Εδώ και αρκετές δεκαετίες οι οικονομικά φιλελεύθεροι παρατηρούν τα ανεπτυγμένα κράτη να ξοδεύουν ολοένα και περισσότερα χρήματα, τις γραφειοκρατίες να εμπλέκονται περισσότερο στη ρύθμιση της οικονομίας και την πολιτική τάξη να υποστηρίζει πολιτικές που περιορίζουν την ελεύθερη επιχειρηματικότητα. Τα τελευταία νέα από τη μακρινή Ονδούρα δείχνουν ότι ίσως έφτασε η ώρα την αντεπίθεσης.
Μετά από επτά και πλέον χρόνια διεργασιών, διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων με την τοπική κυβέρνηση, η πρώτη “ιδιωτική πόλη”, ή αλλιώς Ζώνη Οικονομικής Ανάπτυξης και Εργασίας (ZEDE στα ισπανικά), ενδέχεται να δεχθεί τους πρώτους της “πολίτες” μέσα στο 2021. Το όνομα της ημι-αυτόνομης πόλης είναι Prospera, Ευημερούπολη στα ελληνικά, και βρίσκεται στη νήσο Ροατάν.
Τέτοιου είδους εγχειρήματα ειδικών οικονομικών ζωνών έχουν υπάρξει αρκετές φορές στο παρελθόν. Η Κίνα τη δεκαετία του 80 υιοθέτησε αυτή την προσέγγιση ιδρύοντας τέσσερις οικονομικές ζώνες στη Σεντζέν (Shenzhen), Σιαμέν (Xiamen), Σαντού (Shantou), και Ζουνχάι (Zhunhai) με μεγάλη επιτυχία. Ακόμα παλαιότερα, η ιδιότυπη λειτουργία περιοχών όπως η Σιγκαπούρη και το Χονγκ-Κονγκ είχαν ήδη αποδείξει ότι αν μία περιοχή, όσο άγονη και αν είναι σε φυσικούς πόρους, υιοθετήσει τα βασικά θεμέλια της οικονομικής ελευθερίας - κράτος δικαίου, ελεύθερο εμπόριο, μικρό και περιορισμένο κράτος - τα αποτελέσματα μπορούν να είναι εντυπωσιακά.
Από τότε έχουν γίνει πολλές - άλλες επιτυχημένες και άλλες παταγωδώς αποτυχημένες - απόπειρες για την ίδρυση ελεύθερων ή ειδικών οικονομικών ζωνών, δηλαδή περιοχών που ενώ βρίσκονται εντός των συνόρων ενός κράτους λειτουργούν σε καθεστώς ημι-αυτονομίας και δεν δεσμεύονται από τη νομοθεσία του πέρα από κάποιες βασικές συνταγματικές επιταγές. Η πιο πρόσφατη από αυτές τις προσπάθειες, μετά από ένα σχετικά μεγάλο διάστημα ανυπαρξίας νέων εγχειρημάτων, είναι η Prospera η οποία υπόσχεται στους μελλοντικούς της κατοίκους και επενδυτές τα οφέλη των ελεύθερων αγορών, ενός ισχυρού νομικού συστήματος, βιώσιμη ανάπτυξη, χαμηλούς φόρους και καλούς μισθούς. Μάλιστα, μεγάλο μέρος του μοντέλου της βασίζεται στην ψηφιακή διακυβέρνηση και το εσθονικό μοντέλο ψηφιακών κατοίκων.
Η πορεία προς την ίδρυση αυτής της ημιαυτόνομης πόλης ήταν αρκετά μεγάλη. Η Ονδούρα χρειάστηκε να αλλάξει αρκετούς νόμους ώστε να υπάρχει πιθανότητα να ευδοκιμήσει ένα τέτοιο εγχείρημα και οι τοπικές εφημερίδες αναφέρονται συχνά σε διάφορα σκάνδαλα, δολοπλοκίες και παρασκήνια.
Τι κρατάμε από όλη αυτή την ιστορία; Αφενός η διάθεση μιας πάμφτωχης και ρημαγμένης από εμφύλιες διαμάχες, διαφθορά και εγκληματικότητα χώρας να πειραματιστεί προκειμένου να εντοπίσει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης προκειμένου να αναβαθμίσει το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών της. Επίσης, κρατάμε μικρό καλάθι γιατί πολλές αντίστοιχες προσπάθειες, ιδίως όταν εμπλέκονται φιλελεύθεροι ιδεολόγοι με διεφθαρμένες κυβερνήσεις, έχουν στην πράξη αποτύχει στους διακηρυκτικούς τους σκοπούς. Τέλος, χαιρετίζουμε τη δήλωση του Έρικ Μπρίμεν, εκτελεστικού διευθυντή της Prospera, στο Bloomberg που όταν ρωτήθηκε για την ιδεολογική του τοποθέτηση απάντησε ότι ανάμεσα στο “Χέσε το κράτος” και το “Ας ζήσουμε ελευθεριακά” η αλήθεια είναι κάπου στη μέση.