Ο τίτλος της έκθεσης «Sub Rosa» (υπό τα ρόδα/κάτω από τα τριαντάφυλλα) έχει τις ρίζες του στα μεσαιωνικά χρόνια με τον πλούσιο και γεμάτο συμβολισμούς φαντασιακό τους κόσμο. Τότε που κάθε άνθος είχε ένα μυστικό, συμβολικό νόημα και τα τριαντάφυλλα αποτελούσαν την υλική απεικόνιση του μυστικού, αυτού που οι συνομιλητές, έχοντας συζητήσει κάτω από τα ρόδα, όφειλαν να κρατήσουν κρυφό.
Σήμερα η συνθήκη εξακολουθεί να ισχύει, το κάθε άνθος μπορεί να μας ψιθυρίσει ένα μυστικό, αρκεί να έχουμε τη διάθεση να το αφουγκραστούμε. Καιρό τώρα παρακολουθώ την Ελένη Τσοτσορού να μεγαλώνει τα «άνθη» της στο ατελιέ του Άλιμου, σαν σ’ ένα «θερμοκήπιο» όπου όλα γύρω χάνουν την αντικειμενική τους υπόσταση και γίνονται αφορμή για ένα πολύχρωμο ή μαυρόασπρο εικαστικό σύμπαν. Ο κόσμος αυτός συγκεντρώνει τις πιο χυμώδεις, τις πιο παραισθητικές εικόνες και συνιστά κατάδυση σε ένα τοπίο αχαρτογράφητο, το οποίο η ζωγράφος με στέρεο σχέδιο και χρωματική δύναμη ανασύρει στο φως.
«Series Florals, Thistles 2», μελάνι και ακρυλικό σε χαρτί, 35x50 εκ., 2019
Έχοντας υπάρξει μαθήτρια της Ρένας Παπασπύρου, η Ελένη στοχάζεται σε καλλιτεχνικά ερωτήματα ιστορικών διαστάσεων και δίνει πρωτεύοντα ρόλο στην τελετουργία της ζωγραφικής ώστε να ξαναϊδωθεί ο κόσμος γύρω μας μέσα από μια πηγαία, «διονυσιακή» ματιά. Ζωγραφίζει λουλούδια, ένα παμπάλαιο, κλασικό θέμα μέσα από μία μετά-pop εικονογραφική αντίληψη, επεξεργασμένη και ενσωματωμένη οργανικά στην έκφρασή της, σε μια προσπάθεια να ξαναβρεί η τέχνη, όχι το νόημα – αυτό πια το εξάντλησαν οι εννοιολογίζοντες –, αλλά τη χαμένη της «φυσικότητα».
«Series Florals, Bouquet», 100 x 150 εκ., ακρυλικό σε καμβά, 2019
Η καλλιτέχνις δεν γοητεύεται απλώς από τη χαρά του χρώματος ή την ανεπιτήδευτη ομορφιά των φυτικών συνθέσεων. Μέσα από την εύθραυστη συνθήκη του άνθους - στη ζωή και την αναπόφευκτη φθορά που την ακολουθεί – βλέπει μια μεταφορά της ανθρώπινης ύπαρξης, την οποία φιλοδοξεί να «σώσει» στη γη της ζωγραφικής. Ο φυτικός λαβύρινθος βρίσκει κυρίαρχη θέση στη σκέψη της κι έτσι μεταφέρεται στο έργο της.
«Ο λαβύρινθος με απασχολεί ως σύλληψη, ως μεταφορά για την πορεία του ανθρώπου στη ζωή, διότι στην πραγματικότητα η ζωή είναι ένας λαβύρινθος» λέει η ίδια για τη δουλειά της. «Τα λουλούδια αποτελούν αφορμή να απεικονίσω με κομψότητα και συχνά μέσα σε μια έκρηξη χρώματος αυτήν την υπέροχη πολυπλοκότητα της φύσης, που αντικατοπτρίζει και τη δική μας διαφορετικότητα, τη συνολική εικόνα που διαμορφώνεται από την παράθεση και σύνθεση παρόμοιων, ποικίλων χρωματικά, σχημάτων, που συγκροτούν τελικά, έναν άλλον λαβύρινθο».
«Sub Rosa (Roses after Chagall)», 70x100 εκ., ακρυλικό σε καμβά, 2024
Μεγεθυμένα τα άνθη υπερβαίνουν τις φυσικές τους διαστάσεις, απομονώνονται και μετεωρίζονται σε ένα κοσμικό κενό. Φόρμες που οδηγούν σε μια σειρά από συμβολικές προσεγγίσεις: το χρονικό συνεχές, η ατέρμονη διαδοχή της αρχής και του τέλους, η θέση του ανθρώπου και η αιχμαλωσία του στους πλοκάμους της μοίρας. Εδώ, η τέχνη αποζητά το ανοίκειο, το απόκοσμο, και το μαύρο φως, το μυστικό εσωτερικό φως της ψυχής, φωτίζει ερωτήματα χωρίς απάντηση για τον άνθρωπο και την ύπαρξή του. Πρόκειται για μία ακτινοβόλα ζωγραφική: έρχεται προς το φως κι εκπέμπει φως. Στα «μαύρα έργα» της βλέπω την ίδια μέθη του κάλλους που φέρουν τα αραβουργήματα στην Αλάμπρα ή τα μωσαϊκά στη Δήλο.
Στην τελευταία ενότητα έργων της Τσοτσορού, το φαινομενικά «ακίνδυνο» θέμα των λουλουδιών γίνεται στο χέρι της σύμβολο υπαρξιακού προβληματισμού. Με χρωματική έξαρση ή με αυστηρή σχεδίαση του μαύρου – άσπρου, προσεκτικά υπολογισμένη σε μετωπική σύνθεση ώστε να τα συγκρατεί όλα μαζί σε μία γεωμετρία, σχήματα και φόρμες συνθέτουν έναν κήπο ανοικτό, που μεταφράζεται σε διαθλάσεις ενός νου που ονειρεύεται. Ο κόσμος αυτός, στα μάτια μας, προβάλλει διαυγής και πάμφωτος. Υπάρχει.
«Series Florals, Flower Bouquet», μελάνι σε χαρτί, 38x56 εκ., 2018
Η Ελένη Τσοτσορού έχει παρουσιάσει 10 ατομικές και έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 70 ομαδικές εκθέσεις μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα, Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Βρυξέλλες, Βιέννη, Λάρνακα (μεταξύ αυτών στις Μπιενάλε του Λονδίνου και Λάρνακας 2021). Έργα της συμπεριλαμβάνονται σε δημόσιες, ιδιωτικές και εταιρικές συλλογές.
«Sub Rosa: Μυστικός Κήπος» στην Gallery Art Prisma (Κουντουριώτου 187 Πειραιάς). Διάρκεια 26 Απριλίου έως 18 Μαΐου 2024.
Κεντρική φωτ.: «Series Florals, Red Blossoms V» (70 x 100 εκ., ακρυλικό σε καμβά, 2009).
