Πολύ συζήτηση έγινε το τελευταίο διάστημα για το αν οι φαρμακοποιοί πρέπει να πληρωθούν για τη διανομή των τεστ που η κυβέρνηση αποφάσισε (ενδεχομένως ορθά) να διαθέσει δωρεάν στους πολίτες μέσω των καταστημάτων τους. Από τη μία πλευρά οι φαρμακοποιοί, μέσω ορισμένων εκπροσώπων τους, δήλωσαν με σαφήνεια πως για αυτή την υπηρεσία θα πρέπει να αποζημιωθούν. Από την άλλη, μεγάλη μερίδα πολιτικών, δημοσιογράφων και πολιτών ισχυρίζεται ότι το αίτημα των φαρμακοποιών είναι άδικο. Πώς μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς αυτό το ζήτημα από φιλελεύθερη σκοπιά;
Η βασική αρχή που έχουμε να αναλύσουμε είναι ότι ο καρπός της εργασίας μας είναι κάτι που μας ανήκει (αφού φυσικά αφαιρέσουμε το τίμημα του να ζούμε σε μία κοινωνία, δηλαδή τους φόρους). Αν ξεκινήσουμε από την προϋπόθεση της ελευθερίας, δηλαδή πούμε ότι κάθε μείωση της ατομικής μας ελευθερίας πρέπει να αιτιολογείται επαρκώς από εκείνον που επιχειρεί να την επιβάλλει, το βάρος της απόδειξης για το να πρέπει οι φαρμακοποιοί να διανείμουν τα τεστ δωρεάν πέφτει στην κυβέρνηση.
Το κυρίαρχο αφήγημα που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες και τάσσεται υπέρ της δωρεάν διανομής λέει ότι από τη στιγμή που ολόκληρη η χώρα βρίσκεται σε καθεστώς κρίσης, με τόσους κλάδους να έχουν υποστεί ανυπολόγιστες ζημιές από την πανδημία και τα lockdowns, είναι τουλάχιστον ανάλγητο να ζητούν οι φαρμακοποιοί (που δεν επλήγησαν από την πανδημία – ίσως και να ενδυναμώθηκαν) 10, 20, ή 50 σεντς του ευρώ για κάθε τεστ που διανέμουν. Το επιχείρημα αυτό είναι σαφώς ηθικής τάξης αφού ουδείς θέτει το ζήτημα πάνω στην αδυναμία του κράτους να πληρώσει το κόστος της υπηρεσίας που ζητά.
Ποια είναι λοιπόν η γενική ηθική αρχή πάνω στην οποία στηρίζεται; Ότι ένας συγκεκριμένος κλάδος που πηγαίνει καλά ή έστω καλύτερα από τους υπόλοιπους σε μία κρίση, έχει ένα ηθικό και οικονομικό χρέος να βλάψει τον εαυτό του προκειμένου να βοηθήσει το κράτος. Δε λέω, είναι ενδιαφέρουσα προσέγγιση αλλά σίγουρα όχι από την πλευρά ενός ανθρώπου που θέτει ως πρωταρχικό πολιτικό ζητούμενο τα ατομικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες – δηλαδή ενός φιλελεύθερου.
Αφενός, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η διανομή των τεστ μέσω των φαρμακείων έχει σημαντικά κόστη. Ορισμένα από αυτά είναι το κόστος αποθήκευσης, το κόστος διαχείρισης της διανομής τους, ο χρόνος που θα αφιερώσει κάθε φαρμακοποιός για να απαντήσει τα ερωτήματα κάθε πολίτη που προμηθεύεται ένα τεστ (χρόνος = χρήμα), το γραφειοκρατικό κόστος που συνεπάγεται κάθε συνδιαλλαγή με το κράτος, ακόμα και το κόστος που θα προκαλέσουν οι αυξημένες ουρές στα φαρμακεία. Επιπροσθέτως, υπάρχουν και κάποια ρίσκα που σχετίζονται με την επιλογή των φαρμακείων ως αποκλειστικούς διανομείς των τεστ, όπως το ότι θα αυξηθεί ο αριθμός κρουσμάτων που θα επισκεφθούν τον φαρμακοποιό τους προκειμένου να παραλάβουν το τεστ.
Αυτά τα κόστη δεν είναι τεράστια, δε θα χρεοκοπήσει κανένας φαρμακοποιός από αυτά. Όμως δεν είναι ούτε αμελητέα ούτε ανάξια αναφοράς. Η λογική λέει ότι από τη στιγμή που το κράτος επιβάλλει σε όλα τα φαρμακεία να τα αναλάβουν, κάπως θα πρέπει να τα αποζημιώσει. Το αντίθετο στην καλύτερη περίπτωση θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως ένα χαράτσι εν μέσω πανδημίας ή κίνηση εξαναγκασμού στη χειρότερη.
Για να μην ήταν η κίνηση αυτή ηθικά μεμπτή από πλευράς κράτους, και με δεδομένο ότι η διανομή θα γίνει χωρίς να αποζημιωθούν οι φαρμακοποιοί, θα έπρεπε οι ίδιοι οι φαρμακοποιοί να έχουν συμφωνήσει σε συντεχνιακό επίπεδο με την κυβέρνηση και παράλληλα, όσοι διαφωνούν να έχουν το δικαίωμα να μη διαθέτουν τα εμβόλια από την άλλη.
Τέλος, κάποιοι λίγο πιο «ψαγμένοι» αναδεικνύουν το γεγονός ότι οι φαρμακοποιοί απολαμβάνουν αρκετά προνόμια και προστασίες από τον ανταγωνισμό από το κράτος, επομένως έχουν και έναν πρόσθετο λόγο να ανταποκριθούν στο αίτημα για δωρεάν διανομή. Φυσικά, αυτή η άποψη είναι αρκετά ισχυρή και σωστή σε ένα βαθμό, όπως πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι ένα λάθος δεν διορθώνεται με ένα άλλο. Αντίθετα, τα συνεχόμενα αλυσιδωτά λάθη είναι το κύριο χαρακτηριστικό των φαύλων κύκλων.
Συνοψίζοντας, δύσκολα θα υποστηρίξει κανείς από φιλελεύθερη σκοπιά ότι οι φαρμακοποιοί πρέπει να υποχρεωθούν να δουλέψουν «τσάμπα» για το κράτος.
