ποτέ.
Ακολουθεί ένα απόσπασμα από την αρχή του δοκιμίου του:
«Δεν μπορεί κανείς να αποτιμήσει το φαινόμενο της παιδικής εργασίας στην Αγγλία κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης του τέλους του δέκατου όγδοου αιώνα και των αρχών του δέκατου ένατου αιώνα, εκτός εάν συνειδητοποιήσει ότι η εισαγωγή του εργοστασιακού συστήματος πρόσφερε ένα μέσο αποκόμισης των προς το ζην, ένα μέσο επιβίωσης, σε δεκάδες χιλιάδες παιδιά που θα δεν έφταναν τη νεανική ηλικία στην προκαπιταλιστική εποχή.
Το εργοστασιακό σύστημα οδήγησε σε άνοδο του γενικού βιοτικού επιπέδου, σε ραγδαία πτώση των ποσοστών των θανάτων στις πόλεις και σε μείωση της βρεφικής θνησιμότητας - και προκάλεσε μια άνευ προηγουμένου πληθυσμιακή έκρηξη.
Το 1750, ο πληθυσμός της Αγγλίας ήταν έξι εκατομμύρια. Το 1800 είχε φτάσει τα εννέα εκατομμύρια το 1800 και τα δώδεκα εκατομμύρια το 1820, ένας ρυθμός αύξησης χωρίς προηγούμενο σε καμία εποχή. Η ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού άλλαξε σημαντικά. Το ποσοστό των παιδιών και των νέων αυξήθηκε απότομα. "Το ποσοστό των βρεφών που γεννήθηκαν στο Λονδίνο και πέθαναν πριν την ηλικία των πέντε ετών" μειώθηκε από 74,5% το 1730-49 σε 31,8% το 1810-29. [Το απόσπασμά του είναι από το Mabel C. Buer, Health, Wealth, and Population in the Early Days of the Industrial Revolution, 1760-1815]».
ΥΓ. Εδώ θα βρείτε την οπτική του Clark Nardinelli, στο David R. Henderson, ed., The Concise Encyclopedia of Economics, σχετικά με το πόσο γρήγορα αυξήθηκαν οι μισθοί κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης.
ΥΓΓ. Τον Μάρτιο του 2020, έγραψα για τη συμβολή του Robert Hessen στην αποκάλυψη του ηρωικού ρόλου του Charles Lindbergh ως προς την παροχή πληροφοριών για την πολεμική προσπάθεια της Γερμανίας να κατασκευάσει αεροπλάνα πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
* Ο David Henderson είναι ερευνητής στο Hoover Institution και καθηγητής οικονομικών στη μεταπτυχιακή σχολή διοίκησης επιχειρήσεων και δημόσιας διοίκησης του Naval Postgraduate School στο Monterey της Καλιφόρνιας
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 2 Μαΐου 2024 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.
