Η μονομαχία Ερντογάν - Ιμάμογλου που θα κρίνει το μέλλον
Associated Press
Associated Press

Η μονομαχία Ερντογάν - Ιμάμογλου που θα κρίνει το μέλλον

Τα όρια της ερντογανικής κυριαρχίας και η πολιτική πορεία του Εκρέμ Ιμάμογλου κρίνονται σήμερα στις κάλπες της Κωνσταντινούπολης. Πέραν από εξαιρετικά προσωπική υπόθεση, η ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης είναι για τον Τούρκο πρόεδρο η «ατμομηχανή» ισχυροποίησης του καθεστώτος του.

Για τον Ιμάμογλου, η επανεκλογή στη δημαρχία θα έλθει να σηματοδοτήσει την εδραίωσή του ως ηγέτη της αντιπολίτευσης και θα μπει σε τροχιά διεκδίκησης της τουρκικής προεδρίας στις εκλογές του 2028 -εφόσον δεν διεξαχθούν νωρίτερα.

Το διακύβευμα είναι τόσο υψηλό για αμφότερες τις πλευρές που οι κάλπες στον μεγαλύτερο Μητροπολιτικό Δήμο της Τουρκίας έχουν προσλάβει χαρακτήρα εθνικής αναμέτρησης.

Στην Κωνσταντινούπολη των 16 εκατομμυρίων κατοίκων κατά τα επίσημα στοιχεία, και των 20 εκατομμυρίων ανεπίσημα, διεξάγεται επί της ουσίας μία μονομαχία Ερντογάν-Ιμάμογλου που θα μπορούσε να κρίνει το μέλλον.

Επιδιώκοντας να πάρει τη ρεβάνς για την εντός έδρας ήττα του 2019, ο Τούρκος πρόεδρος «σήκωσε» ο ίδιος την προεκλογική εκστρατεία, στην οποία και «έριξε» επίσης όλους τους πρωτοκλασάτους υπουργούς του, σε βαθμό που κατέστη σχεδόν «αόρατος» ο επίσημος υποψήφιος του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚP) για τη δημαρχία, τεχνοκράτης πρώην υπουργός Περιβάλλοντος και Πολεοδομίας Μουράτ Κουρούμ

Η σημερινή, θα μπορούσε να είναι κατά κάποιο τρόπο η μάχη που δεν έδωσαν Ερντογάν-Ιμάμογλου στις προεδρικές εκλογές του 2023, και ειδικά εάν επιβεβαιωθούν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις και ο νυν δήμαρχος επικρατήσει εκ νέου, αναπόφευκτα θα προβάλει το …«και αν». Και αν ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δεν είχε επιμείνει τόσο, και ήταν ο Ιμάμογλου ο υποψήφιος του μετώπου της αντιπολίτευσης στις περυσινές κάλπες. Έστω και αν είναι σαφές πως η Κωνσταντινούπολη δεν αντιπροσωπεύει το σύνολο της Τουρκίας και των ψηφοφόρων της. 

O 53χρονος δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης θεωρείται σήμερα ο πιο ισχυρός πολιτικός αντίπαλος του Ερντογάν που έχει αναδείξει το στρατόπεδο της κεμαλικής αντιπολίτευσης τα τελευταία 20 χρόνια. Είναι εκείνος που στέρησε το 2019 από τον Τούρκο πρόεδρο το «τρόπαιο» της Κωνσταντινούπολης, η οποία αποτέλεσε την πολιτική του αφετηρία με την εκλογή στη δημαρχία το 1994 ως υποψήφιος του ισλαμιστικού Κόμματος Ευημερίας του Νετζμετίν Ερμπακάν. Το 2019 ήταν η πρώτη φορά σε 25 χρόνια που το ΑΚΡ έχανε την Κωνσταντινούπολη.

Εφόσον επανεκλεγεί, ο Εκρέμ Ιμάμογλου θα είναι ο μόνος πολιτικός που έχει κερδίσει δύο φορές τον Ερντογάν -ή για την ακρίβεια τρεις, καθώς λόγω ενστάσεων η ψηφοφορία προ πενταετίας επαναλήφθηκε, και η νίκη του ήταν ακόμη ισχυρότερη με ποσοστό 54%. Αν συμβεί αυτό θα ανοίξει ο δρόμος για να γίνει ο φυσικός ηγέτης της αντιπολίτευσης, και ίσως ακόμη και ο επόμενος πρόεδρος της Τουρκίας. Υπό την προϋπόθεση όμως ότι η δυναμική που θα δημιουργήσει η νίκη του αποδειχθεί αρκετά ισχυρή ώστε να καταφέρει να υπερβεί τις ενδημούσες στο εσωτερικό του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) έριδες.

Αντίθετα με το 2019, σε αυτές τις εκλογές ο Ιμάμογλου δεν διαθέτει τη συμπαγή στήριξη των κομμάτων της αντιπολίτευσης, και αυτό είναι και το αδύναμο σημείο του. Αποφασιστικής σημασίας για την επανεκλογή του θεωρείται η ψήφος των Κούρδων ψηφοφόρων του νεοσύστατου κόμματος DEM (πρώην HDP), το οποίο «κατεβαίνει» ωστόσο με μία ευνοϊκή, αδύναμη υποψηφιότητα. «Αχίλλειο πτέρνα» έχει όμως και ο Μουράτ Κουρούμ. Ο Φατίχ Ερμπακάν, γιος του πρώην πρωθυπουργού και ιστορικού ηγέτη του τουρκικού πολιτικού Ισλάμ, Νετζμετίν Ερμπακάν, που ηγείται του Κόμματος της Νέας Ευημερίας (YRP), κατεβάζει επίσης δικό του υποψήφιο «κλέβοντας» ψήφους από το μέτωπο Ερντογάν.

Αν παρόλα αυτά ο Εκρέμ Ιμάμογλου επικρατήσει και πάλι, το σήμα θα είναι τόσο ισχυρό που θα μπορούσε πιθανώς να «αναβιώσει» και να συσπειρώσει γύρω του σε επόμενες εθνικές εκλογές και άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, ο συνασπισμός των οποίων διαλύθηκε στα εις τα εξ ων συνετέθη μετά την ήττα στις προεδρικές εκλογές του 2023. Η δημοσκοπική εικόνα μέχρι πρότινος έδειχνε μία μάχη στο νήμα, ωστόσο στις τελευταίες μετρήσεις η ψαλίδα φαίνεται να έχει ανοίξει ελαφρά υπέρ του Ιμάμογλου, τουλάχιστον σύμφωνα με τις πληροφορίες που βλέπουν το φώς της δημοσιότητας, καθώς τυπικά τις τελευταίες δέκα ημέρες απαγορεύεται από τον νόμο η διεξαγωγή δημοσκοπήσεων. 

Αν χάσει στις εκλογές, ο Ιμάμογλου θα μπορούσε να κινδυνεύσει έως και να εξαφανιστεί πολιτικά και να μείνει αντιμέτωπος με τις δίκες στις οποίες το καθεστώς Ερντογάν τον έχει παραπέμψει.

Από την άλλη, αν η Κωνσταντινούπολη παραμείνει στην αντιπολίτευση θα θεωρηθεί προσωπική ήττα για τον Ερντογάν, με προεκτάσεις πιθανώς και στους όποιους σχεδιασμούς του αναφορικά με το ενδεχόμενο παράτασης της παραμονής του στην εξουσία, είτε διά της οδού των πρόωρων εκλογών, είτε διά της τροποποίησης του Συντάγματος. Τυπικά, βάσει του Συντάγματος ο Ερντογάν διανύει την τελευταία του προεδρική θητεία. 

Αυτές οι εκλογές θα είναι και οι τελευταίες του, είπε ο ίδιος στους ψηφοφόρους, επιχειρώντας μία επίκληση του συναισθήματος σε ένα εκλογικό σώμα που πασχίζει υπό το βάρος του πληθωρισμού και της ακρίβειας. Η δήλωση ερμηνεύθηκε ως κομμάτι και της στρατηγικής να πιέσει προς τροποποίηση του Συντάγματος· κυβερνητικοί αξιωματούχοι αργότερα έλεγαν με νόημα πως το πόσο θα παραμείνει στην εξουσία ο Ερντογάν, είναι κάτι που θα το αποφασίσει ο λαός. Αν η Εθνοσυνέλευση αποφασίσει πρόωρες εκλογές, δύναται να είναι εκ νέου υποψήφιος.

Σε κάθε περίπτωση, τόσο σε συμβολικό επίπεδο, όσο και σε πρακτικό, ο Ερντογάν «χρειάζεται» την Κωνσταντινούπολη. Στη μητρόπολη κατοικεί περίπου το 20% του πληθυσμού της χώρας και παράγεται περίπου το 30% -κατά άλλες εκτιμήσεις το 40%- του τουρκικού ΑΕΠ. Η ανάκτησή της θα επέτρεπε στον ίδιο και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) να ανακτήσουν επιπλέον και το σύστημα των οικονομικών της πόρων που αποτελούν το κλειδί για τη διατήρηση του δικτύου υποστήριξής τους. 

Στις δημοτικές εκλογές του 2019 το κυβερνών AKP έχασε επίσης την Άγκυρα από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και τον Μανσούρ Γιαβάς -και ούτε και θα την ανακτήσει σήμερα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Ο δήμαρχος της Άγκυρας χαίρει αποδοχής και στο εθνικιστικό και συντηρητικό τμήμα του εκλογικού σώματος. Ορισμένες δημοσκοπήσεις έχουν προβλέψει μάλιστα ότι μπορεί να φτάσει και το 60%.

Όσο για τη Σμύρνη, τρίτη μεγαλούπολη της χώρας, παραμένει επίσης εκτός της εμβέλειας του AKP. Αποτελεί τον δυσκολότερο προς επίτευξη στόχο για το κυβερνών κόμμα, καθώς παραδοσιακά αποτελεί προπύργιο των κεμαλιστών.