Τι κάνει τους μετανάστες στη Λιβύη να μπαίνουν σε σαπιοκάραβα και να δέχονται να κλειδωθούν γυναικόπαιδα στα αμπάρια; Οι πρακτικές των διακινητών που δρουν στη χώρα, όπως προκύπτει από διεθνείς οργανισμούς και μαρτυρίες των ίδιων των μεταναστών, τούς οδηγούν σε τέτοια απελπισία που μπαίνουν στη διαδικασία να ρισκάρουν το θάνατο στον «υγρό τάφο της Μεσογείου». Ο εμφύλιος στη χώρα δημιουργεί συνθήκες ιδανικές για τη δράση των κυκλωμάτων και οι προβλέψεις για την εξέλιξη του φαινομένου είναι δυσοίωνες παρά τα κονδύλια της ΕΕ που δεν απέτρεψαν τη νέα τραγωδία ανοικτά της Πύλου.
Στα μέσα Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια επιδρομής σε μια αποθήκη διακινητών στην πόλη Ταζερμπού, στη νοτιοανατολική Λιβύη, από άνδρες του Τμήματος για την Καταπολέμηση της Παράνομης Μετανάστευσης (DCIM) εντοπίστηκαν 231 μετανάστες στοιβαγμένοι στο κτίριο. Μεταξύ αυτών 80 παιδιά.
Τα παιδιά ήταν ηλικίας από πέντε έως 14 ετών και προέρχονταν από τη Σομαλία, την Ερυθραία και την Αιθιοπία και σύμφωνα με τους αστυνομικούς είχαν επάνω τους σημάδια βασανιστηρίων, όπως εγκαύματα και σημάδια από χτυπήματα με λάστιχα νερού και αιχμηρά εργαλεία.
Η φρίκη δεν τελείωσε εκεί. Τριάντα πέντε από αυτούς που είχαν παγιδευτεί στην αποθήκη πέθαναν αμέσως μετά την απελευθέρωσή τους, συμπεριλαμβανομένων 10 παιδιών, ως αποτέλεσμα των βασανιστηρίων που υπέστησαν ή των ασθενειών από τις οποίες προσβλήθηκαν, σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε τότε στο The New Arab.
U.N. investigators are seeking to verify reports of mass graves thought to contain the corpses of migrants at a trafficking hub in Libya, they said in a report that also documented incidents of rape, murder and torture https://t.co/Zq7CvOVvd4 1/5 pic.twitter.com/LWVqfK3bS8
— Reuters (@Reuters) March 28, 2022
Πολλοί από τους μετανάστες, μεταξύ των οποίων 70 παιδιά, είχαν προσβληθεί από φυματίωση και όλοι υπέφεραν επίσης από υποσιτισμό.
Οι διακινητές ανθρώπων στη Λιβύη συγκεντρώνουν μετανάστες και τους κρατούν σε αποθήκες που βρίσκονται διάσπαρτες στις περιοχές Tajarhi, Traghan, Ash Shwayrif, Nasmah, Bani Walid και Ajaylat. Στη συνέχεια οι μετανάστες μεταφέρονται στα βορειοδυτικά, όπου σημεία αναχώρησης για την Ευρώπη βρίσκονται διάσπαρτες στις ακτές, σύμφωνα με τον Μοχάμεντ Αλ Σαΐντι Ιμπραχίμ, ερευνητή μιας από τις ομάδες περιπολίας της DCIM στην έρημο.
1/2 #Libya 05.06.23 - Joint Security Forces during clearing operations in Al-Khuwair area, south of Tobruk demolished several compounds used by human smugglers to house #migrants. #migrantcrisis #DontTakeToTheSea #seenotrettung #Frontex pic.twitter.com/l5Poi4MQsP
— Migrant Rescue Watch (@rgowans) June 6, 2023
Ο ίδιος συμμετείχε σε τρεις επιδρομές σε αποθήκες στο Nasmah, το Ash Shwayrif και το Bani Walid μεταξύ Φεβρουαρίου 2019 και Ιουνίου 2022 και δήλωσε ότι σε αυτές βρήκαν παιδιά από τον Νίγηρα, τη Σομαλία, την Ερυθραία, το Τσαντ και το Σουδάν.
Σύμφωνα με την εμπειρία του, η πλειονότητα των βασανισθέντων είναι από αφρικανικές χώρες και πιστεύει ότι αυτό συμβαίνει επειδή οι χώρες αυτές δεν δείχνουν ευαισθησία για τη μοίρα των πολιτών τους και είναι απρόθυμες να συνεργαστούν σε θέματα γύρω από τους μετανάστες.
Μεταπώληση μεταναστών από διακινητή σε διακινητή
Οι μαρτυρίες των μεταναστών δείχνουν ότι οι περισσότεροι έρχονται σε άμεση επαφή με διακινητές ανθρώπων στις χώρες καταγωγής τους και ενθαρρύνονται να ξεκινήσουν το ταξίδι, με τη διαβεβαίωση ότι θα διευκολυνθεί η διέλευσή τους στη βόρεια Λιβύη και στη συνέχεια στην Ευρώπη.
Ωστόσο, όταν περνούν τα λιβυκά σύνορα, οι μετανάστες βρίσκονται στοιβαγμένοι σε αποθήκες, αφού ο αρχικός διακινητής τους πουλάει σε διακινητές στο εσωτερικό της Λιβύης.
Κάποιοι μετανάστες ταξιδεύουν με παιδιά που είναι είτε δικά τους είτε από την ίδια περιοχή. Ο Μαχμούντ Αλσινίνι, μέλος του παραϊατρικού προσωπικού στο κέντρο κράτησης Ain Zara, δηλώνει στο The New Arab ότι το φαινόμενο των οικογενειών που μεταναστεύουν με τα παιδιά τους ή συνοδεύουν παιδιά άλλων οικογενειών έχει γίνει πιο συχνό από το 2017.
Όταν οι μετανάστες ερωτώνται γιατί έφεραν τις οικογένειές τους, τα παιδιά τους και τα παιδιά άλλων οικογενειών, λένε ότι οι μεσάζοντες και οι διακινητές στην πατρίδα τους έδειξαν φωτογραφίες οικογενειών που είχαν καταφέρει να φτάσουν στην Ευρώπη», μια ψεύτικη υπόσχεση που δίνει στις οικογένειες που υποφέρουν από την εξοντωτική φτώχεια και την ανεργία στις χώρες καταγωγής τους την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.
Όποιος μπορεί να συνεχίσει να πληρώνει, θα τον παίρνει μια άλλη ομάδα λαθρεμπόρων και θα συνεχίζει να μεταφέρεται προς τα σημεία λαθρεμπορίας που είναι διάσπαρτα στις βόρειες λιβυκές ακτές, αλλά όσοι δεν μπορούν να πληρώσουν, θα εγκλωβίζονται στην τελευταία αποθήκη που θα φτάνουν πριν να μην μπορούν να συνεχίσουν να πληρώνουν. Εκεί αρχίζουν τα βασανιστήρια - αποστέλλονται φωτογραφίες που δείχνουν ότι βασανίζονται στις οικογένειές τους προκειμένου να τις εκβιάσουν.
Υπάρχουν καταγγελίες ότι οι διακινητές βιντεοσκοπούν τα παιδιά που βασανίζονταν και στέλνουν τα βίντεο στις οικογένειές τους. Ήταν σαφές ότι οι διακινητές το θεωρούσαν αυτό ως έναν αποτελεσματικό τρόπο για να εξαναγκάσουν τις οικογένειες σε γρήγορη καταβολή των λύτρων.
Torture in Libya, war in Darfur, a home village in southern Sudan and the emblematic baobab tree in Senegal -- the drawings displayed on the bridge of the Ocean Viking rescue ship tell of the lives of the migrants on board https://t.co/cS5jaaKlCV pic.twitter.com/t5NhdgnDiV
— AFP News Agency (@AFP) August 18, 2019
Ο Αλσινίνι λέει ότι τα παιδιά φτάνουν στα κέντρα κράτησης με τις μητέρες τους ή μερικές φορές ασυνόδευτα. Από τα τελευταία, λέει ότι υπάρχουν δύο ομάδες: εκείνα κάτω των δέκα ετών, των οποίων τα μέλη της οικογένειας έχουν πεθάνει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ή του εγκλεισμού, μερικές φορές λόγω βασανιστηρίων, και εκείνα που είναι λίγο μεγαλύτερα, των οποίων οι οικογένειες τα εμπιστεύονται σε άλλες οικογένειες μεταναστών, ώστε να βρουν δουλειά στη Λιβύη, πριν πάρουν το δρόμο για την Ευρώπη για να εργαστούν και να στείλουν χρήματα στις οικογένειές τους.
Το οικονομικό «παζάρι» των Λίβυων με την Ευρώπη
Οι διακινητές εκμεταλλεύονται τον εμφύλιο που επικρατεί στη Λιβύη και ευρωπαικές χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή υποδοχής προσπαθούν να κάνουν επαφές με τις διάφορες πλευρές για να εξασφαλίσουν συνεργασία. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Al Ain News, ο Λίβυος ειδικός σε θέματα ασφάλειας Αμπντουλάχ Αλ-Ταουάτι δήλωσε ότι η απόφαση της ιταλικής κυβέρνησης να πραγματοποιήσει συνομιλίες και με τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, τον ηγέτη του Λιβυκού Εθνικού Στρατού, είναι μια σοφή κίνηση.
Ο Αλ-Ταουάτι πιστεύει ότι η προσέγγιση της Ιταλίας προς τον στρατηγό Χαφτάρ είναι η ενδεδειγμένη, καθώς είναι ο πιο ισχυρός άνθρωπος στη Λιβύη και ηγείται ενός πραγματικού τακτικού στρατού που μπορεί να ελέγξει τη μετανάστευση εάν του δοθεί υποστήριξη.
Ένα από τα πράγματα που βάζουν στο τραπέζι οι Λίβυοι σε αυτές τις προσεγγίσεις είναι να αρθεί το ισχύον εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στον λιβυκό στρατό που ισχύει από το 2011 γιατί, όπως υποστηρίζουν, έχει περιορίσει τις δυνατότητές του να ελέγξει τη μετανάστευση.
Πάντως, όπως απέδειξε η τραγωδία στην Πύλο, η κατάσταση δεν βελτιώνεται παρά τις προσπάθειες με χρηματοδοτήσεις στις οποίες καταφεύγει κατά καιρούς η ΕΕ.
Τον Ιούλιο του 2019 η ΕΕ ενέκρινε πέντε νέα προγράμματα που σχετίζονται με τη μετανάστευση στη Βόρεια Αφρική, συνολικού ύψους 61,5 εκατ. ευρώ. Τα έργα περιλαμβάνουν την προστασία και τη βοήθεια για τους πρόσφυγες και τους ευάλωτους μετανάστες, τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Λίβυων και την προώθηση της εργασιακής αξιοποιήσης των μεταναστών.
Τα εν λόγω προγράμματα εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του καταπιστευματικού ταμείου έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για την Αφρική. Το EUTF για την Αφρική συστάθηκε τον Νοέμβριο του 2015 για να αντιμετωπίσει τα βαθύτερα αίτια του αναγκαστικού εκτοπισμού και της παράτυπης μετανάστευσης και να συμβάλει στην καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης. Ο συνολικός προϋπολογισμός του ταμείου υπερβαίνει τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Τον Νοέμβριο του 2022, λόγω της σημαντικής αύξησης της μεταναστευτικής πίεσης στη διαδρομή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα σχέδιο δράσης της ΕΕ για την Κεντρική Μεσόγειο για την αντιμετώπιση των πολλών προκλήσεων κατά μήκος της διαδρομής. Το σχέδιο δράσης προτείνει 20 μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση της παράτυπης και μη ασφαλούς μετανάστευσης, στην παροχή λύσεων στις αναδυόμενες προκλήσεις στον τομέα της έρευνας και διάσωσης και στην ενίσχυση της αλληλεγγύης που εξισορροπείται έναντι της ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών.
Τον Δεκέμβριο του 2022 η ΕΕ και οι Αφρικανοί εταίροι εγκαινίασαν μια Ομάδα Πρωτοβουλιών για την Ευρώπη, η οποία, μεταξύ άλλων, εστιάζει στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου, για να διασφαλίσει τις κοινές προσπάθειες των κρατών μελών και της ΕΕ για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων. Αυτό περιλαμβάνει μια συγκεκριμένη πρωτοβουλία που κινητοποιεί 1,13 δισ. ευρώ για να συνεργαστεί με τους σχετικούς αφρικανικούς εταίρους.
Αύξηση ρεκόρ αφίξεων μέσω κεντρικής Μεσογείου
Η Frontex, η ευρωπαική υπηρεσία ελέγχου των συνόρων της ΕΕ δήλωσε ότι αναμένει φέτος αριθμό ρεκόρ ανθρώπων που θα επιχειρήσουν να περάσουν παράνομα στην Ευρώπη, προσθέτοντας ότι η φτώχεια και η κλιματική αλλαγή είναι οι κύριες κινητήριες δυνάμεις πίσω από τη μετανάστευση και όχι οι συγκρούσεις.
Πάνω από 80.000 άνθρωποι έχουν φθάσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω διαύλων παράτυπης μετανάστευσης μέχρι στιγμής φέτος, σύμφωνα με τον Frontex. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο συνολικός αριθμός για το 2023 μπορεί να ξεπεράσει τον περσινό.
⬆️ In the first four months of 2023, the number of irregular border crossings increased to nearly 80 700, almost 30% more than a year ago and the highest total for the January-April period since 2016,
— Frontex (@Frontex) May 15, 2023
More: https://t.co/exhHLZAAuq pic.twitter.com/wpHHspWBcL
Περίπου 330.000 παράτυπες αφίξεις καταγράφηκαν πέρυσι σε ολόκληρη την ΕΕ, σύμφωνα με τον Frontex, καθιστώντας το ποσοστό αυτό το υψηλότερο από το 2016. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έφτασαν στην Ευρώπη εκείνη την περίοδο, με αποτέλεσμα να γίνουν αυστηρότεροι συνοριακοί έλεγχοι και διαδικασίες ασύλου σε ολόκληρη την ήπειρο.
Οι αριθμοί του Frontex δείχνουν ότι μέχρι σήμερα φέτος, ο αριθμός των ανθρώπων που προσπαθούν να έρθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τη Βόρεια Αφρική ειδικότερα είχε αυξηθεί κατά σχεδόν 300% μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2022.
Περισσότεροι από 42.000 έχουν φτάσει στην ΕΕ μέσω της Κεντρικής Μεσογείου - οι περισσότεροι με προορισμό την Ιταλία - από την αρχή του έτους. Ο Frontex δήλωσε ότι έχει παρατηρήσει μια ιδιαίτερη μετατόπιση στις μεταναστευτικές κινήσεις που ξεκινούν από την Τυνησία -- σε σύγκριση με πέρυσι, υπάρχει αύξηση κατά 1,100% των μεταναστών που ξεκινούν από την Τυνησία.
Ο οργανισμός έκανε επίσης λόγο για μια μετατόπιση των μεταναστευτικών προτύπων μεταξύ των ανθρώπων που σκοπεύουν να φτάσουν στην Ευρώπη, λέγοντας ότι όσοι φεύγουν από τη φτώχεια και την κλιματική αλλαγή άρχισαν να υπερτερούν αριθμητικά των ανθρώπων που φεύγουν από τον πόλεμο.
Ο επικεφαλής της Frontex Hans Leijtens σχολίασε εν τω μεταξύ ότι η αύξηση των αριθμών συνδέεται άμεσα με τις αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των κυκλωμάτων εμπορίας ανθρώπων.
«Χρησιμοποιούν αυτή τη στιγμή μικρές μεταλλικές αυτοσχέδιες βάρκες που μπορούν να κατασκευαστούν στην παραλία μέσα σε μία ημέρα, 24 ώρες, οι οποίες θα κοστίζουν περίπου 1.000 ευρώ (1.090 δολάρια)», δήλωσε ο Leijtens, προσθέτοντας ότι αυτό τους επιτρέπει να μειώσουν την τιμή που χρεώνουν.
«Οι χαμηλότερες τιμές σημαίνουν ότι πρέπει να έχουν μεγαλύτερους αριθμούς μεταναστών. Έτσι, υπάρχει λόγος να πιέζουν περισσότερο. Έτσι, αυτό μπορεί επίσης να είναι μια εξήγηση για τους αριθμούς αυτή τη στιγμή».
